ತಾಜ್ ಮಹಲ್
ತಾಜ್ ಮಹಲ್ (pronounced /tɑdʒ məˈhɑl/; ಹಿಂದಿ: ताज महल ; ಪರ್ಷಿಯನ್‌/ಉರ್ದು: تاج محل ) ಭಾರತದ ಆಗ್ರಾಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಒಂಜಿ ಸಮಾಧಿಯಾದ್ ಉಂಡು. ಉಂದೆನ್ ಮೊಘಲ್‌ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಯಿನ ಷಹಜಹಾನ್ ಆಯಾನ ಮೋಕೆದ ಬುಡದಿಯಾಯಿನ ಮಮ್ತಾಜ್‌ ಮಹಲ್‌‌ಲೆನ ನೆಂಪುಗಾದ್ ಕಟ್ಟಾದೆ. ಪನ್ಪಿ ಮಾಹಿತಿ ಇತಿಹಾಸರ್ದ್ ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು.[೧]
ಇತಿಹಾಸೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
- ಪರ್ಷಿಯನ್‌, ಭಾರತೀಯ ಬೊಕ್ಕ ಮುಸ್ಲಿಂ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಲೆನ ಸಮ್ಮಿಶ್ರಣವಾಯಿನ ಮೊಘಲ್‌ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಗ್ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ("ತಾಜ್" ಪಂಡ್ದ್ ಲೆಪ್ಪವುಂಡು) ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಆಯಿನ ಉದಾಹರಣೆ ಪಂಡ್ದ್ ಪರಿಗಣಿಸಾದ್ಂಡ್.[೨][೩] 1983ಟ್ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ UNESCOದ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆ ತಾಣವಾದ್ ಗುರುತಿಸಾದ್ಂಡ್. ಉಂದೆನ್ "ಭಾರತೊಡು ಉಪ್ಪುನ ಮೊಘಲೆರೆ ಕಲೆತ್ತ ಅನರ್ಘ್ಯ ರತ್ನ ಬೊಕ್ಕ ಜಾಗತಿಕವಾದ್ ಮೆಚ್ಚುಗೆನ್ ಪಡೆಯಿನ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆದ ಮೇರುಕೃತಿಕುಲೆಡ್ ಒಂಜಿ" ಪಂಡ್ದ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸದ್ಂಡ್.
- ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ವಾಸ್ತವವಾದ್ ಮಸ್ತ್ ಸಂರಚನೆಲೆನ ಒಂಜಿ ಸಮಗ್ರ ಸಂಕೀರ್ಣ ಆದ್ ಇತ್ತ್ದ್ ಗೌರವರ್ಣದ ಗುಮ್ಮಟಾಕಾರದ ಅಮೃತಶಿಲೆತ್ತ ಭವ್ಯ ಸಮಾಧಿ ಉಂದೆತ್ತ ಅತ್ಯಂತ ಸುಪರಿಚಿತ ಭಾಗವಾದ್ ಉಂಡು. ಈ ಕಟ್ಟಡದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ 1632ಟ್ ಸುರು ಆದ್, ಸರಿಸುಮಾರು 1653ತ ಪೊರ್ತುಗು ಪೂರ್ಣಾಂಡ್. ಈ ಸಮಾಧಿ 17-ಹೆಕ್ಟೇರ್ (42-ಎಕರೆ)ಸಂಕೀರ್ಣದ ಕೇಂದ್ರವಾದ್ ಉಂಡು, ಈ ಭವ್ಯ ಕಟ್ಟಡದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯೊಡು ಸಾರಸಾರ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಲು ಬೊಕ್ಕ ನುರಿತೆರಾಯಿನ ಕೆಲಸದಕುಲೆನ್ ಬಳಸವೊಂದೆರ್.[೪] ತಾಜ್ ಮಹಲ್ದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಗಾದ್ [೫] ಅಕ್‌ಲೆಡ್ ಲಾಹೋರುದಕುಲೆನ್ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಧಾನ ಶಿಲ್ಪಿ ಪಂಡ್ದ್ ಸ್ಥೂಲವಾದ್ ಪರಿಗಣಿಸದೆರ್.[೬]
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸಮಾಧಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸಮಾಧಿ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಕೇಂದ್ರ ಆಕರ್ಷಣೆ ಆದ್ ಉಂಡು. ಈ ಮಲ್ಲ ಬೊಲ್ದು ಅಮೃತಶಿಲೆತ್ತ ಕಟ್ಟೊಣ ಚೌಕಾಕಾರದ ಪೀಠದ ಮಿತ್ತ್ ಉಂತ್‌ದ್ ಉಂಡು. ಉಂದು ಮಲ್ಲ ಗುಮ್ಮಟ ಬೊಕ್ಕ ಚಾವಣಿದ ಶಿಖರೊರ್ದು ಚಾವಣಿನ್ ಹೊಂದ್ದ್ ಉಪ್ಪುನ ಐವಾನ್‌‌ದೊಟ್ಟುಗು (ಕಮಾನು-ಆಕಾರೊದ ಬಾಕಿಲ್‌ದ ಸಾದಿ) ಸುಸಂಗತವಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ಕಟ್ಟೊಣೊರ್ದು ಸೇತೊಂದು ಉಂಡು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೊಘಲ್‌ ಸಮಾಧಿಲೆನಂಚ, ಉಂದೆತ್ತ ಮೂಲ ಅಂಶೊಲುಲಾ ಪರ್ಷಿಯನ್‌ ಶೈಲಿದವು. thumb|ಯಮುನಾ ಸುದೆತ್ತ ದಡೊರ್ದು ತೂನಗ ತಾಜ್ ಮಹಲ್
