ಚೀನಾದ ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆ
| ಈ ಲೇಕನೊನ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯನ್ ತಿಂಗೊಲು 2024 ಸಮಯೊಡ್ ಉಂಡ್ ಮಾನ್ತ್‌‍ನವು. |  |
ಚೀನಾದ ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆ (Great Wall of China) ಚೀನೀ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರ ಗಡಿನ್ ರಕ್ಷಣೆ ಮಲ್ಪರೆ 10,000 ಲಿ ಉದ್ದದ ಗೋಡೆನ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಸತತ ರಾಜವಂಶೊಲೆಡ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ತಿನ , ಉತ್ತರ ಚೀನಾಡ್ ಕಲ್ಲ್ ಬೊಕ್ಕ ಮಣ್ಣ್ ದ ಕೋಟೆ-ರಚನೆಲೆನ ಸರಣಿ. ಉಂದೆನ್ ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೫ನೆ ಶತಮಾನೊಡ್ದ್ ೧೬ನೆ ಶತಮಾನೊದ ನಡುಟು ಕಟ್ಟ್ ದ್, ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ತ್ ದ್, ನಡಪಾವೊಂದು ಬೈದೆರ್. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೫ನೆ ಶತಮಾನೊಡ್ದ್ ಸುರುವಾತ್ ಕೆಲವು ಗೋಡೆಲೆನ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ತೆರ್, ಅವೆನ್ ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆ ಪಂಡ್ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಚೀನಾದ ಸುರುತ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಕ್ವಿನ್ ಶಿ ಹುವಾಂಗ್ ಕ್ರಿ.ಪೂ.220-206 ನಡುಟು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ತಿನ ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆ ಮಸ್ತ್ ಪುದರ್ ಪೋಯಿನವುಲೆಡ್ ಒಂಜಿ. ಆ ಗೋಡೆದ ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ಭಾಗ ಉಂಡು; ಇತ್ತೆ ಉಪ್ಪುನ ಗೋಡೆದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗೊನು ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶೊದ ಕಾಲೊಡು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ತೆರ್. ಗ್ರೇಟ್ ವಾಲ್ ಪೂರ್ವೊಡು ಶಾನ್ಹೈಗುವಾನ್ ಡ್ದ್ ಪಶ್ಚಿಮೊಡು ಲೋಪ್ ನೂರ್ ಮುಟ್ಟ ಒಂಜಿ ಚಾಪೊಡು ಉಂಡು, ಉಂದು ಸರಿಸುಮಾರು ಒಳ ಮಂಗೋಲಿಯಾದ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿನ್ ರೂಪಿಸವುಂಡು. ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನೊಲೆನ್ ಬಳಸುನ ಮಸ್ತ್ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಮೀಕ್ಷೆ, ಇತ್ತೆ ತೀರ್ಮಾನ ಮಲ್ತ್ಡ್ಂಡ್, ಇಡೀ ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆ, ಅಯಿತ ಮಾತಾ ಶಾಖೆಲೆನೊಟ್ಟುಗು, 8,851.8 ಕಿ.ಮೀ (5,500.3 ಮೈಲ್) ಮುಟ್ಟ ವ್ಯಾಪಿಸವುಂಡು. ಉಂದು 359.7 ಕಿ.ಮೀ (223.5 ಮೈ) ನಿಜವಾದ್ ಗೋಡೆದ ಭಾಗೊಲೆಡ್ದ್, 6,259.6 ಕಿ.ಮೀ (3,889.5 ಮೈ) ಕಂದಕೊಲೆಡ್ದ್, ಬೊಕ್ಕ 2,232.5 ಕಿ.ಮೀ (1,387.2 ಮೈ) ಬೆಟ್ಟೊಲು ಬೊಕ್ಕ ನದಿಲೆನಂಚಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ತಡೆಗೋಡೆಲೆಡ್ದ್ ಮಲ್ಪುನವು.
ಇತಿಹಾಸೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೮ನೆ ಶತಮಾನೊದ ಸುಮಾರ್ ವಸಂತ ಕಾಲೊ ಬೊಕ್ಕ ಶರತ್ಕಾಲೊದ ಕಾಲೊಡು ಚೀನಿಯೆರ್ ಗೋಡೆ ಕಟ್ಟುನ ಕಲೆಟ್ ಎಡ್ಡೆ ತೆರಿದ್ ಇತ್ತೆರ್. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೫ನೆ ಶತಮಾನೊಡ್ದ್ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೨೨೧ ಮುಟ್ಟದ ಯುದ್ಧ ರಾಜ್ಯೊಲೆನ ಕಾಲೊಡು, ಕ್ವಿ, ಯಾನ್, ಬೊಕ್ಕ ಝಾವೊ ರಾಜ್ಯೊಲು ಅಕ್ಲೆನ ಗಡಿನ್ ರಕ್ಷಣೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ವ್ಯಾಪಕವಾದ್ ಕೋಟೆಲೆನ್ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಕತ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ ಈಟಿಲೆನಂಚಿನ ಎಲ್ಯ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರೊಲೆನ ದಾಳಿನ್ ತಡೆಯೆರೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಆಯಿನ ಈ ಗೋಡೆಲು ಬಹುಶಃ ಮರತ್ತ ಚೌಕಟ್ಟುಲೆನ ನಡುಟು ಮಣ್ಣ್ ಬೊಕ್ಕ ಜಲ್ಲಿನ್ ಗುದ್ದುದು ರಚನೆ ಆತ್ಂಡ್.
ಮಾತಾ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ರಾಜ್ಯೊಲೆನ್ ಗೆಂದಿನ ಮೂಲಕ, ಕ್ವಿನ್ ಶಿ ಹುವಾಂಗ್ ಕ್ರಿ.ಪೂ.221ಡ್ ಚೀನಾನ್ ಒಟ್ಟು ಮಲ್ತೆರ್, ಉಂದೆತ ಮೂಲಕ ಕ್ವಿನ್ ರಾಜವಂಶದ ಸ್ಥಾಪನೆ ಆಂಡ್. ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಆಡಳಿತನ್ ಜಾರಿ ಮಲ್ಪುನ ಬೊಕ್ಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾದಿಲೆನ ಪುನರುತ್ಥಾನೊನು ತಡೆಪುನ ಆಸೆಡ್, ದುಂಬುದ ಸಂಸ್ಥಾನೊದ ಗಡಿಟ್ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯೊನು ವಿಂಗಡಣೆ ಮಲ್ತಿನ ಗೋಡೆದ ಭಾಗೊಲೆನ್ ನಾಶ ಮಲ್ಪೆರೆ ಆರ್ ಆದೇಶ ಕೊರ್ತೆರ್. ಉತ್ತರೊಡ್ದ್ ಬತ್ತಿನ ಕ್ಸಿಯೊಂಗ್ನು ಜನಕುಲೆನ ದಾಳಿಡ್ದ್ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯೊನು ರಕ್ಷಣೆ ಮಲ್ಪರೆ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯೊದ ಪೊಸ ಉತ್ತರ ಗಡಿಟ್ ಒರಿನ ಕೋಟೆಲೆನ್ ಸಂಪರ್ಕ ಮಲ್ಪೆರೆ ಒಂಜಿ ಪೊಸ ಗೋಡೆನ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ಪೆರೆ ಆರ್ ಆದೇಶ ಕೊರ್ತೆರ್. ನಿರ್ಮಾಣದ ಬೇಲೆಗ್ ಬೋಡಾಪಿನ ಸಾಮಗ್ರಿಲೆನ್ ಮಸ್ತ್ ಪ್ರಮಾಣೊಡು ಸಾಗಾಣಿಕೆ ಮಲ್ಪುನವು ಬಾರಿ ಕಷ್ಟ ಆದಿತ್ತ್ಂಡ್. ಅಂಚಾದ್, ಬಿಲ್ಡರ್ ಲು ಯಾಪಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಪನ್ಮೂಲೊಲೆನ್ ಬಳಕೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಲ್ತೆರ್. ಪರ್ವತೊಲೆಡ್ದ್ ಕನದ್ ಬತ್ತಿನ ಕಲ್ಲ್ ಲೆನ್ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಲೆಡ್ ಬಳಕೆ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್, ಆಂಡ ಸಮತಟ್ಟ್ ಜಮೀನುಲೆಡ್ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬೇಲೆಗ್ ಟ್ಯಾಂಪ್ಡ್ ಮಣ್ಣ್‌ನ್ ಬಳಕೆ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಕ್ವಿನ್ ರಾಜವಂಶದ ಗೋಡೆಲೆನ ನಿಖರ ಉದ್ದ ಬೊಕ್ಕ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮಾರ್ಗೊನು ಸೂಚಿಸವುನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಲು ದಾಲಾ ಒರಿದಿಜಿ. ಶತಮಾನೊಲೆಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರಾಚೀನ ಗೋಡೆಲೆಡ್ ಮಸ್ತ್ ಭಾಗೊಲು ತರೆದ್ ಪೋತುಂಡು. ಇನಿ ಎಲ್ಯ ಭಾಗೊಲು ಮಾತ್ರ ಉಂಡು. ನಂತರೊಡು, ಹಾನ್, ಸುಯಿ, ಉತ್ತರ, ಬೊಕ್ಕ ಜಿನ್ ರಾಜವಂಶೊಲು ಉತ್ತರದ ಆಕ್ರಮಣಕಾರೆರೆಡ್ದ್ ರಕ್ಷಣೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಬೋಡಾದ್ ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆದ ಭಾಗೊಲೆನ್ ಮಸ್ತ್ ಖರ್ಚು ಮಲ್ತ್‌ದ್ ದುರಸ್ಥಿ ಮಲ್ತೆರ್, ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ತೆರ್ ಅತ್ತಂದೆ ವಿಸ್ತಾರ ಮಲ್ತೆರ್. ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶದ ಕಾಲೊಡು ಮಲ್ಲ ಗೋಡೆದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಪುನರ್ಜೀವನ ಪಡೆಂಡ್. ೧೪೪೯ಡ್ ಟುಮುನ ಯುದ್ಧೊಡು ಮಿಂಗ್ ಸೈನ್ಯೊನು ಒಯಿರಾಟ್ ಲೆನ ಕೈಟ್ ಸೋತಿ ಬೊಕ್ಕ ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆ ನಡತ್ಂಡ್. ಒಂಜಿ ಸರಣಿ ಯುದ್ಧೊಲೆನ ನಂತರ, ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶ ಮಂಚೂರಿಯನ್ ಬೊಕ್ಕ ಮಂಗೋಲಿಯನ್ ಬುಡಕಟ್ಟ್ ಜನಾಂಗದಕ್ಲೆನ ಮಿತ್ತ್ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ್ ಅನುಕೂಲೊನು ಗಳಸೆರೆ ವಿಫಲವಾತ್ಂಡ್, ಬೊಕ್ಕ ದೀರ್ಘಕಾಲೊದ ಸಂಘರ್ಷ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯೊಗು ಭಾರೀ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುಂಡು. ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶ ಚೀನಾದ ಉತ್ತರ ಗಡಿಟ್ ಗೋಡೆಲೆನ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಲ್ಪುನ ಮೂಲಕ ಅಲೆಮಾರಿ ಬುಡಕಟ್ಟ್ ಜನಾಂಗದಕುಲೆನ್ ಪಿದಯಿ ದೀಯೆರೆ ಒಂಜಿ ಪೊಸ ಮಿಲಿಟರಿ ತಂತ್ರೊನು ಅಳವಡಿಸಯೆರ್.
