ಪಾಣಾರಾಟ
ಪಾಣಾರಾಟ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರದೇಸೊಡು ನಡಪುನ ಭೂತಾರಾಧನೆದ ಒಂಜಿ ಪ್ರಭೇದ. ಪದ, ನಲಿಕೆ, ವೇಷಭೂಷಣ, ಪ್ರಾಣಿಬಲಿತ್ತ ಮೂಲಕ ಆಚರಣೆ ನಡಪುನೆರ್ದ್ ಉಂದು ತುಳುನಾಡ್ದ ಭೂತಾರಾಧನೆದ ಲೆಕ್ಕನೇ ಉಂಡು. ಸ್ವಾಮಿ ಇಲ್ಲಲ್‌ಡ್ ಅತ್ತ್ಂಡ ಗ್ರಾಮೊದ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ವರ್ಸೊಗೊರ ಕೋಲ ಡಕ್ಕೆಬಲಿತಂಚಿನ ರೂಪೊದ ಆರಾಧನೆ ನಡಪುನವು ಉಂಡು. ಕನ್ನಡದ ಪ್ರದೇಸೊಡು ಪಾಣಾರೆರ್ ನಡಪವುನ ಕೋಲೊಲು ಡಕ್ಕೆ ಬಲಿತಲೆಕೊನೆ ಉಪ್ಪುನ ಮತಾಚಾರ ಸಂಕಿರ್ಣೊನು ಪಾಣಾರಾಟ ಪಂಡ್ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಕೆಲವು ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ಈ ಪಾಣಾರಾಟ ಏಳ್ ದಿನ ನಡಪುನೆಂದ್ ಉಂಡು. ಮುಲ್ಪದ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ಒಲ್ಪ ಪಾಣಾರ ಜನಾಂಗದಕುಲು ಆಚರಣೆ ನಡಪವೊಡು ಒಲ್ಪ ವೈದ್ಯೆರ್ ನಡಪವೊಡು ಪನ್ಪುನ ಖಚಿತವಾಯಿನ ನಿಲುವು ಇಜ್ಜಿ. ಉಂದೆನ್ ರೂಢಿರ್ದ್ ತೆರಿಯೊನೊವೆರ್.
ಆಚರಣೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಗ್ರಾಮೊದ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ವಾರ್ಷಿಕ ಜಾತ್ರೆದ ರೂಪೊಡು ಪಾಣಾರಾಟ ಮೂಜೆರ್ದ್ ಎಣ್ಮ ದಿನೊ ಮುಟ್ಟ ನಡಪುಂಡು. ಇಲ್ಲದ ದೈವೊಲೆಗ್ - ವಿಶೇಷವಾದ್ ಸ್ವಾಮಿಗ್ ನಡಪುನ ವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆ ಒಂಜೇ ದಿನೊಟ್ಟು ಕಡೆ ಅಪುಂಡು(ಮುಗಿಪುಂಡು). ಪಾಣಾರಾಟ ನಡಪುನೆ ರಾತ್ರೆದ ಪೊರ್ತುಡು. ಗರಡಿಲೆನ್ ಬುಡ್ಂಡ ತುಳುನಾಡ್ದ ಭೂತಸ್ಥಾನೊಲೆಡ್ ಭೂತೊಲೆನ ಪ್ರತಿಮೆಲ್ ಉಪ್ಪುಜಿ. ದೈವದ ಮಂಚ, ಕತ್ತಿ, ಮುಖವಾಡೊಲೆನ್ ದೈವ ಪಂಡ್ದ್ ಜನಕುಲು ನಂಬುದು ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಪಾಣಾರಾಟದ ದಿನ ಬೈಯ್ಯ ಆವೊಂದು ಬನ್ನಗ ಗುಡಿತ್ತ ಎದುರುದ ಜಾಗೆನ್ ಪೊರ್ಲು (ಚೊಕ್ಕ) ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಅಲಂಕಾರೊ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಭಟ್ರ್ (ಅರ್ಚಕೆರ್) ದೈವದ ಉರುಕುಲೆನ್ ಸೇವಂತಿಗೆ ಬೊಕ್ಕ ಪಿಂಗಾರೊದ ಪೂಕುಲೆರ್ದ್ ಅಲಂಕಾರ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಕಲಶ ದೀದ್ ಪೂಜೆಗ್ ಏರ್ಪಾಡ್ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಆಯಾ ದೈವಸ್ಥಾನೊಗು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪಾತ್ರಿ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಒಂಜಿ ವೇಳೆ ಅಂಚ ಇಜ್ಜಂದೆ ಇತ್ತ್ಂಡ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾದ್ ಬೇತೆ ಕಡೆರ್ದ್ ಪಾತ್ರಿಲೆನ್ ಲೆಪ್ಪವೆರ್. ಗೆಜ್ಜೆ, ಚಲ್ಲಣ, ಪಾಡೊಂದಿನ ಪಾತ್ರಿಗ್ ಪಿಂಗಾರದ ಪೂ ಕೊರ್ದ್ ತೀರ್ಥೊದ ಜಲನ್ ಕೈಕ್ ಮೈಪುವೆರ್. ಅಪಗ ಪಾತ್ರಿನ ಮಿತ್ತ್ ದೈವ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಗಡಗಡ ದರಿಪಿರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವೆ.
ಪೂಜೆದ ವಿಧಾನೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಗುಡಿತ್ತ ಉಲಯಿ ಈ ಕ್ರಿಯೆ ನಡಪುನ ಪೊರ್ತುಗು ಪಿದಯಿ ಬಾಕಿಲ್‌ದ ಕೈತಲ್ ರಡ್ಡ್ ಅತ್ತ್ಂಡ ಎಚ್ಚ ಜನ ಪಾಣಾರ ಜನಾಂಗೊದ ಪೊಂಜೆವುನಕುಲು ಉಂತುದು ತೆಂಬರೆ ಬಾರ್ಸವೊಂದು ಪಾಡ್ದನ(ಪ್ರಾರ್ಥನಾ) ರೂಪೊದ ತುಳು ಗೀತೆನ್ ಪಂಡೊಂದು ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಈ ಕೆಲಸೊಗು ಆ ಪೊಂಜೆವುನಕುಲು ದೈವದ ಅರ್ಚಕೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಮಡಿವಾಳೆರ್ ಎಣ್ಣೆ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರಸಾದ ರೂಪೊಡು ಪೂ ಪಡೆಪೆರ್. ದೈವದ ಇಲ್ಲದ ಎದುರು ಯಕ್ಷಗಾನದ ರಂಗಸ್ಥಳದ ಲೆಕ್ಕೊ ನಾಲ್ ಚೌಕದ ಒಂಜಾತ್ ಜಾಗೆ ಬುಡ್ದ್ ಸುತ್ತಲಾ ಪ್ರೇಕ್ಷಕೆರೆನ ವರ್ಗ ಕುಲ್ಲದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಒಂಜಿ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಗುಡಿತ ಪ್ರಮುಖೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಅಯ ಜಾಗೆದ ಗುರಿಕಾರನಕುಲು ಅಕುಲೆನ ಒಟ್ಟುಗು ಇತ್ತ್ನಕುಲು ಸಂಬಂದದಕುಲು ಕುಲ್ಲುದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ನನೊಂಜಿ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಪೊಂಜೊವುನಕುಲು ಕುಲ್ಲುದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಆಯಾ ದೈವಸ್ಥಾನೊಗು ಸಂಬಂದ ಪಟ್ಟ್‌ನ ಪತ್ತ್ ಇರ್ಪ ದೈವೊಲೆಗ್ ಕೋಲ, ಸಂಪ್ರದಾಯ, ಉಪಚಾರೊಲು ನಡತೊಂದು ಉಪ್ಪುಂಡು. ದೈವಸ್ಥಾನೊದ ಉಲಯಿರ್ದ್ ಪಾತ್ರಿ ಅಬ್ಬರೊದ ವಾದ್ಯದ ನುಡಿತದೊಟ್ಟುಗು ಥರಥರ ನಡುಗೊಂದು ಪಿದಯಿ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಉಂತ್‍ನಗ, ಚೌಕಿರ್ದ್ ಅಲಂಕೃತ ಆಯಿನ ದೈವದ ಮಾಧ್ಯಮದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಪಾತ್ರಿನ ಎದುರು ಗುಡಿತ್ತ ಉಲಯಿದ ದೈವೊಗು ಕೈಮುಗಿದು ಉಂತುವೆ. ಸ್ವಾಮಿಗ್ ದುಂಬು ಕೋಲ ಆದ್, ಬೊಕ್ಕ ಆಯಾಯ ಗುಡಿತ್ತ ಉಲಯಿ ಆವಾಸವಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ದೈವೊಲೆಗ್ ಕೈಮುಗಿದ್ ಉಂತುವೆ. ಸ್ವಾಮಿಗ್ ಸುರುಕು ಕೋಲವಾಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಆಯಾ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ಆವಾಸವಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ದೈವೊಲೆಗ್ ಒಂಜಾಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಒಂಜೆತಂಚ ಕೋಲದ ಆಚರಣೆ ನಡಪುಂಡು. ದೈವ ಮಾಧ್ಯಮದ ವ್ಯಕ್ತಿ ರಂಗಪ್ರವೇಶ ಮಲ್ಪುನೆಕ್ ದುಂಬು ಪಾತ್ರಿನ ಕೈತಲ್ ಕುಲ್ಲ್‌ನಕ್‍ಲೆಡ್ ಒರಿ ದುಂಬು ಉಪಚಾರ ಪಡೆವುನ ದೈವ ಓವು ಪಂಡ್ದ್ ಗಟ್ಟಿಯಾದ್ ಪ್ರೇಕ್ಷಕೆರೆಗ್ ಕೇನುನಲೆಕೊ ಲೆತ್ತ್‌ದ್‍ ಪನ್ಪೆ. ಕೈಮುಗಿದ್ ಉಂತ್‍ನ ದೈವ ಮಾಧ್ಯಮೊಡು ಉಪ್ಪುನ ವ್ಯಕ್ತಿಗ್ ಆವೇಶ ಬರಿಯೆರೆ ಸುರು ಅಪುಂಡು. ಆಯಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಆಯೆ ದರಿತೊಂದು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಸ್ವರೂಪದ ವೇಷಭೂಷಣೊಲೆನ್ ಪಾಡೊನುವೆ. ನಿತ್ಯ ವ್ಯವಹಾರೊಡು ಕನ್ನಡ ಪಾತೆರುನ ಪಾಣನ ಮಿತ್ತ್ ಪಂಜುರ್ಲಿ, ಬೊಬ್ಬರ್ಯ, ಕಲ್ಕುಡ ಇಂಚಿತ್ತಿ ತುಳುನಾಡ್ದ ದೈವೊಲು ವಸಯೊ (ಮೇಲ್‍ಡ್ ಬನ್ನಗ) ಆಯೆ ತುಳುಬಾಸೆಡ್ ಪಾತೆರೆರಿಯೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವೆ. ಅಪಗ ಯಜಮಾನೆ ನಮ್ಗೆ ತುಳು ಬತ್ತಿಲ್ಲೇ ಇದ್ ಬಡ್ಗ್ ದೇಶ ಕನ್ನಡದಂಗೇ ನೀನ್ ನಮ್ಗೆ ನುಡಿ ಕೊಡ್ಕ್ ಪಂಡ್ದ್ ಬಿನ್ನಯ ಮಲ್ತೊನುವೆ. ಬೊಕ್ಕ ದೈವ ಮಾಧ್ಯಮೊದ ವ್ಯಕ್ತಿನ ಬಾಸೆದ ಮಾಧ್ಯಮೊ ಕನ್ನಡೊಗು ತಿರುಗುಂಡು. ಕೆಲವು ನಿಮಿಷೊ ಮುಟ್ಟ ದೈವ ಮಾಧ್ಯಮೊದ ವ್ಯಕ್ತಿ ನಲಿತ್‌ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಪೂಜಾರಿ ಇಂಜಿಂಡ ಪಾತ್ರಿನ ಒಟ್ಟುಗು ತನ್ನ ಪುಟ್ಟು, ಬುಲೆಚಿಲ್, ಸಾಧನೆಲೆನ್ ಬೊಕ್ಕ ಕೊರ್‌ನ ಉಪಚಾರೊಲೆರ್ದ್‌ ಸಂತೃಪ್ತಿ ಆಯಿನೆನ್ ವ್ಯಕ್ತ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ದೈವಾವೇಶೊನು ಮುಗಿಪುವೆ. ಮಂಡಲ ಬರೆದ್ ಡಕ್ಕೆ ಬಲಿ ಸಂಪ್ರದಾಯೊ ಇಜ್ಜಂದಿನ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಈ ಕೋಲದ ಸಂದರ್ಭೊಡೇ ಅರ್ಧನಾರಿ ವೇಷ ಪಾಡ್ದ್ ಪಾಣೆ ಢಕ್ಕೆನ್ ಬಾರ್ಸವೊಂದು (ನುಡಿತದೊಂದಿಗೆ) ಆಯಾ ದೈವದ ಪುಟ್ಟು ಪುಗರ್ತೆ ಸಂಚಾರೊನು ಕುರಿತಯಿನ ಪುಗರ್ತೆನ್ ಪಂಡೊಂದು ಪೋಪೆ. ದರ್ಶನ ಪಾತ್ರಿ ದೈವದ ಉಳಯಿ ಪೋದ್ ಆಯನ ಮೇಲ್‍ಡ್ ಓಸಯೊ ಆಯಿನ ದೈವೊನು ಕಾಯೊ ಬುಡ್ದ್ ಮಯೊಡು ಅಪುನ ಕೆಲಸೊ ನಡಪುಂಡು. ಬೊಕ್ಕ ಪಿರ ವಾಲಗೊದ ಅಬ್ಬರೊದ ನಡುಟ್ಟು ನನೊಂಜಿ ದೈವೊದ ಓಸಯ ಆದ್ ಪಿದಯಿ ಬನ್ನಗ ಪಾಣೆ ದೈವ ಮಾಧ್ಯಮ ನಡಪವುನ ಕೋಲೊಗು ತಾಯಾರಾದ್ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಇಂಚ ಹತ್ತಾರು ದೈವೊಲೆಗ್ ಒಂಜೇ ರಾತ್ರೆ ಉಪಚಾರ ನಡಪುಂಡು. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಹಳೆಯಮ್ಮನಂತಹ ಹೆಣ್ಣು ದೈವಗಳ ಕೋಲವಾದ ಬಳಿಕ ಆ ದೈವದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾದ ಪಾತ್ರಿಗೆ ನೂರಾರು ಪೊಂಜೆಪುನಕ್‍ಲ್‍ ಸೇವಂತಿಗೆ ಪೂತ ಮಾಲೆ ಪಾಡ್ದ್ ಅಯಿಕ್ಕ್ ಅಕುಲು ಪ್ರತಿಯಾದ್ ಪ್ರಸಾದ ದೆತೊನುವೆರ್.