ಉಂದೆತ್ತ ಅಡಿಪಾಯದ ರಚನೆ ಮೂಲಭೂತವಾದ್ ನಯಗೊಳಿಸಾಯಿನ ಮೂಲೆಲೆನೊಟ್ಟುಗು ಮಲ್ಲ, ಮಸ್ತ್-ಕೋಣೆ ಹೊಂದ್ದ್ ಉಪ್ಪುನ ಘನವಾದ್ ಉಂಡು. ನಾಲ್ ಕಡೆಕುಲೆಡ್ಲಾ ಸರಿಸುಮಾರು 55 ಮೀಟರ್‌ಲೆನ ಅಸಮ ಅಷ್ಟಭುಜೊಲೆರ್ದ್ ರಚಿತವಾದ್ ಉಂಡು. ಪ್ರತಿ ಕಡೆಟ್‍ಲಾ ಭಾರಿ ಪಿಸ್ತಾಕ್‌ ಅತ್ತ್ಂಡ ಕಮಾನ್ ಸಾದಿ ಬೊಕ್ಕ ರಡ್ಡ್ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಬಣವೆದಂಚ ಉಪ್ಪುನ ರಡ್ಡ್ ಸಮಾನ ಆಕಾರೊದ, ಕಮಾನ್‍ದ ಮೊಗಸಾಲೆಲೆನೊಟ್ಟುಗು ಐವಾನ್‌ನ್ ರಚಿಸಾದ್ಂಡ್. ಬಣವೆದಂಚ ಮಲ್ತ್‌ನ ಪಿಸ್ತಾಕ್‌ಲೆನ ಈ ಕಲಾಕೃತಿ ನಯಗೊಳಿಸಾಯಿನ ಮೂಲೆ ಪ್ರದೇಶೊಲೆಡ್ ಪ್ರತಿಕೃತಿಸವುಂಡು, ಕಟ್ಟಣೊದ ಮಾತ ಕಡೆಕುಲೆಡ್ಲಾ ಹೊಂದೊನುನಂಚ ಪೂರ್ಣವಾದ್ ವಿನ್ಯಾಸೊನು ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ನಾಲ್ ಮಿನರೆಟ್ಟುಲೆರ್ದ್ ಸಮಾಧಿನ್ ರಚಿಸದ್ಂಡ್. ಅಯಿಟ್ಟ್ ಒಂಜೊಂಜಿ ನಯಗೊಳಿಸಾಯಿನ ಮೂಲೆಲೆಗ್ ಮೋನೆ ಮಲ್ತ್‌ನ ಪೀಠದ ಪ್ರತಿ ಮೂಲೆಲೆಡ್ ಉಂಡು. ಮಹಲ್ದ ಮುಖ್ಯ ಕೋಣೆಡ್ ನಕಲಿ ಶಿಲೆಕುಲೆರ್ಡ್ ಅಲಂಕೃತವಾಯಿನ ಮಮ್ತಾಜ್‌ ಮಹಲ್ ಬೊಕ್ಕ ಷಹ ಜಹಾನೆರೆನ ಶಿಲಾಶವ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಉಂಡು. ನೈಜ ಸಮಾಧಿಲು ತಿರ್ತ ಮಟ್ಟೊಡು ಉಂಡು.
ಸಮಾಧಿನ್ ಸುತ್ತುವರಿದ್ ಉಪ್ಪುನ ಅಮೃತಶಿಲೆತ್ತ ಈ ಮಹಲ್ ನಯನ ಮನೋಹರವಾದ್ ಉಂಡು.ಮಹಲ್ ಸುಮಾರ್ 35 ಮೀಟರ್‌ದಾತ್ ಎತ್ತರವಾದ್ ಉಂಡು.ಉಂದು ಸರಿಸುಮಾರ್ ಅಡಿಪಾಯದ ಉದ್ದದಾತೇ ಉಂಡು. ಸುಮಾರು 7 ಮೀಟರ್‌ದಾತ್ ಎತ್ತರೊದ ಸಿಲಿಂಡರ್ ಆಕಾರದ "ಡ್ರಮ್‌"ನ ಮಿತ್ತ್ ಕುಲ್ಲ್‌ನಂಚ ತೋಜುಂಡು. ಉಂದೆತ್ತ ಆಕಾರೊದ ಕಾರಣೊರ್ದು, ಈ ಗುಮ್ಮಟೊನು ಈರುಳ್ಳಿ ಗುಮ್ಮಟ ಅತ್ಂಡ ಅಮೃದ್‌ (ಪೇರಳೆದ ಆಕಾರದ ಗುಮ್ಮಟ) ಪಂಡ್ದ್ ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಉಂದೆತ್ತ ಕೊಡಿನ್ ಕಮಲದ ಆಕಾರೊಡು ವಿನ್ಯಾಸ ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ಉಂದುಲಾ ಮಹಲ್ದ ಎತ್ತರೊನು ದೆರ್ತ್ ತೋಜುನಂಚ ಮಲ್ಪುಂಡು. ಪ್ರಧಾನ ಗುಮ್ಮಟದ ನೀರುಳ್ಳಿ ಆಕಾರೊನು ಪ್ರತಿಕೃತಿಸುನ, ಪ್ರತಿ ಮೂಲೆಡ್‍ಲಾ ನಾಲ್ ಎಲ್ಯ ಗುಮ್ಮಟಾಕಾರದ ಛತ್ರಿಲೆನ್ (ಕಿಯೊಸ್ಕ್‌ಲು) ಮುಖ್ಯ ಗುಮ್ಮಟದ ಆಕಾರೊಡೇ ಕಟ್ಟ್‌ದೆರ್. ಅಯಿತ್ತ ದುಂಡುಕಂಬೊಲೆನ ಪೀಠೊದ ಕಂಬೊಗುಲ ನಡುತ್ತ ಭಾಗ ಸಮಾಧಿದ ಚಾವಣಿದ ಸುತ್ತು ದೆತ್ತ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಉಂದು ಒಳಾಂಗಣೊಗು ಬೊಲ್ಪುನು ಕೊರ್ಪುಂಡು. ಎತ್ತರದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಶೃಂಗೊಲು (ಗುಲ್ಡಾಸ್ತಾಲು) ಮೂಲ ಗೋಡೆಲೆನ ಅಂಚುಲೆಡ್ ವ್ಯಾಪಿಸಾದ್ಂಡ್ ಬೊಕ್ಕ ಉಂದು ಗುಮ್ಮಟದ ಎತ್ತರೊನು ತೂಯೆರೆ ದೆರ್ತ್ ತೋಜುನಂಚ ಮನ್ಪುಂಡು. ಕಮಲ ಕಲಾಕೃತಿ ಛತ್ರಿಲು ಬೊಕ್ಕ ಗುಲ್ಡಸ್ತಾಲೆಡ್ ರಡ್ಡೆಟ್‌ಲಾ ಪುರಾವರ್ತನೆ ಆತ್ಂಡ್. ಬಂಗಾರ್‌ದ ಲೇಪನೊನು ಹೊಂದ್ದ್ ಉಪ್ಪುನ ಗುಮ್ಮಟ ಬೊಕ್ಕ ಛತ್ರಿಲು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪರ್ಷಿಯನ್‌ ಬೊಕ್ಕ ಹಿಂದೂ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶೊಲೆನ ಮಿಶ್ರಣವಾದ್ ಉಂಡು.
ಪ್ರಮುಖ ಗೋಪುರ ಮೂಲತಃ ಬಂಗಾರ್‌ರ್ದ್ ಮಲ್ತ್‌ನವು, ಆಂಡ 19ನೇ ಶತಮಾನೊಡು ಕಂಚಿದ ಲೇಪಿತ ಗೋಪುರದೊಟ್ಟುಗು ಬದಲ್ ಮಲ್ತೆರ್. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪರ್ಷಿಯನ್‌ ಬೊಕ್ಕ ಹಿಂದೂ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶಗೊಲೆನ ಸಂಮಿಶ್ರಣದ ಒಂಜಿ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ ಆದ್ ಉಂಡು. ಗೋಪುರದ ಕೊಡಿಟ್ಟ್ ಚಂದ್ರನ ಆಕೃತಿ ಉಂಡು. ಅಯಿತ ಸ್ವರ್ಗಾಭಿಮುಖವಾದ್ ಮೋನೆ ಮಲ್ತ್‌ನ ಈ ಶೃಂಗ ಅಪ್ಪಟ ಮುಸ್ಲಿಂ ಕಲಾಕೃತಿದ ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶ. ಪ್ರಮುಖ ಗೋಪುರದ ಕೊಡಿಟ್ಟ್ ಚಂದ್ರೆ ಉಪ್ಪುನ ಕಾರಣ, ಚಂದ್ರನ ಶೃಂಗೊಲು ಬೊಕ್ಕ ಗೋಪುರದ ಕೊಡಿ ಸೇರ್ದ್ ಶಿವನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಿಂದೂ ಚಿಹ್ನೆ ಆಯಿನ ತ್ರಿಶೂಲ ಆಕಾರದಂಚ ತೋಜುಂಡು.[೪]
ಸುಮಾರ್ 40 ಮೀಟರ್‌ರ್ದ್‌ಲಾ ಎಚ್ಚ ಉದ್ದ ಉಪ್ಪುನ ಪ್ರತಿ ಮಿನರೆಟ್ಟುಲು ವಿನ್ಯಾಸಕಾರನ ಭವ್ಯತೆನ್ ಪ್ರದರ್ಶಿಸವುಂಡು. ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಾದ್ ಮಹಮ್ಮದೀಯ ಘೋಷಕೆರ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಾಂಧವರೆನ್ ಲೆಪ್ಪುನ ಕಾರ್ಯೊಗಾದ್ ಮಿನರೆಟ್ಟುಲೆನ್ ಮಸೀದಿಲೆನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಶೊದಂಚ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಾದ್ಂಡ್. ಪ್ರತಿ ಮಿನರೆಟ್ಟುಲೆನ್ ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುನ ರಡ್ಡ್ ಮೊಗಸಾಲೆರ್ದ್ ಮೂಜಿ ಸಮ ಭಾಗೊಲಾದ್ ವಿಗಂಡಿಸಾದ್ ಉಂದು ಗೋಪುರನ್ ಸುತ್ತುವರಿದುಂಡು. ಗೋಪುರದ ಮಿತ್ತ್ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಮೊಗಸಾಲೆಯಿತ್ತ್‌ದ್, ಉಂದು ಸಮಾಧಿದ ವಿನ್ಯಾಸೊನು ಹೋಲುನ ಛತ್ರಿರ್ದ್ ಸುತ್ತುವರಿದ್ ಉಂಡು. ಗೋಪುರದ ಕೊಡಿಟ್ಟ್ ಉಪ್ಪುನ ಮಾತ ಛತ್ರಿಲು ಕಮಲದ ವಿನ್ಯಾಸದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶೊಲೆರ್ದ್ ಕೂಡ್ದ್ ಉಂಡು. ಮಿನರೆಟ್ಟುಲೆನ್ ಪೀಠೊರ್ದು ಒಂತೆ ಪಿದಯಿಡ್ ನಿರ್ಮಿಸಾದ್ ಉಂಡು. ಆಯಿರ್ದ್ ಆದ್, ಒಂಜಿ ವೇಳೆ ಕುಸಿತದ ಸಮಯೊಡು, (ಆ ಕಾಲೊಡು ಮಲ್ಲ ಕಟ್ಟೊಣೊಲೆನ ನಿರ್ಮಾಣೊಡು ಉಪ್ಪುನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂಶ ಆದ್ ಉಂಡು) ಗೋಪುರದ ವಸ್ತುಲು ಸಮಾಧಿರ್ದ್ ದೂರ ಬೂರಡ್ ಪಂಡ್‌ದೇ ಇಂಚ ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್.
-
ತಳಪಾಯ, ಗುಮ್ಮಟ ಬೊಕ್ಕ ಮಿನರೆಟ್ಟು -
ಗೋಪುರದ ಕೊಡಿ -
ಮುಖ್ಯ ಐವಾನ್‌ ಬೊಕ್ಕ ಕೈತಲ್‌ದ ಪಿಸ್ತಾಕ್‌ಲು -
ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ನೆಲಮಹಡಿದ ಸರಳೀಕೃತ ನಕ್ಷೆ
ಹೊರಾಂಗಣದ ಅಲಂಕಾರ/ಪಿದಯಿದ ಅಂಗನೊದ ಅಲಂಕಾರೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ತಾಜ್ ಮಹಲ್‌ನ ಹೊರಾಂಗಣದ ಅಲಂಕಾರ ಮೊಘಲ್‌ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪೊಡು ಉಪ್ಪುನ ಉತ್ತಮ ಅಂಶೊಲೆರ್ದ್ ಕೂಡ್ದ್ ಉಂಡು.ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್:Fact ಆ ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲಂಕಾರೊಲೆನ ಬದಲಾವಣೆಲು ಪ್ರಮಾಣಾಗ್ ಅನುಗುಣವಾದ್ ನಾಜೂಕು ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ಕಟ್ಟೊನದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶೊಲೆನ್ ಬಣ್ಣ ಕೊರುಪುನೆ (ಬಳಿಯುವುದು), ಗಾರೆ ಮಲ್ಪುನೆ, ಕಲ್ಲ್‌ದ ಕೆತ್ತನೆ ಅತ್ತ್ಂಡ ಕೆತ್ತನೆರ್ದ್ ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ಮಾನವ ವರ್ಗೀಕರಣೊಲೆನ ವಿರುದ್ಧ ಮುಸ್ಲಿಂ ಧರ್ಮದ ನಿಷೇಧೊನು ಈ ಸಾಲ್‌ಲೆಡ್ ಬರೆದ್‌ ಇತ್ತ್ದ್, ಮುಲ್ಪ ಚಿತ್ರಿಸಾಯಿನ ಅಂಶೊಲೆನ್ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶೊಲು ಪೊರ್ಲುದ ಬರವು ಸುಂದರ ಬರಹಗಾರಿಕೆ, ಅಮೂರ್ತ ಪ್ರಕಾರೊಲು ಅತ್ತ್ಂಡ ಸಸ್ಯಕ ಕಲಾಕೃತಿಲಾದ್ ವಿಂಗಡಿಸದ್ ಉಂಡು.
