ಹೊಯಿಲು
'ಹೊಯಿಲು' (ಒಯಿಲ್) ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನೊಕುಲೆಡ ಬಳಕೆಡಿತ್ತಿನ ಒಂಜಿ ಪ್ರಾಚೀನ ನ್ಯಾಯದಾನ ಪದ್ಧತಿ.(ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣ,ಆಣೆ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು) ಕರ್ನಾಟಕೊದ ಕರಾವಳಿ ಜಿಲ್ಲೆಲೆಡ್, ಅಯಿಟ್ಟ್ ಲಾ ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಈ ಕ್ರಮೊ ಇತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಧರ್ಮಸ್ಥಳೊದ ಮಂಜುನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನೊಡು ಈ ಕ್ರಮೊ ಇತ್ತೆಲಾ ಉಂಡು. ಅಂಚನೇ ಕಾನತ್ತೂರುದ ಪೂಮಾಣಿ-ಕಿನ್ನಿಮಾಣಿ ದೈವಸ್ಥಾನೊಡ್ಲಾ ಆಚರಣೆಡ್ ಉಂಡು. ಹೊಯಿಲುನು ದೇವಸ್ಥಾನೊಗು ಅಥವಾ ದೈವಸ್ಥಾನೊಗು ಪನ್ಪಿನ ಪರಕೆಂದ್ ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ನರಮಾನ್ಯನ ಕೈಟ್ಟ್ ನ್ಯಾಯ ತಿಕ್ಕಿಜ್ಜಿಂದಾಂಡ ದೇವೆರೆನ ಸ್ಥಾನೊಗು ದೂರು ಪತ್ತೊಂದು ಪೋಪಿನೆನ್ 'ಹೊಯಿಲು' ಇಂದ್ ಪನೊಲಿ. ಬೂಮಿ-ಜಾಗೆನ್ ಬೇತೆದಕುಲು ಒತ್ತುವರಿ ಮಲ್ತ್ ದ್ ಅನ್ಯಾಯ ಆಂಡ, ಸೊತ್ತು ಸಾಮಾನ್ ಲೆನ್ ಕಳವು ಮಲ್ತ್ ದ್ ಕಳುವೆ ತಿಕ್ಕಂದೆ ಪೋಂಡ, ಬೇತೆ ಒವ್ವೇ ರೀತಿಡ್ ಒರಿಯಗ್ ಅನ್ಯಾಯ ಆಂಡ ಬೇನೆ ತಿಂದಿನಾಯೆ ನ್ಯಾಯ ಕೇನೊಂದು ದೇವೆರೆಗ್ ಪನ್ಪುನ ಪರಕೆನೇ ಹೊಯಿಲು.
ಉಂದೆನ್ ಕನ್ನಡೊಡು ಹುಯಿಲು(ಹುಯ್ಯಲು) ಇಂದ್ ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ಕನ್ನಡ ದೇಶೊಡು ದೇವೆರೆಗ್ ಪನ್ಪಿನ ಪರಕೆ ಬೊಕ್ಕ ರಾಜೆರೆಗ್ ಕೊರ್ಪುನ ದೂರು- ರಡ್ಡೆಗ್ ಲಾ 'ಹುಯಿಲು' ಇಂದೇ ಪನ್ಪೆರ್. ಆಂಡ ತುಳುನಾಡ್ ಡ್ ಮಾತ್ರ ದೇವೆರೆಗ್ ಅಥವಾ ಭೂತೊಗು ದೂರು ಪನೊಂದು ನ್ಯಾಯದಾನ ಕೇನುನೆಕ್ 'ಹೊಯಿಲ್' 'ಒಯಿಲ್' 'ಒಯ್ಲ್' ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆರ್.
