ಕಂಬುಲ

ಕಂಬುಳ ಪಂಡ ಗೋಣೆರೆನ್ ಕೆಸರ್ ಕಂಡೊಡ್ ಗಿಡಪುನಾ, ಉಂದೊಂಜಿ ಪಂತ್ಹೊತಾ ಗೊಬ್ಬು. ತುಳುನಾಡ್ ದ ಒಂಜಿ ಗೊಬ್ಬು. ತುಳುನಾಡ್‌ದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಡ್ ಕಂಬುಲಗ್ ಪೆರ್ಮೆದ ಸ್ಥಾನ ಉಂಡು. ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡ್ ಬೆನ್ನಿದಕುಲು ಸುಗ್ಗಿ ಸಾಗೋಳಿ ಮುಗಿಪುನ ದಿನ ಅಕುಲೆನ ಕುಲದೇವೆರ್‌ಲಾಯಿನ ಅನಂತ, ವಾಸುಕಿ, ಶೇಷ, ಪದ್ಮನಾಭ, ಕಂಬಿಲ, ಶಂಖಪಾಲ, ಕಾಲೀಯ ಪನ್ಪಿ ನಾಗದೇವತೆಲ‍್, ಬುಲೆನ್ ಕ್ರಿಮಿ ಕೀಟಲೆಡ್ದ್ ಕಂಬುಲತ್ತಾಯ ಪನ್ಪಿ ದೈವೊನ್‌ಲಾ, ಎಡ್ಡೆ ಬುಲೆ ಕೊರಿಯೆರೆ ಬೂಮಿ ಅಪ್ಪೆನ್‌ಲಾ ಸುಗಿತೊಂದು, ನಾಗದೇವೆರೆಗ್ ತಂಬಿಲ, ಕಂಬಲಿತ್ತಾಯ ದೈವೊಗ್ ಬಲಿಪೂಜೆ, ಬೊಕ್ಕ ಕಂಬುಲದ ಕಂಡೊದ ನಡುಟ್ಡು "ಪೂಕರೆ" ನಡ್ದ್ "ನೆಯ್ಯಭಿಷೇಕ" ಸೇವೆನ್ ಒಂಜೇ ಪೊರ್ತುಡು ಆಚರಣೆ ಮನ್ಪುನವೇ ಕಂಬುಲದ ಉಚ್ಚಯ. ಆನಿ ಊರ್‌ದ ಎರುಕುಲೆನ ನಡುಟ್ ಪಂತೊ ಬೊಕ್ಕ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಮನೋರಂಜನೆಲ್ ಉಪ್ಪುಂಡು.

ಕಂಬ್ಳತಾ ಗೋಣೆರೆನ್ ಗಿಡಪುನಾ

ಕಂಬುಳ

ಕಂಬುಲದ ಪಾಡ್ದನ

ಗೋಣೆರ್ನಾ ವಿದೊ

ಕಂಬುಲತಾ ಗೋಣೆರ್

ಮುಟ್ಟ ಮುಟ್ಟ ಕೊಂಬು ಇತ್ತಿನ ಎರುನು ಮೋಡೆ ಪಂದ್, ಮೈ ಕಪ್ಪು ಇತ್ತಿನೆನ್ ಕಾಳೆ, ಬೊಲ್ದು ಇತ್ತಿನೆನ್ ಬೊಳ್ಳೆ, ಕಾಡೆರುತ್ತಲಕ್ಕ ಮಲ್ಲ ಕೊಂಬು ಇತ್ತಿನೆನ್ ಕಾಟಿ, ಮುಂಡೊಡು ದಾಸೆ (ಬೊಲ್ದುನಾಮ) ಇತ್ತಿನೆನ್ ಕೊಡ್ಡೈ ಪಂದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.

ಕರೆ

ಕೋಟಿ ಚೆನ್ನಯ ಕರೆ

ನೀರ್ ಪಾಡ್ಡ್ ಎರ್ಲು ಬಲಿಪರೆ ನಡೂಟು ಕೆಸರ್ ಮಣ್ಣ್ ದ ಅಡ್ಡ ಕಟ್ಟ್ ದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಎರ್ಲು ಬಲಿಪು ಕಲೊಕ್ಕು 'ಕರೆ' ಪಂಡ್ ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಊರುಲೆಡ್ ನಡಪುನ ಕಂಬ್ಲೊಡು ತುಳುನಾಡ ಪಿರಾಕ್ ಡ್ ಪುದಾರ್ ಮಂದಿ ಪುಣ್ಯಾತ್ಮೆರೆನ ಪುದರ್ ದೀದ್ ಕೋಟಿಕರೆ-ಚೆನ್ನಯ್ಯಕರೆ, ಕಾಂತಾಬಾರೆ-ಬೂದಬಾರೆ ನನಲಾ ಇಂಚಿನ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಪುದರ್ ಲೆಡ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.

