ಹೋ ಬಾಸೆ

ಹೋ (IPA|IPA: /hoː dʒʌgʌr/) ಪನ್ಪುನ ಆಸ್ಟ್ರೋಯಾಸಿಯಾಟಿಕ್ ಬಾಸೆಲೆ ಕುಟುಮ್ಮೊದ ಮುಂಡಾ ಬಾಸೆ̤ ಉಂದು ಸುರುಕ್ಕಾದ್ ಭಾರತೊಡು 2001ನೆ ಜನಗಣತಿದ ಪ್ರಕಾರೊ ಸುಮಾರ್ 1.04 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನೊ ಭಾರತೊದ ಜನಸಂಕ್ಯೆದ 0.103%ದಾತ್ ಪಾತೆರುನ ಬಾಸೆ. ಹೋ ಒಂಜಿ ಬುಡಕಟ್ಟ್ ಬಾಸೆ. ಇದನ್ನು ಒಡಿಯಾ, ಜಾರ್ಖಂಡ್, ಬಿಹಾರ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಅಸ್ಸಾಂ ಒರಿಸ್ಸಾ, ಮುಂಡಾ, ಕೊಲ್ಹಾ ಬುಕ್ಕೊ ಕೋಲ್ ಬುಡಕಟ್ಟ್ ಸಮುದಾಯೊಲೆಡ್ ಪಾತೆರ್‌ಬೆರ್ ಬುಕ್ಕೊ ವಾರಂಗ್ ಸಿಟಿ ಲಿಪಿಟ್ ಬರೆತೆರ್. ದೇವನಾಗರಿ, ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿ, ಒಡಿಯಾ ಲಿಪಿ ಬುಕ್ಕೊ ತೆಲುಗು ಲಿಪಿನ್ ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಗಳಸುವೆರ್. ಆಂಡಲಾ ಸ್ತಳೀಯ ಬಾಸೆ ಪಾತೆರುನಕುಲು ಹೋ ಲಿಪಿನ್ ಆದ್ಯತೆಡ್ ಗಳಸುವೆರ್. ಅಯಿಡ್ದ್ ಬುಕ್ಕೊ ಒಟ್ಟ್ ಗುರು ಕೋಲ್ ಲಕೋ ಬೋದ್ರಾ ಲಿಪಿನ್ ನಾಡ್ದ್ ಪತ್ತಿಯೆರ್.

"ಹೋ" ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್ ಸ್ತಳೀಯ ಪದೊ hocಡ್ದ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್.

ವಿತರಣೆ

ಮಾತ ಹೋ ಬಾಸೆ ಪಾತೆರುನಕ್ಲೆಡ ಅರ್ದೊದಾತ್ ಜನೊ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ದ ಪಡ್ಡೋಯಿ ಸಿಂಗ್‌ಭೂಮ್ ಜಿಲ್ಲೆದಕುಲು. ಅಲ್ಪ ಅಕುಲು ಬಹುಸಂಕ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯೊನು ರೂಪಿಸವೆರ್. ಹೋ ಬಾಸೆತಕುಲು ತೆನ್ಕಾಯಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಮೂಡಾಯಿ ಸಿಂಗ್‌ಭೂಮ್ ಜಿಲ್ಲೆಡ್ ಬುಕ್ಕೊ ಬಡೆಕಾಯಿ ಒಡಿಶಾಡ್ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪೆರ್. ಹೋ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ಡ್ ಪಾತೆರುನ ಬಾಸೆಡ್ದ್ ಮುಂಡರಿದ ಮಯೂರ್‌ಭಂಜ್ ಉಪಬಾಸೆಗ್ ಕೈತಲಾದುಂಡು. ಹೋ ಬುಕ್ಕೊ ಮುಂಡರಿ ಜನಾಂಗೀಯವಾದ್ ಬುಕ್ಕೊ ಬಾಸಿಕವಾದ್ ಕೈತಲ್ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಬಾಸೆದ ಪ್ರಾದೇಸಿಕ ಗುರ್ತೊ ಬೇತೆನೆ. ಸಂಶೋದಕೆರ್ ಬುಕ್ಕೊ ವಿದ್ವಾಂಸೆರ್ ಹೋ ಬುಕ್ಕೊ ಮುಂಡರಿ ರಡ್ಡ್ ಸೋದರೊ ಬಾಸೆಲುಂದು ಪನ್ಪೆರ್.

ದ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರೊ

ವ್ಯಂಜನೊಲು

		ತುಟಿ	ಕೂಲಿ / </br>	ಮೂರ್ದನ್ಯೊ	ತಾಲವ್ಯ	ಕಂಠ್ಯ	ಗಲೀಯ
ಮೂಗು		m	n	( ɳ )	ɲ	ŋ
ಉಂತುನೆ	ದ್ವನಿ ಇದ್ಯಾಂತೆ	p	t	ʈ	c	k	ʔ
	ದ್ವನಿ ಕೊರ್ಪುನ	b	d	ɖ	ɟ	ɡ
ಫ್ರಿಕೇಟಿವ್			s				h
ಅಂದಾಜ್		w	l		j
ಸ್ಪರ್ಸೊ			ɾ	ɽ

• ಪದ-ಅಕೇರಿ ಜಾಗೆಡಿಪ್ಪುನಗ /b, ɖ/ ಪೂರ್ವಬಾವಿಯಾದ್ [ˀb, ˀɖ] ಪಂಡ್‌ದ್ ಕೇನೊಲಿ
• /b/ ನ್ ಘರ್ಷಣೆದ [β] ಪಂಡ್‌ದ್ ಮದ್ಯಂತರೊ ಜಾಗೆಡ್ ಕೇನೊಲಿ.
• /ɳ/ ಸೀಮಿತ ದ್ವನಿಮಾತ್ಮಕ ವಿತರಣೆನ್ ಹೊಂದ್ಂಡ್ ಬುಕ್ಕೊ ಉಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಸುರುಕು /n/ ಣ ಮೂರ್ದನ್ಯೊ ದ್ವನಿಲಾದ್ ತೆರಿವು.