ಸಂಕೀರ್ಣದಾದ್ಯಂತ ಖುರಾನ್‌ದ ಪಠ್ಯಭಾಗೊನು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಅಂಶೊಲಾದ್ ಬಳಸೊಂದೆರ್. ಈ ಪಠ್ಯಭಾಗೊಲೆನ್ ಅಮಾನತ್‌ ಖಾನ್‌ ಆರಿಸದೆರ್ ಪಂದ್ ಇಂಚಿಪದ ವಿದ್ವಾಂಸೆರ್ ಪನ್ಪೆರ್.[೭][೮] ನ್ಯಾಯದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆನ್ ಪಠ್ಯ ಉಲ್ಲೇಖಿಸವುಂಡು. ಅವು ಈ ತಿರ್ತ್‌ದಯಿನ್ ಒಳಗೊಂಡ್‌ದ್ ಉಂಡು:
ಸುರಾ 91 – ಸೂರ್ಯೆ
ಸುರಾ 112 – ನಂಬಿಕೆದ ಶುದ್ಧತೆ
ಸುರಾ 89 – ಬೆಳಗು
ಸುರಾ 93 – ಮುಂಜಾನೆದ ಬೊಲ್ಪು
ಸುರಾ 95 – ಅಂಜೂರ
ಸುರಾ 94 – ಸಮಾಧಾನ
ಸುರಾ 36 – ಯಾ ಸಿನ್‌
ಸುರಾ 81 – ಅಂತ್ಯ
ಸುರಾ 82 – ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಆದ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸವುನೆ
ಸುರಾ 84 – ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಆದ್ ಭೇದಿಸವುನೆ
ಸುರಾ 98 – ಪುರಾವೆ
ಸುರಾ 67 – ಒಡೆತನ
ಸುರಾ 48 – ಜಯ
ಸುರಾ 77 – ದುಂಬುಗು(ಮುಂದಕ್ಕೆ) ಕಡಪುಡುನವು
ಸುರಾ 39 – ಸಮುದಾಯೊಲು
ಮಹಾದ್ವಾರಡ್ ಪೊರ್ಲುದ ಬರವಣಿಗೆಡ್ ಇಂಚ ಬರೆತೆರ್ "ಓ ಆತ್ಮನೇ, ಈರೆನ ಕಲೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿಡ್ ಉಂಡು. ಈರ್ ದೇವೆರೆನೊಟ್ಟುಗು ಶಾಂತಿನ್ ಹೊಂದುದ್ ಉಪ್ಪುವರ್, ಬೊಕ್ಕ ದೇವೆರ್ ಈರೆನ ಒಟ್ಟುಗು ಶಾಂತಿನ್ ಹೊಂದುವೆರ್."'[೮]
1609ಟ್ ಭಾರತೊಗು ಇರಾನ್‌ನ ಸಿರಾಜ್‌ರ್ದ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಪರ್ಷಿಯನ್‌ ಪೊರ್ಲುದ ಬರಹಗಾರೆ ಅಬ್ದ್‌ ಉಲ್‌-ಹಕ್‌ ಮೆರೆರ್ದ್ ಈ ಪೊರ್ಲುದ ಲಿಪಿಗಾರಿಕೆ ಆತ್ಂಡ್. ಷಹ ಜಹಾನ್ ಅಬ್ದ್‌ ಉಲ್‌-ಹಕ್‌ರೆನೆನ "ವಿಸ್ಮಯಗೊಳಿಸುನ ಕಲಾರಸಿಕತೆ"ಗಾಗದ್ ಕೊಡುಗೆಯಾದ್ "ಅಮನಾತ್‌ ಖಾನ್‌" ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್‌ನ್ ಕೊರಿಯೆ.[೯] ಉಳಯಿದ ಗುಮ್ಮಟದ ತಳ ಭಾಗೊಡು ಖುರಾನ್‌ದ ಸಾಲ್‍ಲೆನ ಕೈತಲ್‍ಡ್ "ಅಲ್ಪ ಜೀವಿ ಅಮನಾತ್‌ ಖಾನ್‌ ಸಿರಾಜಿರೆರ್ದ್ ಬರೆಪಾದ್ಂಡ್" ಒಂದ್ ಕೆತ್ತ್‌ದ್ ಉಂಡು.[೧೦] ಪೊರ್ಲುದ ಬರವುಡುಲೆಡ್ ಹೆಚ್ಚಿನವುಲೆನ್ ಪುಷ್ಪಿತ ಥುಲುತ್‌ ಲಿಪಿಟ್ ಬರೆಪಾದ್ಂಡ್. ಉಂದೆನ್ ಕೆಂಪು ಅತ್ಂಡ ಕಪ್ಪು ಅಮೃತಶಿಲೆರ್ದ್ ಮಲ್ತ್ಂಡ್ ಬೊಕ್ಕ [೯] ಬೊಲ್ದು ಅಮೃತಶಿಲೆ ಫಲಕಲೆಡ್ ಕೆತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್. ಮಿತ್ತ್‌ದ ಫಲಕೊಲೆನ್ ತಿರ್ತ್‌ದ್ ತೂನಗ ಒರೆಯಾದ್ ತೋಜುನೆನ್ ಕಡಿಮೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಬೋಡಾದ್ ಒಂತೆ ಮಲ್ಲ ಅಕ್ಷರೊಡು ಬರೆತೆರ್. ಸ್ಮಾರಕ ಸಮಾಧಿಲೆಡ್ ಅಮೃತಶಿಲೆಟ್ಟ್ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪುನ ಪೊರ್ಲುದ ಬರಹೊಲು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ್ ವಿವರವಾದ್ ಉಂಡು ಬೊಕ್ಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ್ ಉಂಡು.