ಕ್ರಮ ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಅನ್ಯಾಯ ಆಯಿನಾಯೆ, ಯಾನ್ ಇಂಚಿನ ದೇವೆರೆಗ್ ಹೊಯಿಲು ಕೊರ್ಪೇಂದ್ ದುಂಬಾದೇ ಊರುದ ಮಾತೆರೆಡಲಾ ಪನೊಡು. ಬೊಕ್ಕ ಆ ಹೊಯಿಲುನು ದೇವಸ್ಥಾನೊಗು ಎತ್ತಾದ್ ಪರಿಹಾರ ಕೇನೊಡು. ಉಂದೆಟ್ಟ್ ಎಂಕ್ ಪರಿಹಾರ ತಿಕ್ಕೊಡುಂದ್ ಕೇನೊಡತ್ತಾಂದೆ ಎದ್ ರ್ ದಾಯೆ ಹಾಳಾವಡ್ಂದ್ ಕೇನೊನಿಯರ ಬಲ್ಲಿ. ಪರಿಹಾರ ತಿಕ್ಕ್ಂಡ ದೇವೆರೆಗ್ ಕೊರ್ಪುನ ಕಾನಿಗೆನ್ ದುಂಬೇ ತೆರಿಪ್ಪಾವೊಡು. ಪರಿಹಾರ ಆಯಿಬೆಟ್ಟ್ ಗೆ ಕಾನಿಗೆನ್ ಎತ್ತಾವೊಡು.
ಪಿರಾಕ್ಡ್ ದೇವಸ್ಥಾನೊಲು, ಭೂತಸ್ಥಾನೊಲು ನ್ಯಾಯಸ್ಥಾನೊಲ್ ಆದಿತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ಉಂದೆಡ್ದ್ ಗೊತ್ತಾಪುಂಡು. ದೇವೆರೆಡ್‍ ಉಪ್ಪುನ ನಂಬುಗೆ, ಪೋಡಿಗೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆದ ಪಿರಾವುಡು ಉಪ್ಪುನವು ಮುಖ್ಯ ಅಂಶೊ. ಊರುದ ಮಾತೆರೆಗ್ ಲಾ ಹೊಯಿಲುದ ಸಣ್ಗತಿ ಗೊತ್ತಾಪುನೆಡ್ದಾವರೊ ಪರಕೆ ಪಂಡಿನಾಯೆ ಸಾಭ್ಯಸ್ಥೆಂದ್‍ಲಾ, ಎದುರುದಾಯೆ ಕಲುವೆಣ್ದ್ ಲಾ ಪ್ರಚಾರ ಆಪುಂಡು. ಎದುರುದಾಯನ ಮನಸ್ಸ್‍ದ ಮಿತ್ತ್ ಉಂದು ಪರಿಣಾಮ ಮಲ್ಪುಂಡು.
ಧರ್ಮಸ್ಥಳೊಡು ಮಂಜುನಾಥಸ್ವಾಮಿಗ್ ಬಂಟೆಲಕ್ಕಂತಿನ ಅಣ್ಣಪ್ಪದೈವ ಹೊಯಿಲು ನಡಪಾದ್ ಕೊರ್ಪೇಂದ್ ಜನ ನಂಬುದೆರ್. ಸಿವಿಲ್ ವ್ಯಾಜ್ಯೊನ್‍ಲಾ ತೀರ್ಮಾನ ಮಲ್ಪುನ ಮುಲ್ಪದ 'ಹೊಯಿಲು' ವ್ಯವಸ್ಥೆದ ಬಗ್ಗೆ ೧೮೩೮ ದಾತ್ ಪಿರಾಕ್ಡ್ ಸ್ಟಾಕ್ಸ್ ಪನ್ಪಿನ ವಿದ್ವಾಂಸೆ ತೆರಿಪಾದೆ. ನಮ್ಮ ಇಡೀ ದೇಶೊಡು ಧರ್ಮಸ್ಥಳ ಬುಡ್ಂಡ ಒರಿಸ್ಸಾದ ಸಾಕ್ಷಿಗೋಪಾಲ ದೇವಸ್ಥಾನೊಡು ಮಾತ್ರ ಇಂಚಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಉಂಡುಂದು ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು.
