ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಟ್ಟ್ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ: ಆವೃತ್ತಿಲೆನ ನಡುತ ವ್ಯತ್ಯಾಸೊ

No edit summary
No edit summary
೩ನೇ ಸಾಲ್:
==ಇತಿಹಾಸ==
'''[[ತುಳು ಭಾಷೆ|ತುಳು ಭಾಷೆ]]'''ನ್ [[ಕನ್ನಡ ಪಾತೆರೊ|ಕನ್ನಡ]] ಲಿಪಿಟ್ಟ್ ಬರೆಪಿನ ರೂಡಿ ಪಿರಾಕ್‍ದವು. ಕಲ್ಲ್ ದ ಶಾಸೊನೆಳೆಡ್, ಕಡತೊಳೆಡ್, ತಾಳೆ ಗರಿಕ್ಕುಲೆಡ್ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಟ್ಟ್ ತುಳು ಬರೆತಿನ ಬೋಡಾಯಿನಾತ್‍ ದಾಖಲೆಲು ತಿಕ್ಕುಂಡು. ತುಳುನಾಡ್‍ಗ್‍ ಕಾಕಜಿ ಬತ್ತಿಬೊಕ್ಕ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಬರವಣಿಕೆಲು ಮಸ್ತ್‍ ತಿಕ್ಕುವ. ಈಗ್‍ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಅವು ಬೊಲ್ಪುಗು ಬತ್ತ್‍ಜಿ ದಾಯೆ ಪಂಡ ಆತ್‍ನೆಟ್ಟ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಡ್ ಮುದ್ರಣದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ತ್‍ಜಿ. 1834ನೇ ಇಸವಿಡ್ದಿಂಚಿ ಸ್ವಿಜರ್ಲೆಂಡ್ದ [[ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್|ಬಾಸೆಲ್]] ಪನ್ಪಿ ಊರೂಡ್ದು [[ಕ್ರೈಸ್ತೆರ್‍|ಕ್ರೈಸ್ತ]] ಮತ ಪ್ರಚಾರೊಗು ಭಾರತ ದೇಶೊಗು ಬತ್ತಿ ಮಿಶನರಿನಕುಳು ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್‍ ವ್ಯವಹಾರ ಮಳ್ಪರೆ ತುಳು ಭಾಷೆ ಮುಖ್ಯದವು ಪಂಡ್ದ್ ತೆರಿಯೊಂಡೆರ್. ಅಂಚಾದ್ ತುಳುಭಾಷೆ, ತುಳು ಸಂಸ್ಕತಿಳೆನ್ ಅಕುಳು ಕಲ್ಪೊಡಾಂಡ್. ದೇಶೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸೆರೆ ಸಹಾಯೊಡ್ದು ಬೇಗನೇ ತುಳು ಭಾಷೆ ಕಲ್ತೆರ್ ಅತ್ತಂದೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ತಯಾರ್ ಮಳ್ಪುನಂಚಿತ್ತಿ ಬೇಲೆಗ್‍ಲಾ ಜತ್ತೆರ್. [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ|ಧಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಜಿಲ್ಲೆಡ್ 1841 ಮುಟ್ಟ ಮುದ್ರಣದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಜ್ಜಾಂದಿನೆಡ್ದ್ ಮಿಶನರಿನಕುಳು ಧರ್ಮ ಪ್ರಚಾರೊಗು ಬೋಡಾಯಿ ಕರಪತ್ರೊಳೆನ್ ಅತ್ತಂದೆ ತನ್ಕುಲು ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಳ್ತಿ ಶಾಲೆಲೆಗ್ ಬೋಡಾಪಿ ಬೂಕುಳೆನ್ ಬೊಂಬಾಯಿಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಮದ್ರಾಸ್‍ಡ್ದ್‍ ಕಲ್ಲಚ್ಚಿಡ್ ಅಚ್ಚಿ ಮಳ್ತ್‍ದ್ ಕನವೊಂದಿತ್ತೆರ್. 