ಅಮೂರ್ತ ಆಕೃತಿಲೆನ್ ಉದ್ದೊಗುಲಾ ಬಳಸವೊಂದೆರ್. ಅಯಿಟ್ಟ್‌ಲಾ ವಿಶೇಷವಾದ್ ಕಟ್ಟೊಣೊದ ಪೀಠ, ಮಿನರೆಟ್ಟುಲು, ದ್ವಾರ, ಮಸೀದಿ, ಜವಾಬ್‌ಲೆಡ್ ಬೊಕ್ಕ ಸಮಾಧಿದ ಮೇಲ್ಮೈತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣೊಡು ಬಳಸ್‍ದ್ಂಡ್. ಮರಳುಕಲ್ಲ್‍ದ ಕಟ್ಟೊಣೊಲೆಡ್ದ ಗುಮ್ಮಟೊಲು ಬೊಕ್ಕ ಕಮಾನುಲೆನ್‌ ವಿಸ್ತಾರವಾಯಿನ ಜ್ಯಾಮಿತಿದ ಪ್ರಕಾರಲೆಡ್‍ ರಚಿಸಿಯೆರೆ ಕೆತ್ತ್ನ ಚಿತ್ರಕಲೆತ ಜಾಲರ ವಿನ್ಯಾಸದೊಟ್ಟುಗು ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ಹೆರಿಂಗ್‌ಬೋನಿನ ಮೂಳೆ ಕೆತ್ತನೆಯು ಹಲವು ಜೋಡಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ಜಾಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿಳಿ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಮರಳುಶಿಲೆಯ ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಳಿ ಅಮೃತಶಿಲೆಗಳಲ್ಲಿ ತಿಳಿಗಪ್ಪು ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಮೃತಶಿಲೆ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಗಾರೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಳಪಿನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬಳಿಯಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯ ಜ್ಯಾಮಿತಿಯ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲುದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಳಪಿನ ತಬಲದಂತಹ ಆಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಂಚುಗಳು ಅಥವಾ ದಿಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
ಸಮಾಧಿದ ತಿರ್ತಗೋಡೆಲೆಡ್ ಪೂಕುಲು ಬೊಕ್ಕ ದ್ರಾಕ್ಷೆದ ಬಳ್ಳ್‌ಲೆನ ಚಿತ್ರಣೊಲೆನ್‌ ನೈಜ ಲೋಹದ ಉಬ್ಬುದೊಟ್ಟುಗು ಶ್ವೇತ ಅಮೃತಶಿಲೆ ನಡುದಿಂಡುಲೆನ್ ಕೆತ್ತ್‌ದೆರ್‌. ಕೆತ್ತನೆಲೆನ ಅಂದವಾದ ಶಿಲ್ಪಶೈಲಿ ಮತ್ತು ನಡುದಿಂಡುಗಳ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿತೋರಿಸಲು ಅಮೃತಶಿಲೆಯನ್ನು ನಯಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಮಾನುದಾರಿಯ ಮೂಲೆಗಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜ್ಯಾಮಿತಿಯ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಬಳ್ಳಿಗಳು, ಹೂಗಳು ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸೊಗಸಾದ ಪಿಯೆತ್ರಾ ದುರಾ ಕೆತ್ತನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಲಂಕರಿಸಾದ್ ಉಂಡು. ಮಂಜಲ್ ಅಮೃತಶಿಲೆ, ಜ್ಯಾಸ್ಪರ್‌ ಬೊಕ್ಕ ಜೇಡ್‌ ಕಲ್ಲುಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ನಯಗೊಳಿಸಾದೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಅವುಗಳನ್ನು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವಂತೆ ಮಟ್ಟ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ತಾಜ್ ಮಹಲ್ - ಚಿತ್ರ ದರ್ಶಿನಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ-
ತಾಜ್ ಮಹಲ್, ಭಾರತ -
ಜಲಿಯ ಕಮಾನ್ -
ನಕಲಿ ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಲಸ -
ಕೆತ್ತ್ನ ಆಕೃತಿ -
ಜಲಿಯ ಆಕೃತಿ -
ತಾಜ್ ಮಹಲ್ದ ಗೋಡೆಡ್ ದಯಿಕುಲೆನ ಚಿತ್ರ -
20191204 Jawab, Taj Mahal, Agra 0657 6562
-
ಹೇರಿಂಗ್ ಮೀನ್‌ದ ಎಲು -
ಸಸ್ಯೊದ ಕಲಾಕೃತಿ -
ಮೂಲೆಗಟ್ಟುದ ಆಕೃತಿ -
ಕೆತ್ತ್ನ ಚಿತ್ರಕಲೆ
ಪ್ರತಿಕೃತಿಕುಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ತಾಜ್ ಮಹಲ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಔರಂಗಬಾದ್‌ಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಬೀಬಿ ಕಾ ಮಕ್ಬಾರಬೊಕ್ಕ ವಿಸ್ಕೊನ್ಸಿನ್‌ದ ಮಿಲ್ವೌಕಿಡ್ ಉಪ್ಪುನ ತ್ರಿಪೊಲಿ ಶ್ರಿನ್‌ ದೇವಾಲಯ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಮಾದರಿದ ಕಟ್ಟೊಣೊಲು.
ನಂಬಿಕೆಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆತಾಜ್ ಮಹಲ್ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿನೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಅವು ಮಾತೆರೆನ್‌ಲಾ ಬೆರಗ್‌ಗೊಳಿಸುನಂಚಿನವು, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾದ್ ಬೊಕ್ಕ ಭೌಗೋಳಿಕವಾದ್ ಅತೀತವಾದ್ ಉಂಡು, ಆತೇ ಅತ್ತಂದೆ ಸ್ಮಾರಕದ ಕುರಿತಾಯಿ ತಾರ್ಕಿಕ ನಿಷ್ಕರ್ಷೆಲೆನ ಮಿತ್ತ್ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬೊಕ್ಕ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಲು ನಿರಂತರವಾದ್ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಾದ್ ಉಂಡು.[೧೧] right|thumb|upright|ಜೀನ್‌-ಬಪ್ಟಿಸ್ಟೆ ಟ್ಯಾವೆರ್ನಿಯರ್‌ ಮೇರ್ ತಾಜ್ ಮಹಲ್‌ಗ್ ಭೇಟಿ ಕೊರ್‌ನಾರ್ ಸುರುತ ವೀದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಿಗೆ ಯಮುನಾ ಸುದೆತ್ತ ಉದ್ದೊಗುಲಾ ಕಪ್ಪು ಅಮೃತಶಿಲೆಟ್ ಭವ್ಯ ಸಮಾಧಿನ್ ನಿರ್ಮಿಸಯೆರೆ ಷಹ ಜಹಾನ್ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಾದ್ ಇತ್ತೆ ಪನ್ಪುನೆನ್‌ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲೊರ್ದು ಚಾಲ್ತಿಡ್ ನಂಬಿಕೆಲು ಪನ್ಪೆರ್.[೧೨] 1665ಟ್ ಆಗ್ರಾಗ್ ಭೇಟಿ ಕೊರ್‌ನ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸಿಗೆ ಜೀನ್‌-ಬಾಪ್ಟಿಸ್ಟ್‌ ಟ್ಯಾವೆರ್ನಿಯರ್‌ನ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಬರಹೊಲೆಡ್‌ ಈ ಕುರಿತಾದ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ಸಮಾಧಿದ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಾಧ್ಯ ಅಪುನೆರ್ದ್ ದುಂಬೆ ಷಹ ಜಹಾನ್ ತನ್ನ ಮಗೆ ಔರಂಗಜೇಬ್‌ರ್ದು ಪದಚ್ಯುತಿ ಆತೆ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಮಹ್ತಾಬ್‌ ಬಾಘ್‌ ನಬೆಳದಿಂಗಳ ಉದ್ಯಾನ ಡು ಸುದೆತ್ತ ಉದ್ದೊಗುಲಾ ಉಪ್ಪುನ ಕಪ್ಪು ಅಮೃತಶಿಲೆತ್ತ ಅವಶೇಷೊಲು ಈ ದಂತಕತೆನ್‌ ಪುಷ್ಟೀಕರಿಸುನಂಚ ಉಂಡು. ಅವು ಆದ್‌ಲಾ, 1990ಟ್ ಕೈಗೊಂಡ್‌ನ ಉತ್ಖನನುಲು ಬೊಲ್ದು ಕಲ್ಲುಲು ಬಣ್ಣ ಕಳೆದ್‌ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣೊಗು ತಿರುಗೊಂದು ಉಪ್ಪುನೆನ್ ನಾಡ್‌ದ್ ಪತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್.[೧೩] 2006ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕ್ತನ ವಿಮರ್ಶಕರು ಬೆಳದಿಂಗಳದ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿರುವ ಕೊಳದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಪುನರ್‌ನಿರ್ಮಿಸಿ ಕಪ್ಪು ಭವ್ಯ ಸಮಾಧಿಯ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ನಂಬಲಾರ್ಹ ವಾದವನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಷಹ ಜಹಾನ್‌‌ನ ಯೋಚನಾ ಲಹರಿಗಳಿಗೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿಸಿ ಮತ್ತು ಕೊಳವನ್ನು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಹೊಂದಿಸಿಕೊಂಡು ಬಿಳಿ ಭವ್ಯ ಸಮಾಧಿಯ ಕಪ್ಪು ಪ್ರತಿಫಲನವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ್ ತೂವೊಲಿ.[೧೪]
ಸಮಾಧಿಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಮತ್ತು ಕುಶಲಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಷಹ ಜಹಾನ್ ಅಂಗವಿಚ್ಛೇದನಗೊಳಿಸಿದ್ದು, ಊನಗೊಳಿಸಿ ಪೀಡಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮರಣಗಳು ಸಂಭವಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ಭಯಾನಕ ವಿವರಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಈ ವಿವರಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷಿಗಳು ಇಲ್ಲ. ಇದೇ ತೆರನಾದ ವಿನ್ಯಾಸದ ಇನ್ನಾವುದೇ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಿ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಂದ ಸಹಿ ಹಾಕಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು ಎಂದೂ ಕೆಲವು ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಇತರೆ ಹಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಇದೇ ತೆರನಾದ ಹೇಳಿಕೆಗಳಿವೆ.[೧೫] 1830ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್‌ ಜನರಲ್‌ ಆಗಿದ್ದ ಲಾರ್ಡ್‌ ವಿಲಿಯಂ ಬೆಂಟಿಂಕ್‌ರವರು ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಕೆಡವಿ, ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಅಮೃತಶಿಲೆಯನ್ನು ಹರಾಜು ಹಾಕಲು ಯೋಜಿಸಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಆಗ್ರಾ ಕೋಟೆಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ವೇಳೆ ತ್ಯಜಿಸಲಾದ ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ಮಾರಾಟದಿಂದ ನಿಧಿ-ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಬೆಂಟೆಂಕ್‌ ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ್ದೇ ಮೇಲಿನ ಕಥೆಯ ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಮೂಲ ಕಾರಣ ಎಂದು ಬೆಂಟಿಂಕ್‌ರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಕಾರ ಜಾನ್‌ ರೊಸ್ಸೆಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.[೧೬]