ಸ್ವರೊಲು

ವಾಚಿಕ ಸ್ವರೊಲು

	ಎದುರು	ನಡು	ಪಿರವು
ಮುಚ್ಚಿದ್	i iː		u uː
ನಡು	e eː		o oː
ದೆತ್ತ್‌ದ್		a aː

ಮೂಂಕುದ ಸ್ವರೊಲು

	ಎದುರು	ನಡು	ಪಿರವು
ಮುಚ್ಚಿದ್	ĩ		ũ
ನಡು	ẽ		õ
ದೆತ್ತ್‌ದ್		ã

ಎಚ್ಚಿನ ಓದುಗು

• ರೇ ಎ. ನಾರಿರೋಟ್ ಅವರಿಂದ ಗ್ರಾಮರ್ ಆಫ್ ದಿ ಕೋಲ್.
• ಜಾನ್-ಬ್ಯಾಪ್ಟಿಸ್ಟ್ ಹಾಫ್‌ಮನ್ ಅವರ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಮುಂಡರಿಕಾ 'ಹೋ ಡಿಕ್ಷನರಿ' ವಿಭಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
• ಹೋ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ಶಬ್ದಕೋಶ, ಹೋ-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟು ಮತ್ತು ಹೋ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸರ್ಜನ್ ಅವರಿಂದ ಫಾದರ್ ಜಾನ್ ಜೆ. ಡೀನಿ ಎಸ್.ಜೆ.
• ಡೀನಿ, ಜೆಜೆ (1991). ಹೋ ಭಾಷೆಯ ಪರಿಚಯ: [ಹೋ ಅನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಲಿಯಿರಿ] . ಚೈಬಾಸಾ: ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಹೋ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್.
• ಬರ್ರೋಸ್, ಎಲ್. (1915). ಹೋ ವ್ಯಾಕರಣ: ಶಬ್ದಕೋಶದೊಂದಿಗೆ.
• ಡೀನಿ, ಜೆಜೆ (1975). ಹೋ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ಶಬ್ದಕೋಶ . ಚೈಬಾಸಾ: ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಹೋ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್.
• ದೇವಗಂ, ಚಂದ್ರಭೂಷಣ, "ಲರ್ಕಾ ಹೋ", ಚಂದ್ರಭೂಷಣ ದೇವಗಂ ಅವರಿಂದ.
• ಉಕ್ಸ್‌ಬಾಂಡ್, FA, "ಮುಂಡಾ-ಮಗ್ಯಾರ್-ಮಾವೋರಿ". FAUxbond.london ಲುಜಾಕ್ & CO. 46, ಗ್ರೇಟ್ ರಸೆಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್.(1928).
• ಡೀನಿ, ಜೆಜೆ (1978). ಹೋ-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟು . ಚೈಬಾಸಾ: ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಹೋ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್.
• ಆಂಡರ್ಸನ್, ಗ್ರೆಗೊರಿ ಡಿಎಸ್, ತೋಶಿಕಿ ಒಸಾಡಾ ಮತ್ತು ಕೆ. ಡೇವಿಡ್ ಹ್ಯಾರಿಸನ್. ಗ್ರೆಗೊರಿ ಆಂಡರ್ಸನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೋ ಮತ್ತು ಇತರ ಖೇರ್ವಾರಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು (ಸಂ. ) ಮುಂಡಾ ಭಾಷೆಗಳು . (2008). ರೂಟ್ಲೆಡ್ಜ್. 
• ಪೆರುಮಾಳ್ಸಾಮಿ ಪಿ (2021) ಭಾರತದ ಭಾಷಾ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ "ಹೋ ಭಾಷೆ": ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಸಂಪುಟ, ಭಾಷಾ ವಿಭಾಗ, ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ ಜನರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಚೇರಿ: ನವದೆಹಲಿ ಪುಟಗಳು: 339 – 431.
• https://censusindia.gov.in/census.website/data/census-tables

ಇಂದೆನ್ಲಾ ತೂಲೆ

• ಭಾರತೊದ ಬಾಸೆಲು

ಪಿದಾಯಿದ ಕೊಂಡಿಲು

• ಕೆ. ಡೇವಿಡ್ ಹ್ಯಾರಿಸನ್, ಸ್ವಾರ್ಥ್‌ಮೋರ್ ಕಾಲೇಜ್‌ನಿಂದ ದಿ ಹೋ ಭಾಷೆಯ ವೆಬ್‌ಪುಟ
• RWAAI | RWAAI, Lunds universitet RWAAI (ಆಸ್ಟ್ರೋಯಾಸಿಯಾಟಿಕ್ ಇಂಟ್ಯಾಂಜಿಬಲ್ ಹೆರಿಟೇಜ್‌ಗಾಗಿ ರೆಪೊಸಿಟರಿ ಬುಕ್ಕೊ ವರ್ಕ್‌ಸ್ಪೇಸ್)