1841 ಟ್ಟ್ ಭಾರತೊಗು ಮಿಶನರಿ ಆದ್ ಬತ್ತಿ ಜಿ. ಎಚ್ ವೇಗಲ್ (G. H. Wiegle) ಪನ್ಪಿನಾರ್ ಬೊಂಬಾಯಿಡ್ದ್ ಕಲ್ಲಚ್ಚು ಮುದ್ರಣದ ಒಂಜಿ ಯಂತ್ರೊನು ಪತ್ತೊಂದು ಬತ್ತೆರ್. ತುಳುನಾಡ್ದರ ಮುಖ್ಯ ಭಾಷೆ ಆಯಿನ ತುಳುಭಾಷೆಗ್ ಮಿಶನರಿನಕುಕಲು ಮಸ್ತ್ ಪ್ರಾಶಸ್ಯ ಕೊರಿಯೆರ್. ತುಳು ಭಾಷೆಗ್ ಸ್ವತಂತ್ರ ಲಿಪಿ ಇತ್ತ್ಂಖಡಲಾ ಅವು ಹೆಚ್ಚ ಬಳಕೆಡ್ ಇಜ್ಜಾಂದಿನೆಡ್ದ್ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿನ್ ಬಳಕೆ ಮಳ್ತ್‍ದ್ ಬರೆಪುನ , ಓದುನ ಕ್ರಮ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಅವು ಹೆಚ್ಚ ಬೊಳ್ಪುಗು ಬರಂದೆ, ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ದಾಂತೆ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಮಿಶನರಿಳೆನ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹೊಡು ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೇಲೆ ತರ್ಜುಮೆಡ್ದ್ ಸುರು ಆಂಡ್. ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರೊಗು ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಮಸ್ತ್ ಅಗತ್ಯ ಇತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಸುರುಟ್ಟು ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥ ಆಯಿ ಸತ್ಯವೇದದ ಭಾಗೊಳೆನ್ ತುಳು ಭಾಷೆಗ್ ತರ್ಜುಮೆ ಮಳ್ಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆರ್.
==ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್‍ ಮುದ್ರಣ==
==ತುಳುಸಾಹಿತ್ಯ ಬೂಕುಲು==
ಕ್ರಿಶ್ಚನ್ ಗ್ರೇನರ್ ನಾಯಕತ್ವೊಡು ತರ್ಜುಮೆ ಆಯಿ ಸತ್ಯವೇದದ ರಡ್ಡನೇ ಭಾಗ ಆಯಿ ಪೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆದ ಮತ್ತಾಯೆ ಬರೆತಿ ಸುವಾರ್ತಮಾನ ಪನ್ಪಿ ಒಂಜಿ ಬೂಕು 1841ಟ್ಟ್ ಸುರುಟ್ಟು ಮುದ್ರಣ ಆದ್ ತುಳು ಮುದ್ರಣ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಡ್ ಪ್ರಾರಂಭ ಆಂಡ್. 1854 ಮುಟ್ಟ ಕಲ್ಲಚ್ಚು ಮುದ್ರಣೊಡೇ ಶಾಲೆಲೆಗ್ ಬೋಡಾಪಿನ ಬೂಕುಲು ಧರ್ಮ ಪ್ರಚಾರೊಗು ಬೋಡಾಯಿ ಕರಪತ್ರೊಲು, ಬೂಕುಲು, ಕನ್ನಡ ಗಾದೆಲು, ಚೆನ್ನಬಸವ ಪುರಾಣ, ಬಸವ ಪುರಾಣ, ರಾವಣ ದಿಗ್ವಿಜಯ ತುಳು ಸತ್ಯವೇದ, ಕನ್ನಡ ಸತ್ಯವೇದ, ದಾಸರ ಪದಗಳು, ಯಾತ್ರಿಕನ ಸಂಚಾರವು ಇಂಚಿತ್ತಿ ಮಸ್ತ್ ಬೂಕುಲು ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂಡ್. ಅತ್ತಂದೆ ಕನ್ನಡದ ಸುರುತ್ತ ಪತ್ರಿಕೆ ಆಯಿ ಮಂಗಳೂರು ಸಮಾಚಾರಲಾ (1843) ಕಲ್ಲಚ್ಚು ಮುದ್ರಣೊಡೇ ಅಚ್ಚಿ ಆತ್ಂಡ್.