ತಾಜ್ ಮಹಲ್‌ನ್ ಕಟ್ಟಯಿನೆ ಹಿಂದೂ ರಾಜೆ ಪಂದ್ ತೆರಿಪಾದ್ ಪಿ.ಎನ್‌. ಓಕ್‌ಆರ್ ಸಲ್ಲಿಸಯಿನ ಅರ್ಜಿನ್ ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯ 2000ಟ್ ತಿರಸ್ಕಾರ ಮಲ್ತ್ಂಡ್.[೧೫][೧೭] ಭಾರತೊಗು ಮುಸ್ಲಿಮೆರ್ ಆಕ್ರಮಣ ನಡಪಾವುನೆಕ್ ದುಂಬು ಇತ್ತ್‌ನ, ಇತ್ತೆ ಮುಸಲ್ಮಾನ ಸುಲ್ತಾನೆರೆಗ್ ಸೇರ್‌ನವು ಪನೊಂದು ಉಪ್ಪುನ ದೇಶದ ಒರಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಟ್ಟಡೊಲೆನ ಒಟ್ಟುಗು ತಾಜ್ ಗುರುತಿಸವೊಂದಿನ ಕಾರಣ, ಅವು ಹಿಂದೂ ಶಿವ ದೇವಾಲಯ ಮೂಲೊನು ಹೊಂದ್ದ್ ಉಂಡು ಪನ್ಪುನವು ಓಕ್‌ ಮೇರೆನ ವಾದ.[೧೮] ರವೀಂದ್ರನಾಥ್‌ ಟಾಗೋರ್‌ರವರು ಈ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು "ವನ್‌ ಟಿಯರ್‌-ಡ್ರಾಪ್‌...ಅಪಾನ್‌ ದಿ ಚಿಕ್‌ ಆಫ್ ಟೈಮ್‌" ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರಕ ಸಮಾಧಿಯ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಹನಿ ಬಿದ್ದಂತೆ ಎಂದು ಹೆಚ್ಚು ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಿಖರಾಗ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಛಾಯಾರೇಖಾಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಡೆದಲ್ಲಿ, ಅದು ನೀರನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಈವೆರೆಗೂ, ಛಾಯಾರೇಖಾಕೃತಿಯು ಬಳೆಗಳ ತುಂಡುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ್ದಾರೆ.[೧೯]
ಉಂದೆನ್ ತೂಲೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಟಿಪ್ಪಣಿಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2015-09-07. Retrieved 2015-09-11.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Hasan, Parween (November 1994), "Review of Mughal Architecture: Its outline and its history", The Journal of Asian Studies, 53 (4): 1301
- ↑ ಲೆಸ್ಲಿ ಎ. ಡುಟೆಂಪಲ್‌, "ದಿ ತಾಜ್ ಮಹಲ್", ಲರ್ನರ್‌ ಪಬ್ಲಿಶಿಂಗ್‌ ಗ್ರೂಪ್‌ (ಮಾರ್ಚ್‌ 2003). ಪು. 26: "ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಮೊಘಲ್‌ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಗ್ ಅದ್ಭುತ ಉದಾಹರಣೆ ಆದ್ ಉಂಡು.ಉಂದು ಮುಸ್ಲಿಂ, ಹಿಂದೂ ಬೊಕ್ಕ ಪರ್ಷಿಯನ್‌ ಶೈಲಿಲೆನ ಮಿಶ್ರಣವಾದ್ ಉಂಡು"
- ↑ ೪.೦ ೪.೧ ಟಿಲ್ಲಿಟ್ಸನ್‌, ಜಿ.ಎಚ್‌.ಆರ್‌. (1990). ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರಲ್‌ ಗೈಡ್‌ ಟೂ ಮೊಘಲ್‌ ಇಂಡಿಯಾ, ಕ್ರೋನಿಕಲ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌.
- ↑ Anon. "The[[Category:All articles with dead external links]][[Category:Articles with dead external links from August 2021]][[Category:Articles with invalid date parameter in template]][[[Wikipedia:Link rot|dead link]]] Taj mahal". Islamic architecture. Islamic Arts and Architecture Organization. Retrieved 22 may 2009.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); URL–wikilink conflict (help)[dead link] - ↑ UNESCO ಸಲಹೆ ಮಂಡಳಿ ಪರಿಶೀಲನೆ.
- ↑ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ದ ಸುಂದರ ಬರಹಗಾರಿಕೆ - ಆಗ್ರಾದ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಸುಂದರ ಲಿಪಿಗಾರಿಕೆ - ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಕೆತ್ತನೆಲು ಬೊಕ್ಕ ಸುಂದರ ಲಿಪಿಗಾರಿಕೆ.
- ↑ ೮.೦ ೮.೧ ಕೊಚ್‌, ಪು. 100.
- ↑ ೯.೦ ೯.೧ ಉಲ್ಲೇಕೊ ದೋಸೊ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedIAAO - ↑ http.//www.pbs.org/treasuresoftheworld/taj_mahal/tlevel_2/t4visit_3calligrap.y.html pbs.org.
- ↑ ಕೊಚ್‌, ಪು. 231.
- ↑ ಆಶರ್‌, ಪು. 210.
- ↑ ಕೊಚ್‌, ಪು. 249.
- ↑ ಸೈನಿಕರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ: ಭಾರತದ ಮೊಘಲ್‌‌ರು(2006) A+E ದೂರದರ್ಶನ ಜಾಲ.
- ↑ ೧೫.೦ ೧೫.೧ ಕೊಚ್‌, ಪು. 239.
- ↑ ರೊಸ್ಸೆಲ್ಲಿ, ಜೆ., ಲಾರ್ಡ್‌ ವಿಲಿಯಂ ಬೆಂಟಿಂಕ್‌ ಉದಾರ ಚರ್ಕವರ್ತಿಯ ನಿರ್ಮಾಣ, 1774-1839 , ಸಸ್ಸೆಕ್ಸ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮುದ್ರಣಾಲಯಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಡನ್‌ ಚಾಟ್ಟೊ ವಿಂಡಸ್‌ 1974, ಪು. 283.
- ↑ ಓಕ್‌ರ ಅರ್ಜಿನ್ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ತಿರಸ್ಕರಿಸಾಂಡ್.
- ↑ Oak, Purushottam Nagesh. "The True Story of the Taj Mahal". Stephen Knapp. Retrieved 2007-02-23.
- ↑ ಕೊಚ್‌, ಪು. 240.
ಆಕರೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಆಶರ್‌, ಕ್ಯಾಥರಿನ್‌ ಬಿ. ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್‌ ಆಫ್ ಮುಘಲ್‌ ಇಂಡಿಯಾ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ ಸಂ.4 (ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮುದ್ರಣಾಲಯ) 1992 ISBN 0-521-26728-5.
- ಬೆರ್ನಿಯರ್‌, ಫ್ರ್ಯಾಂಕೊಯಿ ಟ್ರಾವೆಲ್ಸ್‌ ಇನ್‌ ದ ಮೊಘಲ್‌ ಎಂಪಾಯರ್‌ A.D. 1657-1668 (ವೆಬ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌: ಆರ್ಕಿಬಾಲ್ಡ್‌ ಕಾನ್‌ಸ್ಟೇಬಲ್‌ & ಕಂ.) 1891.