ಹೊಯಿಲುದ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾದ್ 'ಪಾತ್ರಿ' ಇಪ್ಪುವೆ. ದರ್ಶನ ಬತ್ತಿನ ಪಾತ್ರಿ ಇರ್ವೆರೆನ ಅಹವಾಲುಲೆನ್ ದೇವೆರೆಗ್ ತೆರಿಪಾದ್, ದೇವೆರೆನ ತೀರ್ಮಾನೊನು ದೂರುದಾಯೆಗ್‍ಲಾ ಎದುರು ಪಕ್ಷದಾಯೆಗ್‍ಲಾ ತೆರಿಪಾವೆ. ದರ್ಶನದಾಯೆ ಕೆಂಪು ದುತ್ತೈತೊಡು ಉಪ್ಪೊಡು. ಕೈಟ್ಟ್ ಪಿಂಗಾರ ಪತೊನೊಡು.
ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಡ್‍ಲಾ ಹೊಯಿಲು ಇತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಅಲ್ಪ 'ತೋಟಗದ್ದೆ' ಇನ್ಪಿ ಗ್ರಾಮೊಡು ಈ ಆಚರಣೆ ಇತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ಹಾರ್ಪರ್ ಪನ್ಪಿನಾಯೆ ಮಲ್ತಿನ ಅಧ್ಯಯನ ತೆರಿಪಾವುಂಡು. ಅಲ್ಪ ಪಾತ್ರಿಗ್ 'ಗಾಡಿಗ' ಇಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಕಳವುದ ಹೊಯಿಲು, ಸಾಲದ ಹೊಯಿಲು, ಭೂಮಿ ಹೊಯಿಲು, ನಂಬಿಕೆದ್ರೋಹದ ಹೊಯಿಲು, ಕಂಡನಿ-ಬುಡೆದಿಯೆರ್ನ ಹೊಯಿಲು ಇಂಚ ಹೊಯಿಲುಡು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಪ್ರಭೇದೊಲು ಉಲ್ಲ.
ತುಳುನಾಡ್‍ದ ಅಮಟಾಡಿ, ಅನಂತಾಡಿ, ಅಂಬಲಪಾಡಿ, ಅಸೋಡ, ಬಾರ್ಕೂರು, ಉದ್ಯಾವರ, ಕಾಳಾವರ, ಚಂಬಕಲ್ ಉದ್ಯಾವರ, ಹಾಲಾಡಿ, ಕೋಡಿ, ಉಳ್ಳಾಲ, ಮುಲ್ಕಿ, ಒಳಲಂಕೆ, ಮಣಿಕ್ಕಲ್, ಎಡೆಮಕ್ಕಿ, ಮೆಕ್ಕೆಕಟ್ಟು, ಮಂದಾರ್ತಿ, ಶಂಕರನಾರಾಯಣ, ಮಾರಣಕಟ್ಟೆ ದುಂಬಾಯಿ ದೇವಸ್ಥಾನೊಲೆಡ್ ಹೊಯಿಲು ಕಟ್ಟುಕಟ್ಟಲೆ ಉಂಡು.
ಸರಕಾರೊದ ಶಾಸನೊಲು, ನಿಯಮೊಲು, ಸಹಕಾರ ಸಂಘೊಲೆನ ಮೂಲಕ ಸಾಲವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಪೊಲೀಸ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಬತ್ತ್ ಡಲಾ 'ಹೊಯಿಲು' ಕ್ರಮೊ ಇತ್ತೆಲಾ ಚಾಲ್ತಿಡುಂಡು. ಕೆಲವು ವರ್ಷ ದುಂಬು ಕರ್ನಾಟಕೊದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಲಾದಿತ್ತಿನ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ ಬೊಕ್ಕ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಪರಸ್ಪರ ಪರಕೆ ಪನೊಂದು ಧರ್ನಸ್ಥಳೊಗು ಹೊಯಿಲು ಪನೊಂದಿನ ಘಟನೆ ಇಂಚಿಪೊಗು ನಡತ್ತ್ಂಡ್.[೧] ೧೯೮೧-೧೯೮೨ ಅವಧಿಡ್ ಧರ್ಮಸ್ಥಳೊಡು ೮೨೯ ಹೊಯಿಲು ದಾಖಲಾದಿತ್ತ್ಂಡ್.