 
1851ಟ್ಟ್ [[ಭಾರತ|ಭಾರತೊ]]ಗು ಜಾರ್ಜ್ ಪ್ಲೆಬ್ಸ್ಟ್ (George Plebst ) ಪನ್ಪಿ ಮಿಶನರಿ ಒರಿ ಬಾಸೆಲ್ ಡ್ದ್ ಬತ್ತೆರ್. ಮೇರ್ ಮೇದಾವಿ, ಆದಿತ್ತ್ ದ್ ಈ ಜಿಲ್ಲೆದ ಸಾಹಿತ್ಯೊಗು ಹೆಚ್ಚ ಒತ್ತ ಕೊರಿಯೆರ್. ಮುಳ್ತ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಗತ್ಯೊಳೆನ್ ಕಲ್ಲಚ್ಚು ಮುದ್ರಣೊಡು ಮಳ್ಪೆರೆ ಸಾದ್ಯ ಆವಂದ್ ಪಂಡ್ದ್ ಮುಳ್ಪ ಲೆಟರ್ ಪ್ರೆಸ್ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಳ್ಪೆರೆಗಾದ್ ಪುನೆಯೆರ್. ಅರೆನ ಪ್ರಯತ್ನ ನಾಯಕತ್ವೊಡು ಮುಳ್ಪ ಲೆಟರ್ ಪ್ರೆಸ್ ಸ್ಥಾಪನೆ ಆಂಡ್. ಈ ಅಚ್ಚಿದ ಇಲ್ಲಡ್ ವರ್ಷ ಪೋಯಿಲೆಕ್ಕ ತುಳುಟ್ಟು ಸುಮಾರ್ 70 ಪುಸ್ತಕೊಲು ಅಚ್ಚಿ ಆದ್ ಪ್ರಕಟ ಅತ್ಂೆಡ್. ಮಿಶನರಿಳೆನ ಕಾಲದ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯೊನು ಧಾರ್ಮಿಕ, ಭಾಷೆ ಬೊಕ್ಕ ಸಂಸ್ಕøತಿ ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗೊಡು ತೂವೊಲಿ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರೊಡು ಕ್ರೈಸ್ತ ಸಭೆತ್ತ ಕ್ರಮ, ಸತ್ಯವೇದ, ಸತ್ಯವೇದ ಆದರಿತ ಸಾಹಿತ್ಯೊಲು, ಕ್ರೈಸ್ತ ಸಂಸ್ಕಾರೊಳು, ನೀತಿಬೋಧೆ ಬೊಕ್ಕ ಸಂಗೀತ ಪಂಡ್ದ್ ವಿಭಾಗ ಮಳ್ಪೊಲಿ. ಸಭೆತ್ತ ಕ್ರಮತ್ತ ವಿಭಾಗೊಡು ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ಗ್ಗ ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನೊಡುಪ್ಪು ಸೌವಾರ್ತಿಕ ಸಭೆತ್ತ ಕಟ್ಟ್(1903)ಪನ್ಪು ಬೂಕು ಪ್ರಕಟ ಆದ್ ಅವು ಕ್ರೈಸ್ತ ಸಭೆತ್ತ ಕ್ರಮ ನಿಯಮದವು ಆದುಂಡು. ಸತ್ಯವೇದ ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆ ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥ ಆದುಂಡು. ನೆಟ್ಟ್ ಪೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆ ಬೊಕ್ಕ ಪರ ಒಡಂಬಡಿಕೆ ಪನ್ಪಿ ರಡ್ಡ್ ಭಾಗ ಉಂಡು. ಪರ ಒಡಂಬಡಿಡ್ 36 ಬೂಕುಲು ಇತ್ತ್‍ದ್‍ ನೆಟ್ಟ್ 6 ಬೂಕು ಮಾತ್ರ ತುಳುಟ್ಟು ತರ್ಜುಮೆ ಆದ್ ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂ ಡ್. ಪೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆಡ್ 27 ಪುಸ್ತಕ ಇತ್ತ್‍ದ್‍ ಮಾತಲಾ ತರ್ಜುಮೆ ಆದ್ ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂಡ್. 1847ಟ್ಟ್ ಪ್ರಕಟ ಆತಿನ ಈ ಬೂಕುಡು 1040 ಪುಟ ಇತ್ತ್‍ದ್‍ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಚರಿತ್ರೆಡೇ ಸುರುತ್ತ ಮಲ್ಲ ಗ್ರಂಥ ಆದುಂಡು.