- ಕ್ಯಾರ್ರೆಲ್‌, ಡೇವಿಡ್‌ (1971). ದಿ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ , ನ್ಯೂಸೀಕ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌ ISBN 0-88225-024-8.
- ಛಘ್ತೈ, ಮಹಮದ್‌ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ ಲೆ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಆಗ್ರಾ (ಇಂಡೆ). ಹಿಸ್ಟರಿ ಎಟ್‌ ಡೀಸ್ಕ್ರಿಪ್‌ಶನ್ (ಬ್ರುಸ್ಸೆಲ್ಸ್‌: ಎಡಿಶನ್ಸ್‌ ಡೆ ಲಾ ಕನ್ನೈಶನ್ಸ್‌) 1938.
- ಕೊಪಲ್ಸ್‌ಸ್ಟೋನ್‌, ಟ್ರೆವಿನ್‌. (ed). (1963). ವರ್ಡ್‌ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್‌ — ಆನ್‌ ಇಲ್ಯುಸ್ಟ್ರೇಟೆಡ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ. ಹಮ್ಲಿನ್‌, ಲಂಡನ್‌.
- ಗ್ಯಾಸ್ಕೊಯಿಜ್ನ್‌, ಬಾಂಬರ್‌ (1971). ದಿ ಗ್ರೇಟ್‌ ಮೊಘಲ್ಸ್‌ , ಹಾರ್ಪರ್‌ ಮತ್ತು ರೊವ್‌.
- ಹಾವೆಲ್‌, ಇ.ಬಿ. (1913). ಇಂಡಿಯನ್‌ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್‌: ಇಟ್ಸ್‌ ಸೈಕೊಲಜಿ, ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್‌ ಆಂಡ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ , ಜಾನ್‌ ಮುರ್ರೆ.
- ಕಾಂಬೊ, ಮಹಮದ್‌ ಸಾಲಿಹ್‌ ಅಮಲ್‌-ಈ-ಸಾಲಿಹ್‌ ಆರ್‌ ಷಹ ಜಹಾನ್ ನಾಮಹ್ Ed. ಗುಲಾಮ್‌ ಯಾಜ್ದಾನಿ (ಕಲ್ಕತ್ತಾ: ಬ್ಯಾಪ್ಟಿಸ್ಟ್‌ ಮಿಷನ್‌ ಮುದ್ರಣಾಲಯ) ಸಂ.I 1923. Vol. II 1927.
- Koch, Ebba (2006). The Complete Taj Mahal: And the Riverfront Gardens of Agra (First ed.). Thames & Hudson Ltd., 288 pages. ISBN 0500342091.
{{cite book}}:|format=requires|url=(help); Unknown parameter|origdate=ignored (|orig-year=suggested) (help)
- ಲಾಹವ್ರಿ, 'ಅಬ್ದ್‌ ಅಲ್‌-ಹಮಿದ್‌ ಬಾದಷಹ ನಾಮಹ್ Ed. ಮೇಜರ್‌ ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಎನ್‌. ಲೀಸ್‌ರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೌಲಾವಿಸ್‌ ಕಬೀರ್‌ ಅಲ್‌-ದಿನ್‌ ಅಹಮದ್‌ ಮತ್ತು 'ಅಬ್ದ್‌ ಅಲ್‌-ರಹೀಮ್‌. (ಕಲ್ಕತ್ತಾ: ಕಾಲೇಜ್‌ ಮುದ್ರಣಾಲಯ) ಸಂ. I 1867 ಸಂ. II 1868.
- ಲಾಲ್‌, ಜಾನ್‌ (1992). ತಾಜ್ ಮಹಲ್ , ಟೈಗರ್‌ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮುದ್ರಣಾಲಯ.
- Preston, Diana & Michael (2007). A Teardrop on the Cheek of Time (First ed.). London: Doubleday, 354 pages. ISBN 9780385609470.
{{cite book}}:|format=requires|url=(help); Unknown parameter|origdate=ignored (|orig-year=suggested) (help)
- ರೋತ್‌ಫಾರ್ಡ್‌, Ed (1998). ಇನ್‌ ದಿ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ , ಹೆನ್ರಿ ಹಾಲ್ಟ್‌ ISBN 0-8050-5299-2.
- ಸಕ್ಸೆನಾ, ಬನರ್ಸಿ ಪ್ರಸಾದ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಷಹಜಹಾನ್ ಆಫ್ ದೆಹಲಿ (ಅಲಹಾಬಾದ್‌: ದಿ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌ ಲಿ.) 1932.
- ಸ್ಟಾಲ್‌, ಬಿ (1995). ಆಗ್ರಾ ಆಂಡ್‌ ಫತೆಪುರ್‌ ಸಿಕ್ರಿ , ಮಿಲೆನಿಯಮ್‌.
- ಸ್ಟೀರ್ಲಿನ್‌, ಹೆನ್ರಿ [ಸಂಪಾದಕ] ಮತ್ತು ವೊಲ್ವಾಸೆನ್‌, ಆಂಡ್ರೀಸ್ (1990). ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್‌ ಆಫ್ ವರ್ಡ್‌: ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್‌ ಇಂಡಿಯಾ, ತಾಚೆನ್‌ .
- ಟಿಲಿಟ್ಸನ್‌, ಜಿ.ಎಚ್‌.ಆರ್‌. (1990). ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರಲ್‌ ಗೈಡ್‌ ಟೂ ಮೊಘಲ್‌ ಇಂಡಿಯಾ , ಕ್ರೋನಿಕಲ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌.
- ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಅಥವಾ ತೇಜೋ ಮಹಲ್ (www.ontipremi.blogspot.com)
ಪಿದಯಿದ ಕೊಂಡಿಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಭಾರತದ ಪುರಾತತ್ವ ಸಂಸ್ಥೆದ ವರದಿ
- ಭಾರತ ಸರಕಾರ - ವಿವರ
- ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್:Wikivoyage
- ತಾಜ್ ಮಹಲ್‌ನ ಫೋಟೋಸಿಂಥ್‌ ವೀಕ್ಷಣೆ (ಫೋಟೋಸಿಂಥ್‌ನ ಅಗತ್ಯವಿದೆ)
ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್:Template group Coordinates: 27°10′27″N 78°02′32″E / 27.17417°N 78.04222°E