ಗೊಬ್ಬುದ ನಮೂನೆಳು

ಎರ್ಲೆನ್ ದೇರುನೆಟ್ಟ್ ಲಾ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ನಮುನೆಲು ಉಂಡು, ಕನೆ ಪಲಯಿ, ಬಲ್ಲ್ ಡ್ ಮಲ್ಲ, ಬಲ್ಲ್ ಡ್ ಎಲ್ಯ, ಅಡ್ಡ ಪಲಯಿ, ನಾಯರ್‌ಡ್ ಮಲ್ಲ, ನಾಯರ್ ಡ್ ಎಲ್ಯ ಇಂಚ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ರೀತಿಡ್ ಅಜತ್‌ದ್ ಎರ್ಲೆನ್ ಗಿಡಾಪುವೆರ್. ಮೊಲು ಕನೆ ಪಲಾಯಿದ ವಿಶೇಷ ದಾದ ಪನ್ನಗ ಕರೆತ್ತ ನಡೂಟು ಆಜರೆ ಕೋಲು ಬೊಕ್ಕ ಏಲರೆ ಕೋಲು ಎತ್ತರೊಗು ನಿಶಾನೆ (ಪಟ್ಟಿ) ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್ ಆ ನಿಶಾನೆಡ್ ಆಜರೆ ಕೋಲು ಏಲರೆ ಕೋಲು ಪಂದ್ ಬರೆದ್ ಇಪ್ಪುಂಡು ಕನೆ ಪಲಾಯಿ‌ಡ್ ಇತ್ತಿ ಎಲ್ಯ ಮುಂಡೊನು ಗಿಡಾಪುನಾಯೆ ಕಾರ್ ಡ್ ದೊಂಕುದು ಪತ್ತ್ ದ್ ಗಿಡಾಪುನಗ ಎರುತ್ತ ರೇಸ್‌ದ ಬರಸ್‌ಗ್ ನೀರ್ ಮಿತ್ತ್ ರಟ್ಟುಂಡು ಆ ನೀರ್ ಮಿತ್ತ್ ಇತ್ತಿ ನಿಶಾನೆಗ್ ತಾಗ್ಂಡ್ ಪಂದಾಂಡ ಆ ಎರ್ಲು ಆನಿದ ದಿನೊಟ್ಟು ವಿಶೇಷ ಇನಾಮುನು ಪಡೆಪ. ಆಜರೆ ಕೋಲು ಎತ್ತರೊಗು ಸುಮಾರ್ ಎರ್ಲುಲು ನೀರ್ ತಾಗಾದಂಡಲಾ ಏಲರೆ ಕೋಲುಗು ನೀರ್ ತಾಗಾದಿನವು ಕೇವಲ ಲೆಕ್ಕದ ಮಾತ್ರ

ಜೋಡುಕರೆ ಕಂಬಳತಾ ಪುದರ್‌ಲು

ಕಂಬ್ಳತಾ ಒಂಜೀ ನೋಟ

ಕಂಬುಲ ಉಂದು ತುಳುನಾಡ್ದ ಒಂಜಿ ಜನಪದ ಕ್ರೀಡೆ. ಗೋಣೆರೆನ್ ಜೋಜಾದ್ ನುಗ ದೀದ್ ಪಣೆ ಬಳ್ಳ್ಟ್ ಡ್ ಗಿಡರುನ ಒಂಜಿ ಗೊಬ್ಬು. ತುಳುನಾಡೊರ್ಮೆ ಪೊಸಕಾಲೊಡು ವರ್ಸೊಡು ಒಂಜೆಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಒಂಜಿ ನಡಪುನಂಚಿನ ಕಂಬುಲೊಲೆನ ಪುದರ್ ಊರುಲೆನ ಕ್ರಮವಾರು ಪಟ್ಟಿ ಮೂಲುಂಡು. ಸುರುಕ್ಕು ಶಿರ್ವ ನಡಿಬೊಟ್ಟುದ ಕಂಬುಲ ನಡತಿಬೊಕ್ಕ ಬೊಕ್ಕದ ಕಂಬುಲೊಲು ನಡಪುವ. ಕಡೆತ್ತ ಕಂಬುಲ ಕಕ್ಕೆಪದವುದವು. ಈ ಪಟ್ಟಿಡ್ ಇಂಚಪ್ಪ ಉಂತಿನ ಕದ್ರದ ದೇವೆರೆ ಕಂಬುಲದ ಪುದರ್ ಇಜ್ಜಿ.

