ಕೈಕೇಯಿ
ಕೈಕೇಯಿ ಕೇಕಯ ದೇಶದ ರಾಜಕುಮಾರಿ. ಪುರಾಣ ಕತೆಕುಲೆಡ್ ಬರ್ಪುನ ಮಹಿಳಾ ಪಾತ್ರ. ರಾಮಾಯಣ ಕತೆಟ್ಟ್ ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜನ ಮೂಜನೇ ಬುಡೆದಿ. ದಶರಥಗ್ ಕೌಸಲ್ಯೆ ಬೊಕ್ಕ ಸುಮಿತ್ರೆ ಪನ್ಪುನ ಒರಿನ ರಡ್ಡ್ ಜನ ಬುಡೆದಿನಕುಲು ಉಲ್ಲೆರ್. ಕೈಕೇಯಿಯ ಮೂಜನೆತಾಲ್.
ಸುರುತ ಜೀವನ ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಕೈಕೇಯಿ ಕೇಕೆಯ ದೇಶದ ಅಶ್ವಪತಿ ರಾಜನ ಮಗಳ್. ಏಳ್ ಜನ ಅಣ್ಣನಕುಲೆನ ನಡುಟು ಬುಳೆಯಿನ ಪೊಣ್ಣುಮಗಳ್. ಆಣ್ ಜೋಕುಲೆನ ನಡುಟು ಬುಲೆಯಿನ ಮೋಲು ಸುಂದರಿಯಾದ್ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಪೊಣ್ಣನ ನಾಜೂಕುತನೊರ್ದು ಆಣನ ಒರಟುತನೊನು ಬುಲೆಪಾವೊಂದು ಇತ್ತಲ್. ಎಲ್ಲಿರ್ದ್‍ಲಾ ಮೋಲೆಗ್‌ ಯುದ್ಧಕಲೆಟ್ಟ್ ಆಸಕ್ತಿ. ಕತ್ತಿವರಸೆ, ಧನುರ್ವಿದ್ಯೆಡ್ ಕೈಕೇಯಿ ನಿಷ್ಣಾತೆ ಆದ್ ಇತ್ತಲ್. ಆಲ್ ಬಾರೀ ಎಡ್ಡೆ ಸಾರಥಿ. ಯುದ್ಧಕಲೆಟ್ಟ್ ಏತ್ ಪರಿಣಿತೆನೋ ಆತೇ ಹಠಮಾರಿಲಾ ಆದ್ ಇತ್ತಲ್. ತಾನ್ ಪಂಡ್‍ನವು ಶತಾಯ ಗತಾಯ ಆವೊಡೇ ಪನ್ಪುನ ಹಠ ಆಲೆಡ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಅಪ್ಪೆ ಇಜ್ಜಂದಿ ಅಲೆನ್ ಅಂತಃಪುರದ ದಾಸಿ ಮಂಥರೆನೇ ಪೋಷಣೆ ಮಲ್ತ್‌ನಾಲ್ ಅಂಚಾದ್ ಮಂಥರೆಗ್ ಮೋಲೆಡ ಬಾರೀ ಸಲುಗೆ ಬೊಕ್ಕ ಕೈಕೇಯಿಗ್ ಮಂಥರೆಡಲಾ ಅಪ್ಪೆನಾತೇ ಮಮತೆ.
ದಶರಥನೊಟ್ಟುಗುದ ಮದಿಮೆ ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಅಶ್ವಪತಿ ಮಹಾರಾಜೆ ಒರ ಓವ್ವೊ ಯುದ್ಧಗ್ ದಶರಥನ ಸಹಾಯ ಕೇನುವೆ. ಅಪಗ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಡ್ ದಶರಥಗ್ ಕೈಕೇಯಿ ಸಹಾಯಕಲಾದ್ ಉಪ್ಪುವಲ್. ಯುದ್ಧಕಲೆಟ್ ಮೋಲೆನ ನಿಪುಣತೆನ್ ಮೆಚ್ಚಿನ ದಶರಥೆ ಮೋಲೆನ್ ತನ್ನ ರಾಣಿಯಾದ್ ಮಲ್ತೊನುವೆ. ದಶರಥಗ್ ಅಪಗನೆ ಕೌಸಲ್ಯೆ ಬೊಕ್ಕ ಸುಮಿತ್ರೆ ಪನ್ಪುನ ರಡ್ಡ್ ಜನ ರಾಣಿನಕುಲು ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಕೈಕೇಯಿ ಮೂಜನೆತಾಲ್ ಆಪಲ್. ಕೈಕೇಯಿನ ಒಟ್ಟುಗು ಅಲೆನ ಸಾಂಕನದ ಅಪ್ಪೆ ಆಯಿನ ಮಂಥರೆಲಾ ಅಯೋಧ್ಯೆಗ್ ಬರ್ಪಲ್.
