ಯಹೂದಿ ಧರ್ಮ
ಯಹೂದಿ ಧರ್ಮ[೧] (ಜೂಡಾಯಿಸಂ- Judaism- ಇಂದ್ಲಾ ಪಣ್ಪೆರ್) ಯಹೂದಿ ಜನಕುಲು ನಂಬುದು ಪಾಲಿಸಾವುನ ಸುಮಾರಾದ್ 3000 ವರ್ಷೊಲೆನ ಚರಿತ್ರೆ ಉಪ್ಪುನ ಏಕದೇವೆರೆನ ನಂಬುಗೆದ ಧರ್ಮ. ಜಗತ್ತುಡು ಒಂಜೇ ದೇವೆರೆನ್ ಪೂಜಿಸುನ ಧರ್ಮೊಲೆಡ್ ಉಂದು ಸುರುತ ಧರ್ಮ ಇಂದ್ ಪಣ್ಪೆರ್. ಈ ಧರ್ಮದ ತತ್ವೊಲು, ಕಟ್ಟಳೆಲು ಅಯಿಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಉಗಮವಾಯಿನ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್, ಇಸ್ಲಾಂ ಬೊಕ್ಕ ಬಹಾಯಿ ಧರ್ಮೊಲೆಗ್ ಬುನಾದಿಯಾತ್ಂಡ್. ಅಂಚಾದ್, ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಬೊಕ ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮೊಲೆಡ್ ಯಹೂದಿ ಧರ್ಮೊದ ಛಾಯೆಲೆನ್ ತೂವೊಲಿ. ಯಹೂದಿ ಧರ್ಮೊನು ಪಾಲಿಸಾವುನ ಜನಕುಲೆಗ್ ಜ್ಯೂ (Jew) ಇಂದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.
ಅಬ್ರಹಾಂ ಮೇರೆನ್ ದೇವೆರಾದ್ ತೂಪಿನ ಈ ಮೂಜಿ ಧರ್ಮೊಲೆಗ್ ಅಬ್ರಹಾಮೀಯ ಧರ್ಮೊಲು ಪಂಡ್‍ದ್‍ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ಉಂದು ಜಗತ್ತ್‌ದ 10ನೇ ಮಲ್ಲ ಧರ್ಮ.
ಜಗತ್ತ್‌ಡ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ದೇಶೊಲೆಡ್ ಪರಡ್ದ್ ಪೋದಿತ್ತಿನ ಯಹೂದಿ ಜನಕ್ಕುಲು 1948 ಡು ಒಟ್ಟುಗಾದ್ ಇಸ್ರೇಲ್ ದೇಶೊನು ಅಸ್ತಿತ್ವೊಗು ಕೊಣತೆರ್. ಅಯಿಡುದು ದುಂಬು ರಡ್ಡನೆ ವಿಶ್ವ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಕಾಲೊಡು ಜರ್ಮನಿದ ಹಿಟ್ಲರ್‌ನ ಕಾಲೊಡು ದಿಂಜ ಯಹೂದಿಯೆರೆನಾ ಮಾರಣ ಹೋಮ ಮಲ್ತೆರ್. ಇಂಚಿನ ಘಟನೆಲು ಯಹೂದಿ ಜನಂಗದಕುಲು ಒಟ್ಟುಗಾವರೆ ಪ್ರೇರೆಪಣೆ ಆಂಡ್.
ಹೀಬ್ರೂ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಯಹೂದೆರೆನ ಭಾಷೆ ಹೀಬ್ರೂ. ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾಷೆನ್ ಉದ್ಧಾರ ಮಲ್ಪರೆ ಯಹೂದೆರ್ ಮಲ್ತಿನ ನಿರಂತರ ಪ್ರಯತ್ನೊಲು ಬೊಕ ಸಾಧನೆಲು, ಜಗತ್ತ್‌ದ ಮಾತಾ ಕಿನ್ಯ ಕಿನ್ಯ ವಿಸ್ತಾರ-ವ್ಯಾಪ್ತಿದ ಭಾಷೆಲೆನ ಸರ್ವೊತೋಮುಖ ಬುಳೆಚಿಲ್‍ಗ್ ಅನುಕರಣೀಯ ಆದುಂಡು.