• ರಾಮ-ಲಕ್ಷ್ಮಣ (ಸುರತ್ಕಲ್ ಮಾಧವನಗರ)
• ಸತ್ಯ-ಧರ್ಮ (ಕಕ್ಕೆ ಪದವು)
• ಸೂರ್ಯ-ಚಂದ್ರ (ವೇಣೂರು, ಶಿರ್ವ, ಬಾರಾಡಿ, ಬಂಗಾಡಿ, ತಲಪಾಡಿ)
• ಮೂಡು-ಪಡು (ಮುಲ್ಕಿ, ಕಟಪಾಡಿ)
• ಲವ-ಕುಶ (ಪಜೀರ್, ಮಿಯಾರ್)
• ಜಯ-ವಿಜಯ (ಈದು, ಜಪ್ಪಿನಮೊಗರು)
• ವಿಜಯ-ವಿಕ್ರಮ (ಉಪ್ಪಿನಂಗಡಿ)
• ವೀರ-ವಿಕ್ರಮ (ಹೊಕ್ಕಾಡಿಗೋಳಿ)
• ಕೋಟಿ-ಚೆನ್ನಯ (ಮೂಡುಬಿದಿರೆ, ಪುತ್ತೂರು, ಅಡ್ವೆ ನಂದಿಕೂರು)
• ಕಾಂತಬಾರೆ-ಬೂದಬಾರೆ (ಐಕಳ)
• ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ-ಗೋರಕನಾಥ (ಕದ್ರಿ)
• ಕ್ಷೇತ್ರಪಾಲ-ನಾಗರಾಜ (ಆಲ್ತಾರು)
• ನೇತ್ರಾವತಿ-ಫಲ್ಗುಣಿ (ಪಿಲಿಕುಳ)
• ಸಂಕುಪೂಂಜ-ದೇವುಪೂಂಜ (ವಾಮಂಜೂರು ತಿರುವೈಲ್)
• ಕ್ಷೇತ್ರಪಾಲ-ನಾಗರಾಜ(ಅಲ್ತಾರ್)
• ವಂಡಾರು, ಎಡ್ತಾಡಿ, ಬಾರ್ಕೂರು, ಹಂದಾಡಿ(ಪರಕೆದ ಕಂಬ್ಲ)

ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ, ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಲೆಡ್ ಸುಮಾರ್ ಕಂಬಳತಾ ಕಂಡೋಲ್ಲೂಂಡು.