ದಶರಥರ್ದ್ ವರ ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಶಂಬರಾಸುರೆ ಪನ್ಪುನ ರಕ್ಕಸೆ, ದಶರಥಗ್‌ಲಾ ದೇವತೆಲೆನ ರಾಜೆ ದೇವೇಂದ್ರಗ್‌ಲಾ ಶತ್ರುವಾದ್ ಉಪ್ಪುವೆ. ಇಂಬ್ಯನ್ ಸಂಹಾರ ಮಲ್ಪೆರೆ ದೇವೇಂದ್ರೆ ದಶರಥನ ಸಹಾಯ ಕೇನುವೆ. ದಶರಥನ ಒಟ್ಟುಗು ಯುದ್ಧೊಗು ಕೈಕೇಯಿಲಾ ಪಿದಡುವಲ್. ಯುದ್ಧೊಡು ಕೈಕೇಯಿ ದಶರಥನ ರಥೊಕ್ಕು ಸಾರಥಿಯಾದ್ ಉಪ್ಪುವಲ್. ಬಾರೀ ತೀವ್ರವಾಯಿನ ಯುದ್ಧ ನಡಪುಂಡು. ಯುದ್ಧೊಡು ಶಂಬರಾಸುರನ ಬಾಣೊಲೆರ್ದ್‌ ಗಾಯ ಆಯಿನ ದಶರಥೆ ಎಚ್ಚರ ತತ್ತ್‌ದ್ ಬೂರುವೆ. ಕೈಕೇಯಿ ಜಾಣತನೊರ್ದು ರಥೊನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಇನ ಜಾಗೆಗ್ ಕೊಂಡೊದು ಗಾಯೊಲೆರ್ದ್‌ ಖತಿ ಆದ್ ಇತ್ತ್‌ನ ದಶರಥನ್ ಶೈತ್ಯೋಪಚಾರೊರ್ದು ಉಪಚಾರ ಮಲ್ಪುವಲ್. ಎಚ್ಚರ ಆಯಿನ ದಶರಥೆ ಕೈಕೇಯಿನ ಧೈರ್ಯ, ಸ್ಥೈರ್ಯೊಲೆನ್ ಮೆಚ್ಚಿದ್ ಆಲೆಗ್ ರಡ್ಡ್ ವರಕುಲೆನ್ ಕೊರ್ಪೆ. ಆಂಡ ಕೈಕೇಯಿ ಆಪಗ ಆ ರಡ್ಡ್ ವರಕುಲೆನ್ ಉಪಯೋಗಿಸಾವಂದೆ ಎಂಕ್ ಬೋಡಾನಗ ದೆತೊನುವೆ ಪಂದ್ ಪನ್ಪಲ್. ಏಪ ಅಗತ್ಯ ಬೂರುಂಡು ಅಪಗ ಕೇಂಡ್‌ದ್ ವರಕುಲೆನ ಉಪಯೋಗ ಪಡೆವೊನೊಲಿ ಪಂದ್ ದಶರಥೆ ವಚನ ಕೊರ್ಪೆ.
ಮಂಥರೆನ ಕುಪಿತ ಭೋದನೆ ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಕಾಲಾನಂತರೊಡು ದಶರಥಗ್ ಕೌಸಲ್ಯೆರ್ದ್ ರಾಮೆ, ಸುಮಿತ್ರೆರ್ದ್ ಲಕ್ಷ್ಮಣೆ ಶತ್ರುಘ್ನೆ ಕೈಕೇಯಿರ್ದ್ ಭರತೆ ಪುಟ್ಟುವೆರ್. ಜೋಕುಲು ಪ್ರಾಪ್ತವಯಸ್ಕೆರಾನಗ ಅಕುಲೆಗ್ ವಿದೇಹ ರಾಜ್ಯದ ಜನಕ ಮಹಾರಾಜನ ಜೋಕುಲಾಯಿನ ಸೀತೆ, ಊರ್ಮಿಳೆ, ಮಾಂಡವಿ, ಶ್ರುತಕೀರ್ತಿನಕುಲೆನ ಒಟ್ಟುಗು ಮದಿಮೆ ಆಪುಂಡು. ದಶರಥೆ, ತನ್ನ ಹಿರಿಯ ಮಗೆ ರಾಮಗ್ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಲ್ಪೆರೆ ಯೋಚನೆ ಮಲ್ಪುವೆ. ಉಂದೆನ್ ತೆರಿನ ಮಂಥರೆ ಕೈಕೇಯಿಗ್ ಆಲ್ ರಾಜನ ಕೈಯಿರ್ದ್ ಪಡೆದಿತ್ತ್‌ನ ವರಕುಲೆನ್ ನೆಂಪು ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಇತ್ತೆ ಆ ವರಕುಲೆನ್ ತನ್ನ ಸ್ವಾರ್ಥೊಗಾದ್ ಕೇನೆರೆ ಪ್ರೇರೇಪನೆ ಕೊರ್ಪಲ್. ಅಂಚನೆ ಕೈಕೇಯಿ ದಶರಥಡ ರಾಮೆ ಪದಿನಾಲ್ಕ್ ವರ್ಸೊ ಕಾಡ್ಗ್ ಪೋವೊಡು ಪಂದ್, ಎನ್ನ ಮಗೆ ಭರತಗ್ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಲ್ಪೊಡು ಪಂದ್ ಆಗ್ರಹ ಮಲ್ಪುವಲ್. ವಚನ ಭ್ರಷ್ಟೆ ಆಯೆರೆ ಇಚ್ಛೆಯಿಜ್ಜಂದಿ ರಾಜೆ ರಾಮನ್ ಕಾಡ್ಗ್ ಕಡಪುಡುದ್ ಅವ್ವೇ ಕೊರಗ್‌ಡ್ ತೀರ್‌ದ್ ಪೋಪೆ.