[[thumb]]
ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಚರಿತ್ರೆಡೇ ಸುರುತ್ತ ಮಲ್ಲ ಗ್ರಂಥ ಆದುಂಡು.
 
==ತುಳು ಯಕ್ಷಗಾನ ಸಾಹಿತ್ಯ==
ತುಳುಡು [[ಯಕ್ಷಗಾನ|ಯಕ್ಷಗಾನ]] ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರೊ ಉಂಡು.ಅಯಿಕ್ಕು ತುಳು ತಿಟ್ಟುಂದ್ದು ಪಣುವೇರ್‍ ಕೆಲ ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರಸಂಗೊಲು ಕೋಟಿ ಚೆನ್ನಯೆ,ಸತ್ಯಾನ ಪರತ್ತಾ ಸಿರಿ,ಕೊರ್ದಬ್ಬುಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಸಂಗೊಲು ಉಳ್ಳೊ.
== ಕ್ರೈಸ್ತ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯೊಲು ==
ಸತ್ಯವೇದದ ಕಥೆಕ್ಕುಳೆನ್ ದೆತ್ತ್ ದ್ ಪರ ಪೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆದ ಕಥೆಲು(1962),ದೇವೆರೆ ವಾಕ್ಯದ ಕಥೆಳು(1876), ಯೇಸು ಮಲ್ತಿ ಪರ್ವತ ಪ್ರಸಂಗ (1900), ದೇವೆರೆ ರಾಜ್ಯದ ಮುತ್ತುಳು(1934)ಇಂಚ ಮಸ್ತ್ ಬೂಕುಳು ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂದಡ್.ಕ್ರೈಸ್ತ ಸಂಸ್ಕಾರೊಳು ವಿಭಾಗೊಡು ದಿನದಿನತ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಳು(1869, ದೇವೆರೆ ವಾಕ್ಯದ ಬೋಧನೆದ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ(1885) ದೃಡೀಕರಣದ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ(1885)ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆ ಜೋಕುಳು ಕಲ್ಟೊಡಾಯಿ ವಚನಲಾ ಗೀತಲಾ (1901)ದೇವಾರಾಧನೆದ ಕ್ರಮ (1859) ಇಂಚಿತ್ತಿ ಬೂಕುಲು ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂಳಡ್. ನೀತಿ ಬೋದನೆದ ವಿಭಾಗೊಡು ಕಳುವೆ ವೀರಪ್ಪನ ಮಾನಸಾಂತರ (1909) ಯಾನ್ ಅಳೆಗ್ ಪಗೆ ಬೂಟಂದೆ ಕುಳ್ಳಯೆ (1909) ದೆತೊಣುನೆಡ್ದ್ ಕೊರ್ಪಿನವೇ ಎಡ್ಡೆ (1909) ಕ್ರೈಸ್ತೆರ್ ಕಲಿ ಗಂಗಸರ ಮಳ್ತ್ದ್ ಮಾರುನವು ಸಮಾದುಂಡಾ (1878), ಸ್ವರ್ಗಯಾತ್ರೆ (1901) ಪ್ಲಟಿಕ್ ದೊರೆ ಬರೆದ್ ಕೊರಿ ಸಂಸಾರದ ಕ್ರಮೊಳು(1902)ಬೂಕುಲು ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂುಡ್. ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರೊಡು ತುಳು ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬೇಲೆಲಾ ಮಲ್ಲದವು ಆದುಂಡು.ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆಗ್ ಎಂಚ ಸತ್ಯವೇದ ಗ್ರಂಥ ಮುಖ್ಯನಾ ಅಂಚೆನೇ ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕಲಾಮಲ್ಲ ಸ್ಥಾನೊಡು ಪಡೆದುಂಡು. ಪ್ರತಿಯೊಂಜಿ ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆ ಇಲ್ಲಡ್ ಸತ್ಯವೇದ ಎಂಚ ಉಂಡಾ ಅಂಚೆನೇ ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕಲಾ ಉಂಡು. ದೇವಾಲಯೊಳೆಡ್ ತುಳು ಸಂಗೀತ ಮಳ್ಪುನತ್ತಂದೆ ಇಲ್ಲಲೆಡ್ಲಾ್ ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕೊನು ಉಪಯೋಗ ಮಳ್ಪುವೆರ್. ಇತ್ತೆಬಳಕೆಡುಪ್ಪು ತುಳು ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕ ಸುರುಟದ್ಟು ಪ್ರಕಟ ಆತಿನಿ 1874ಡ್. ಅವು ಪರಿಸ್ಕøತ ಆದ್ ಇತ್ತೆ 216 ಪುಟತ್ತ ಮಲ್ಲ ಪುಸ್ತಕ ಆದ್ ಐಟ್ 251 ತುಳು ಸಂಗೀತೊಳು ಇತ್ತ್ದ್ತ ಸತ್ಯವೇದದ ಪೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆ ಎಂಚ ಮಲ್ಲ ತುಳುಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥನಾ ಅಂಚನೇ ಉಂದು ರಡ್ಡನೇ ಮಲ್ಲ ತುಳು ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕ ಆದುಂಡು. ಈ ಪುಸ್ತಕ ಅತ್ತಂದೆ ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರೊಡು ಜೋಕುಳೆ ಗೀತೊಳು (1878) ನಮ ರಾಗೊಳು (1858) ಸುವಾರ್ತಾ ಸೇವಾ ಸಂಗೀತಗಳು ತುಳು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ(1953) ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತುಳು ಗೀತಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕ ರಾಗಗಳು(1865) ಇಂಚಿತ್ತಿ ಪುಸ್ತಕೊಲು ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂತಡ್.
 
== ತುಳು ಭಾಷಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ==
ಭಾಷಾ ಪ್ರಕಾರೊಡು ನಿಘಂಟ್ ಬೊಕ್ಕ ವ್ಯಾಕರಣ, ಪಠ್ಯ, ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗಮಳ್ಪೊಲಿ.ಅಗಸ್ಟ್ ಮೆನ್ನರ್ನವ ತುಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟ್(1886) ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ತುಳುನಿಘಂಟ್(1888) ಆರ್. ಟಿ. ಮಾಬೆನ್ರೆಅನ ಕನ್ನಡ ತುಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷಾಮಂಜರಿ(1905) ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ನ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣ (1872)ತುಳುನಾಡ್ಡ್ಿ ತುಳು ಪಠ್ಯೊನು ಜಾರಿಗ್ ಕನವೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಮಿಶನರಿನಗುಳು ತಯಾರ್ ಮಳ್ತಿನ ತುಳು ಅಕ್ಷರ ಮಾಲೆ (1890)ತುಳು ಪಾಠೊಳೆ ದುಂಬುದ ಪುಸ್ತಕ (1862) ತುಳು ಪಾಠೊಳೆ ರಡ್ಡನೇ ಪುಸ್ತಕ (1962) ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂ9ಡ್. ಸಂಸ್ಕøತಿ ವಿಭಾಗೊಡು [[ಪಾಡ್ದನ|ಪಾಡ್ಡನ]], ಭೂತಾರಾಧನೆ ಬೊಕ್ಕ ಗಾದೆಳು ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗೊಲು. ತುಳು ಸಂಸ್ಕತಿದ ಪುಸ್ತಕೊಳೆಡ್ [[ಬಾಸೆಲ್|ಬಾಸೆಲ್]] ಮಿಶನರಿಗಲ್ನ ನಾಯಕತ್ವೊಡು ತಯಾರ್ ಆಯಿನ ಕೆಲವು ಬೂಕುಲು ಸಂಶೋಧನೆದ ಮಹತ್ವೊನು ಪಡೆದ್ ಚರಿತ್ರೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಳ್ತಿನ ಬೂಕುಲು ಆದುಂಡು. ಅಗಸ್ಟ್ ಮೆನ್ನರ್ನಸ ಪಾಡ್ದನೊಳು (1886) ಪನ್ಪಿ ತುಳು ಪಾಡ್ದನ ಸಂಗ್ರಹ ಸುರುತ್ತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಂಡು. ನೆಟ್ಟ್ ಪಂಜುರ್ಲಿ, ಜುಮಾದಿ, ಸಾರಾಳ ಜುಮಾದಿ, ಜಾರಂತಾಯ, ಕಾಂತುನೆಕ್ರಿ ಭೂತ, ಮಗ್ರಂದಾಯ, [[ಕಲ್ಕುಡೆ|ಕಲ್ಕುಡೆ]], [[ಕಲ್ಲುರ್ಟಿ|ಕಲ್ಲುರ್ಟಿ]], ಪೊಸ ಭೂತ, ಪೊಸ ಮಹಾರಾಯೆ, ಅತ್ತಾವರ ದೈಯೊಂಗುಳು, ಮುಡದೇರ್ ಕಾಳ ಬೈರವೆ, ತೊಡಕಿನಾರ್,ದೇಯಿಬೈದೆದಿ, ಕೋಟಿ ಚೆನ್ನಯೆ, ಧೂಮಾವಿ ಭೂತ, [[ಪಂಜುರ್ಲಿ|ಪಂಜುರ್ಲಿ]], ಪಿಲಿಚಾಮುಂಡಿ ಇಂಚ
ಭಾಷಾ ಪ್ರಕಾರೊಡು ನಿಘಂಟ್ ಬೊಕ್ಕ ವ್ಯಾಕರಣ, ಪಠ್ಯ, ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗಮಳ್ಪೊಲಿ.ಅಗಸ್ಟ್ ಮೆನ್ನರ್ನವ ತುಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟ್(1886) ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ತುಳುನಿಘಂಟ್(1888) ಆರ್. ಟಿ. ಮಾಬೆನ್ರೆಅನ ಕನ್ನಡ ತುಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷಾಮಂಜರಿ(1905) ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ನ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣ (1872)ತುಳುನಾಡ್ಡ್ಿ ತುಳು ಪಠ್ಯೊನು ಜಾರಿಗ್ ಕನವೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಮಿಶನರಿನಗುಳು ತಯಾರ್ ಮಳ್ತಿನ ತುಳು ಅಕ್ಷರ ಮಾಲೆ (1890)ತುಳು ಪಾಠೊಳೆ ದುಂಬುದ ಪುಸ್ತಕ (1862) ತುಳು ಪಾಠೊಳೆ ರಡ್ಡನೇ ಪುಸ್ತಕ (1962) ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂ9ಡ್.