ಯಹೂದಿ - ಜೂಡಾ ಶಬ್ಧ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಯಹೂದಾ ಇನ್ಪಿನ ಪದ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೀಬ್ರೂ ಭಾಷೆದವು. ಯಹೂದಾ ಇನ್ನಗ ಪುಗರ್ದಿನವು (praised). ಉಂದೇ ಶಬ್ಧ ಗ್ರೀಕ್ ಬೊಕ ಲ್ಯಾಟೀನ್ ಭಾಷೆಲೆಡ್ ಜೂಡಾ ಇಂದ್ ಆದಿತ್ತ್ಂಡ್.[೨] (ಹೀಬ್ರೂ ಭಾಷೆದ "ಯ" ಅಕ್ಷರ ಗ್ರೀಕ್-ಲ್ಯಾಟೀನ್ ಭಾಷೆಲೆಡ್ "ಜ" ಇಂದ್ ಆಪುಂಡು.). ಜೂಡಾ (ಯಹುದಾ) ಇನ್ಪಿನ ಪೂರ್ವಜೆ ಜೇಕೊಬ್ ಬೊಕ ಲೀಯಾ ಇನ್ಪಿನ ದಂಪತಿಲೆನ ನಾಲನೆ ಮಗೆ ಆದಿತ್ತೆ ಇಂದ್ ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಜೂಡಾನ ಸಂತತಿದಕಲೆಗ್ ಜೂಡೆರ್ ಇಜಿಂಡ ಯಹ್ಯೂದೆರ್ ಇನ್ಪಿನ ಪುದರ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್.
ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಬೊಕ್ಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ2006 ವರ್ಷದ ಲೆಕ್ಕೊಡು ಜಗತ್ತುಡು ಸುಮಾರಾದ್ 14.3 ಮಿಲಿಯನ್ ಯಹೂದಿ ಧರ್ಮದ ಅನುಯಾಯಿನಕುಲು ಉಲ್ಲೆರ್. ಇನ್ನಗ ಜಗತ್ತುದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಡ್ 0.2% ದಾತ್ ಯಹೂದೆರ್ ಉಲ್ಲೆರ್. ಒಟ್ಟು ಯಹೂದೆರೆಡ್ 43%ದಾತ್ ಜನ ಇಸ್ರೇಲ್ ದೇಶೊಡು ವಾಸ ಮಲ್ತೊಂದು ಉಲ್ಲೆರ್. ಒರಿದಿನ 43% ಯಹೂದಿ ಜನ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನೊಲು ಬೊಕ್ಕ ಕೆನಡ ದೇಶೊಡು ನಿಲೆಯಾತೆರ್. ಒರಿದಿನಕುಲು ಯುರೋಪ್ ತೆಂಕಾಯಿ ಅಮೇರಿಕಾ, ಏಷಿಯ, ಆಫ್ರಿಕ ಬೊಕ್ಕ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ ದೇಶೊಲೆಡ್ ಸೇರೊಂದೆರ್.
ಒಂಜಿ ದೇವೆರ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಯಹೂದೆರ್ ಜಗತ್ತ್‌ಡ್ ಒರಿಯೆ ದೇವೆರ್ ಉಪ್ಪುನಿ ಇಂದ್ ನಂಬುವೆರ್. ದೇವೆರ್ ಅಶರೀರ ಬೊಕ್ಕ ಅನಂತ (ಅಂತ್ಯ ಉಪ್ಪಂದಿನವು) ಇಂದ್ ಯಹೂದೆರ್ ನಂಬುವೆರ್. ದೇವೆರ್ ಜಗತ್ತ್‌ದ ಮಾತಾ ಜನಕುಲು ನ್ಯಾಯ ಬೊಕ್ಕ ದಯೆ-ಧರ್ಮೊನು ಪಾಲನೆ ಮಲ್ಪೊಡು ಇಂದ್ ಬಯಕುವೆರ್ ಇಂದ್ ನಂಬುವೆರ್. ಮಾತಾ ಜನಕುಲು ದೇವೆರೆನ ರೂಪೊಡೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾತಿನಕುಲು, ಆಯಿನೆಡ್ದಾವರೆ ಜನಕುಲು ಮಾತಾರೆನ್ಲಾ ಮಾನ್ಯತೆ ಬೊಕ್ಕ ಮರಿಯಾದೆ ಕೊರುದು ಬದುಕೊಡು ಇನ್ಪಿನವು ದೇವೆರೆನ ಇಂಗಿತ ಇಂದ್ ನಂಬುವೆರ್.
ಸಿನಾಗೋಗ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಯಹೂದೆರ್ ದೇವೆರೆಗ್ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಲ್ಪುನ ದೇವಸ್ಥಾನೊಗು ಸಿನಾಗೋಗ್ (Synagogue) ಇಂದ್ ಪುದರ್.
ತೋರಾ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆತೋರಾ (Torah) ಇನ್ಪಿನವು ಪರ ಒಡಂಬಡಿಕೆ (Old Testament) ಹೀಬ್ರೂ ಬೈಬಲ್ದ ಸುರುತ ನಾಲ್ ಅಧ್ಯಾಯೊಲು ಯಹೂದೆರೆನ ಧರ್ಮ ಗ್ರಂಥ ಆದುಂಡು. ತೋರಾ ಗ್ರಂಥೊಲೆಡ್ ವಿವರಿಸಾದಿನ ತತ್ವೊ ಕಟ್ಟಳೆಲೆನ್ ಯಹೂದೆರ್ ಅಧ್ಯಯನ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ದೇವೆರೆನ್ ಒಲಿಸಾವೊಣುವೆರ್.