ಪನಿಕುಲ್ಲುನು

ತುಳುಟು ಪನಿ ಪಂಡ ಕನ್ನಡಡ್ ಇಬ್ಬನಿ ಅತಂಡಾ ಹನಿ ಪನ್ಪಿನವು. ಕುಲ್ಲುನು ಪಂಡ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದುಂದು ಅರ್ಥ. ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಕಂಬುಲ ನಡಪಿನಿ ನವಂಬರ್ ತಿಂಗೊಳುಡ್ದು ಮಾರ್ಚಿ ಮುಟ್ಟ. ಈ ಕಂಬುಲ ಒಂಜಿ ಆಚರಣೆಲಾ ಅಂದ್ ಒಂಜಿ ಗೊಬ್ಬುಲಾ ಅಂದ್. ಕಂಬುಲದ ದುಂಬುನಾನಿ ರಾತ್ರೆಡ್ ಕಂಬುಲದ ಕಂಡೊನು ಮುಲ್ತ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಲುಂದು ಲೆಪ್ಪುನ ಕೊರಗ ಜನಾಂಗೊದಕುಲು ಈ ಪನಿ ಕುಲ್ಲುನ ಕೆಲಸೊನು ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಪ್ರಧಾನವಾದ್ ಪಡುಪಣಂಬೂರು ಅರಸು ಕಂಬುಲ, ಕಟಪಾಡಿ ಕಂಬುಲಡ್ ಈ ಪನಿ ಕಾಪುನ ವಿಧಿನ್ ನಮ ತೂವೊಲಿ. ರಾತ್ರೆ ಆನಗನೇ ಕೊರಗ ಜನಾಂಗೊದಕುಲು ಆಣ್ಜೆನಕುಲು ಮಾತ್ರ ಕಂಬುಲದ ಕಂಡೊದ ಬರಿಟ್ಟ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಸೇರ್‌ಬೆರ್. ಮೊಕುಲೇ ವಿಶಿಷ್ಟ ರೀತಿಡ್ ತಯಾರ್ ಮಲ್ತಿನ ಕಂದೆಲ್ದಡ್ಯೆದ ಅಗೆಲ್‌ನ್ ಕಲಿ ಸಮೇತವಾದ್ ಅಕುಲೆನ ಕುಲದೈವವಾಯಿನ ನೀಚ ದೈವೊಗು ಬಳಸ್‌ದ್ ಕೈ ಮುಗಿದ್ ದೋಲು ಬೊಟ್ಟುದು ನಲಿಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಇಡೀರಾತ್ರೆ ಡೋಲು ಬೊಟ್ಟುನ, ನಲಿಪುನ ಈ ಆಚರಣೆದ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶೊ ರಾತ್ರೆದ ಪೊರ್ತು ಕಂಬುಲಗ್ ಎರುಳೆನ್ ಕೊನಪ್ಪುನಕುಳೆಗ್ ಜಾಗೆದ ಗೊತ್ತುನ್ ತೆರಿಪಾವುನಲಾ ಅಂದ್ ಅಯಿನ ಒಟ್ಟುಗು ಮನತ್ತಾನಿ ನಡಪಿ ಕಂಬುಲದ ಕಂಡೊಗು ಏರ್ಲಾ ದಾಲಾ ತೊಂದರೆ ಮಲ್ಪಂದಿಲೆಕ ಈ ಕಂಡೊನು ಕಾಪುನ ಕ್ರಿಯೆಲಾ ಅಂದ್. ಕೊರಗ ಜವಣೆರ್ ಗಮ್ಮತ್‌ಡ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ರೀತಿದ ಉರಲ್‌ಲೆನ್ ಪಂಡೊಂದು ನಲಿಪುನಗ ಅಶ್ಲೀಲವಾಯಿನ ಉರಲ್‌ಲುಲಾ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಉದಾಹರಣೆಗ್ ಕೊರಗ ಜನಾಂಗೊದ ಜನೊ ರಾತ್ರಿ ಪೂರ್ತಿ ಡೋಲುಬೊಟ್ಟೊಂದು ನಲಿತೊಂದು ಪನಿಕಾಪುನಗ ಇಡೀ ಊರೇ ಗಮ್ಮತ್ತ‌ಡ್ ಜೆತ್ತ್‌ದಿಪ್ಪುಂಡು. ಒಟ್ಟುಗು ಕಂಬುಲ ನಡಪ್ಪಾವುನ ಯಜಮಾನೆರ್‍ಲಾ ಜೆತ್ತ್‌‍ದಿಪ್ಪುವೆರ್. ಉಂದೆನ್ ಪನಿಕುಲ್ಲುನಕುಲು ವ್ಯಂಗೊಡು ಎಂಚ ಪನ್ಪೆರ್ ಪಂಡ ಕಂಡೊಡು ಕಾಲೆಲಾ ಬೊಲ್ಲೆಲಾ ತಾಡೋಂದು ಬೂರ್ದೆರ್, ಇಲ್ಲಲ್ ದೆಕ್ಕುಲು ದೆತ್ತಿ ಗಮ್ಮತ್‍ಡ್ ಬೂರ್ದೆರ್ಂದ್ ಗಟ್ಟಿಯಾದ್ ಉರಲ್ ಪಂಡೊಂದು ನಲಿಪುವೆರ್. ಈ ಕ್ರಿಯೆ ಇಡೀ ರಾತ್ರೆ ನಡತ್ಂಡ ಕಾಂಡೆ ಆವೊಂದು ಬನ್ನಗ ಮೊಕುಲು ಕಂಬುಲ ನಡಪುನ ಕಂಡೊಡು ಎರ್ಲಾದ್ ಬಲಿಪುವೆರ್. ಒಂಜಿ ರೀತಿದ ಅಣಕು ಕಂಬುಲ ಮಲ್ತ್ದ್ ಮೊಕುಲು ತೋಜಾಬೆರ್. ಈ ಇಡೀ ಕ್ರಿಯೆಕ್ಕ್ ಪನಿಕುಲ್ಲುನುಂದು ಪುದರ್.

ಪಣೆ

ನಮ ಇನಿ ಪೊಸ ಜಗತ್ತ್‌ಗ್ ಕಾರ್‌ದೀತ. ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯಾಕುಲು ಬದ್‌ಕ್ ದಿನ ಎತೋ ಸಂಗತಿಲು ಇನಿ ನಮ್ಮ ದಿನನಿತ್ಯೊ ಬದ್‌ಕ್‌ಡ್ ತೋಜಿದು ಬಪುಜಿ. ಅವು ಮಾತಾ ತುಳು ಸಂಸ್ಕೃತಿದ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗೋಲು. ಆ ಇಸಯೊ ತೆರೆಯೊನ್ನ ಅಗತ್ಯ ಉಂಡು. ದುಂಬು ಕ್ರಷಿಯೇ ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯಾಕ್ಲೇನ ಪ್ರಧಾನ ಕಸುಬು. ಇಲ್ಲದ ಎದುರುದ "ಸಿರಿತುಪೆ" ಏತ್ ಮಲೆ" ಉಂಡು.ಪನಿನೆಟ್ಟ ಆ ಇಲ್ಲದ ಮಲಾದಿಗೆ ಬೊಕ್ಕ ಮಾನಾದಿಗೆ ತೋಜಿದ್ ಬರು. ಈ ಕ್ರಷಿಕ್ ನೀರ್ ಪ್ರಧಾನೊ. ಅದಗ ನೀರ್ ಮಿತ್ ಬರ್ರೆ ಇತೆ ಇತ್ತಿಲೆಕ್ಕ ಪಂಪುಲಾವಡ್ ಎಲೆಕ್ಥೃ ಇತ್ತಿಜಿ. ಆ ಕಾಲೊಡು ನೀರ್ ಒಯಿಪೊಡ್ಡ "ಪಣೆ" ಪಾಡೊಡು. ಈ ಪಣೆಕು ದಾದಾ ಮಾತಾ ಭೋಡು - ತೆರಿಯೊಣ್ಲೆ. ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡು ನೀರ್‌ದ ಆಸ್ರಯೋಗು ಗುವ್ವೆಲ್ ಇಜಿಂಡ ಕಿರೆ ಬೋಡು. ಕೆದು, ತೋಡುಲೆಡಿತ್ತಿ ನೀರ್ ಅರೆಗಾಲ ಮಟ್ಟ ಒರಿಯಂದ್ . ಗುವ್ವೆಲ್ ಇಜಿಂಡ ಕಿರೆಕ್ ಒಂಜಿ ಅಡ್ಡ ಮರ ಪಾಡ್ (ಗುವ್ವೆಲ್ದ ಬರಿಟ್, ಇಜಿಂಡ ನದುಟು) ಐಕೊಂಜಿ ಪುಡೆಮುಟ್ಟು - ಪನ್ನಗ ರಡ್ ಕಾರ್ ದೀದ್ ಮರಯಿಡ್ ನೀರ್ ಮುಕಾದ್ ಮಾಪರೆ ಆಪಿಲೆಕ್ಕ ಪುಡೆಮುಟ್ಟು ಕಟ್ಟೊಡು. ಗುವ್ವೆಲ್ದ ದಂಡೆಡ್ ಪಣೆ ಪಾಡರೆ ಸರಿಯಾಪಿಲೆಕ್ಕ ರಡ್ಡ್ ಕತ್ತಿ (ಮರ) ಉಪ್ಪೋಡು. ಅವು ಪರ್ತಿದಅ ಇಜಿಂಡ ಪೊಂಗಾರ್‍ದ, ಕಡೆಕ್ ಗೋಳಿದ ಮರಲಾ ಅವೋಲಿ. ಗಟ್ಟಿದ ಒಂಜೇ ಮರಟ್ ಗೆಲ್ಲ್ ಪುಡಾದ್ ರಡ್ಡ್ ಕಬಕೆ ಇತ್ತ್ಂಡ ಒಂಜೇ ಮರಲಾ ಇಯ್ಯಾವು. ಈ ಮರೊಕುಲೆಗ್ (ರಡ್ಡ್ ಕಯಿತಲ್ ಕಯಿತಲ್ ಇತ್ತ್ಂಡ ಇಜಿಂಡ ಒಂಜೇ ಮರೊತ ಗೆಲ್ಲಗ್) ಅಂಚಿಡ್ದ್ಂಚಿಡ್ಡ್ ಒಟ್ಟೆ ಗೆತ್ತ್‌ದ್ ಒಂಜಿ ಅಡ್ಡ ಮರ ದೀವ್ವೇರೆ ಉಂಡು.