ಢಕ್ಕೆ ಬಲಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಉಂದು ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಪ್ರದೇಶೊದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಯಿನ ಆಚರಣೆ. ಢಕ್ಕೆ ಬಲಿ ಪಂಡ ನಾಗಮಂಡಲದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ರೂಪ ಪಂಡ್ದ್ ಮಸ್ತ್ ಜನ ತೆರಿದ್ ಇತ್ತ್ನಕುಲು ಉಲ್ಲೆರ್. ಆಂಡ ವಾಸ್ತವಿಕವಾದ್ ಸ್ವಾಮಿನ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ಅತ್ತ್ಂಡ ಬೇತೆ ದೈವದ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ಸ್ವಾಮಿ ಹಾಯ್ಗುಳಿ, ಚಿಕ್ಕು, ಹಳಿಯಮ್ಮ ಇಂಚಿತ್ತಿ ದೈವೊಲೆಗ್ ಢಕ್ಕೆ ಬೊಟ್ಟೊಂದು ಹೊಗಳಿಕೆನ್ ಪಂಡೊಂದು ನಲಿತ್‌ದ್ ಪಾಣೆರ್ ನಡಪಾವುನ ಉಪಚಾರನೇ ಢಕ್ಕೆ ಬಲಿ. ಸ್ವಾಮಿ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಪ್ರದೇಶೊದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ದೈವ. ಸ್ವಾಮಿ ಗುಡಿಕುಲೆಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಮಲ್ಲ ಗಾತ್ರೊದ ಪುಂಚ ಬಲತ್ತ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುಂಡು. ದೈವಾವೇಶ ಆಯಿನ ದರ್ಶನ ಪಾತ್ರಿ ದೈವಸ್ಥಾನದ ಯಜಮಾನನ ಸೂಚನೆದ ಲೆಕ್ಕೊ ಆರ್ ವೈಸೊಂದಿನ ದೈವೊಗು ಮಂಡ್ಲಬೋಗ ಕೊರಿಯೆರೆ ಕೈಟ್ ಪಿಂಗಾರೊದ ಎಸಲ್‍ದಪಟ್ಟುಗು ತಯಾರ್ ಆಪೆರ್. ಆ ಪೊರ್ತುಡು ಪಾತ್ರಿ ವಾ ದೈವದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯೋ ಆ ದೈವೊಗು ಸಂಬಂಧ ಆಯಿನ ಹೊಗಳಿಕೆದ ಪದೊಕುಲೆನ್ ಪಾಣೆ ಪದ ಪನಿಯೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವೆ.
ಕೊಡ್ನೀರು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಢಕ್ಕೆ ಬಲಿತ್ತ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಕೊಡ್ನೀರು ಪನ್ಪುನವು ಒಂಜಿ ನಿಧಿ ಆಚರಣೆ ನಡಪವೆರ್. ದೈವದ ಕೈತಲ್ ದೀನ ಕಲಶೊಲೆನ್ ತುಂಬೊಂದು ಸಾಗಾಟ ನಡಪವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ದೈವ ಅತ್ತ್ಂಡ ಯಜಮಾನನ ಇಲ್ಲಗ್ ಪೋಪೆರ್. ಪೋನಗ ಪಾಣಾರೆ ಒಳಗೆ ಢಕ್ಕೆ ತೆಂಬರೆ ಬಾರ್ಸವೊಂದು ದೈವೊಲೆನ ನೆಪೊಟ್ಟು ಪುಟ್ಟು ಕಟ್ಟುಲೆನ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅಲ್ಪ ಇಲ್ಲದ ಜೋಕುಲೆನ್ ಈ ನೀರ್‌ರ್ದ್ ಮೀಪಾದ್ ಆಕುಲು ಶುದ್ಧ ಪಂಡ್ದ್ ಭಾವಿಸುವೆರ್. ಗಂಭೀರವಾದ್ ಸಾಗುನ ಆರಾಧನಾ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ನಡುಟ್ಟು ಧಾರ್ಮಿಕ ಚೌಕಟ್ಟ್‌ಡ್ ಪ್ರೇಕ್ಷಕ ವರ್ಗದಕ್‍ಲೆಗ್ ಮನರಂಜನೆದ ಆಚರಣೆ ನಡಪುನವು ಉಂಡು. ಪಾಣಾರಾಟದ ಕಡೆಟ್ಟ್ ತೆಮ್ಮ, ಜ್ವರ, ಬೆರಿಬೇನೆ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಕಾಯಿಲೆ ತಗುಲೆ, ಎಲಿ, ಮಂಗೆ, ಪಂಜಿದಕೋಲ, ತಗುಲೆಕೋಲ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಪರಕೆದ ರೂಪೊದ ಆಚರಣೆಲು ನಡಪುಂಡು.
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಗೊ.ರು.ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ, ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, ಬೆಂಗಳೂರು. ೧೯೭೭.