== ತುಳು ಸಂಸ್ಕೃತಿ==
ಭಾಷಾ ಪ್ರಕಾರೊಡು ನಿಘಂಟ್ ಬೊಕ್ಕ ವ್ಯಾಕರಣ, ಪಠ್ಯ, ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗಮಳ್ಪೊಲಿ.ಅಗಸ್ಟ್ ಮೆನ್ನರ್ನವ ತುಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟ್(1886) ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ತುಳುನಿಘಂಟ್(1888) ಆರ್. ಟಿ. ಮಾಬೆನ್ರೆಅನ ಕನ್ನಡ ತುಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷಾಮಂಜರಿ(1905) ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ನ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣ (1872)ತುಳುನಾಡ್ಡ್ಿ ತುಳು ಪಠ್ಯೊನು ಜಾರಿಗ್ ಕನವೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಮಿಶನರಿನಗುಳು ತಯಾರ್ ಮಳ್ತಿನ ತುಳು ಅಕ್ಷರ ಮಾಲೆ (1890)ತುಳು ಪಾಠೊಳೆ ದುಂಬುದ ಪುಸ್ತಕ (1862) ತುಳು ಪಾಠೊಳೆ ರಡ್ಡನೇ ಪುಸ್ತಕ (1962) ಪ್ರಕಟ ಆತ್ಂ9ಡ್. ಸಂಸ್ಕøತಿ ವಿಭಾಗೊಡು [[ಪಾಡ್ದನ|ಪಾಡ್ಡನ]], ಭೂತಾರಾಧನೆ ಬೊಕ್ಕ ಗಾದೆಳು ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗೊಲು. ತುಳು ಸಂಸ್ಕತಿದ ಪುಸ್ತಕೊಳೆಡ್ [[ಬಾಸೆಲ್|ಬಾಸೆಲ್]] ಮಿಶನರಿಗಲ್ನ ನಾಯಕತ್ವೊಡು ತಯಾರ್ ಆಯಿನ ಕೆಲವು ಬೂಕುಲು ಸಂಶೋಧನೆದ ಮಹತ್ವೊನು ಪಡೆದ್ ಚರಿತ್ರೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಳ್ತಿನ ಬೂಕುಲು ಆದುಂಡು. ಅಗಸ್ಟ್ ಮೆನ್ನರ್ನಸ ಪಾಡ್ದನೊಳು (1886) ಪನ್ಪಿ ತುಳು ಪಾಡ್ದನ ಸಂಗ್ರಹ ಸುರುತ್ತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಂಡು. ನೆಟ್ಟ್ ಪಂಜುರ್ಲಿ, ಜುಮಾದಿ, ಸಾರಾಳ ಜುಮಾದಿ, ಜಾರಂತಾಯ, ಕಾಂತುನೆಕ್ರಿ ಭೂತ, ಮಗ್ರಂದಾಯ, [[ಕಲ್ಕುಡೆ|ಕಲ್ಕುಡೆ]], [[ಕಲ್ಲುರ್ಟಿ|ಕಲ್ಲುರ್ಟಿ]], ಪೊಸ ಭೂತ, ಪೊಸ ಮಹಾರಾಯೆ, ಅತ್ತಾವರ ದೈಯೊಂಗುಳು, ಮುಡದೇರ್ ಕಾಳ ಬೈರವೆ, ತೊಡಕಿನಾರ್,ದೇಯಿಬೈದೆದಿ, ಕೋಟಿ ಚೆನ್ನಯೆ, ಧೂಮಾವಿ ಭೂತ, [[ಪಂಜುರ್ಲಿ|ಪಂಜುರ್ಲಿ]], ಪಿಲಿಚಾಮುಂಡಿ ಇಂಚ
21 ಭೂತೊಳೆ ಪಾಡ್ದೊನೊಳು ಉಂಡು ನೆಟ್ಟ್ ಒಂಜಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ಡ್ ಉಂಡು.ಅಗಸ್ಟ್ ಮೆನ್ನರ್ನಭ ತುಳುವೆರೆಡ್ ನಡಪು ಭೂತ ಸೇವೆ (1891) ಪನ್ಪಿ ಬೂಕು ಭೂತಾರಾಧನೆಗ್ ಸಂಬಂಧಪಡೆಯಿ ಮಾತಾ ವಿಷಯೊಳೆನ್ ಸಂಗ್ರಹ ಮಳ್ತ್ದ್ೂ ತಯಾರ್ ಮಳ್ತಿನ ವಿಶೇಷವಾಯಿನ ಕೃತಿ ಆದುಂಡು.