ಕಾಸರಗೋಡ್
ಕಾಸರಗೋಡು ಇತ್ತೆ ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯೊಗ್ ಸೇರ್ದಿನಂಚಿನ ಒಂಜಿ ಜಿಲ್ಲೆ. ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಆತ್ಂಡ್. ಭಾರತ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯೊಲೆನ ಭಾಷಾವಾರು ವಿಂಗಡಣೆಡ್ದ್ ದುಂಬು ಉಂದು ಸೌತ್ ಕೆನರಾ(ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ) ಜಿಲ್ಲೆಗ್ ಸೇರ್ದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಅಂಚಾದ್ ತೆನ್ಕಾಯಿ ತುಳುನಾಡ್ ಪ೦ಡ್ದ್ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆನ್ ಗುರುತಿಸಾವೆರ್. ಕುಡ್ಲರ್ದ್ ಕೆಲವೇ ಮೈಲ್ ದೂರಡ್ ಉಂದು ಉಂಡು. ಕೇರಳೊದ ಗಡಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಯಿನ ಕಾಸರಗೋಡುಡು ತುಳುವೆರ್ ಅಂಚೆನೆ ಕನ್ನಡದಕುಲು(ಕನ್ನಡಿಗೆರ್) ಜಿಂಜ ಸಂಖ್ಯೆಡ್ ಉಲ್ಲೆರ್. ಐರ್ದಾದೆ ಕರ್ನಾಟಕೊದ ಅಂಚೆನೇ ತುಳುನಾಡ್’ದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲೆಯಾಯಿನ ಆಟ(ಯಕ್ಷಗಾನ)ಲಾ ಸೇರ್ದ್ ಕನ್ನಡ ಬೊಕ್ಕ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಲೆದ ಜಿಂಜ ಮೋನೆಲೆನ್ ಮೂಲು ತೂವೊಲಿ. ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಗೋವಿಂದ ಪೈ, ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣ ರೈ ಇಂಚಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿಲು ಕಾಸರಗೋಡುಗು ಸೇರ್ದಿನಕುಲು. ಗೋವಿಂದ್ ಪೈಕುಲೆಗ್ ಸುಮಾರ್ ಇರುವತ್ತರಡ್ದ್ ಬಾಸೆ ಗೊತ್ತಿತ್ಂಡ್.[೧]
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನಿಲೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಕಾಸರ್ಕೋಡ್, ಕಾಸರಗೋಡು ಆದಿಪ್ಪುನ ಸಾಧ್ಯತೆ ಉಂಡು. ತುಳುತಕುಲು ಮಾಮೂಲು ಪನ್ಪುನೆ ಕಾಸ್ರೊಡುಂದು. ಈ ಕಾಸ್ರೋಡು ದಿಂಜ ಬಾಸೆಲೆನ ಬೂಮಿ. ಮುಲ್ಪ ಕನ್ನಡ, ತುಳು, ಮಲಯಾಳ, ಕೊಂಕಣಿ, ಮರಾಠಿ, ಹವ್ಯಕ, ಕೋಟ, ಶಿವಳ್ಳಿ, ಮೋಯ ಮಲಯಾಳಿ, ಬ್ಯಾರಿ ಮಲಯಾಳಿ, ತೀಯ ಮಲಯಾಳಿ ಇಂಚ ಮಸ್ತ್ ಬಾಸೆಲೆನ ಸೊಗಸ್ ಅಂಚನೆ ಸಾಹಿತ್ಯೊದ ಪರಿಮಲೊ ಪರಡ್‌ದ್ಂಡ್. ನೀರ್ಚಾಲು ಮಹಾಜನೊ ಸಂಸ್ಕೃತೊ ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಲು, ಮಂಜೇಶ್ವರ ಗೋವಿಂದ ಪೈಯೆರೆ ‘ಗಿಳಿವಿಂಡು’ ಬೊಕ್ಕ ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಜಣ್ಣ ರೈಕ್ಲೆನ ಇಲ್ಲ್ 'ಕವಿತಾ ಕುಟೀರ’ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಅಮೂಲ್ಯೊ ಗ್ರಂತೊಲೆ ಸಂಗ್ರಹೊನು ದಿಂಜವೊಂದುಉಂಡು. ಕಾಸರಗೋಡುಡು ಯಕ್ಷಗಾನೊ ‘ಬೊಂಬೆಯಾಟೊ’ ಬೊಕ್ಕ ಅಯಿತ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯೊ ಉಂಡು.[೨]
ಚಾರಿತ್ರಿಕ ನಿಲೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಕಡಲ್ದ ತೆರೆಕ್ ಯಾಪೊಲಾ ಮೈ ಒಡ್ಡುನ ಬೇಕಲಕೋಟೆದ ಬೀಚ್,[೩] ಪಾರ್ಕ್, ಉತ್ಖನನೊದ ಮೂಲಕ ತೋಜಿದ್ ಬತ್ತ್‌ನ ಗತವೈಭವೊದ ಅರಮನೆದ ಅಡಿಪಾಯೊ, ಸುತ್ತಲ್‍ದ ಪೂತೋಟೊ ಬುಕ್ಕೊ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆದ ಪೊರ್ಲುನು ಜೊತೆಟ್ ಸವಿಯೊಲಿ. ಜಿಲ್ಲೆಡುಪ್ಪುನ ಬೇಕಲ ಕೋಟೆ,ಮಾಯಿಪ್ಪಾಡಿದ ಅರಮನೆ, ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ, ಆರಿಕ್ಕಾಡಿ ಕೋಟೆಲೆಗ್ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯೊ ಉಂಡು.
- ಕಾಸ್ರೋಡುದ ಕೈತಲ್‍ಡ್ ಸರೋವರೊ ಕ್ಷೇತ್ರ ಅನಂತಪುರೊ, ಅಲ್ಪದ ಮುದಲೆ ‘ಬಬಿಯಾ’, ಪಕ್ಕೊದ ಮುಜುಂಗಾವುಡುಪ್ಪುನ ವಿಸಾಲವಾದ್ ಪರಡಿನ ಸರೋವರೊ ಮುಲ್ಪದ ಕಾವೇರಿ ತೀರ್ಥೊ ಪ್ರವಾಸಿಗೆರೆ ಆಕರ್ಸನೆದ ಜಾಗೆಲು.
- ಮಧೂರ್‌ದ ಗಣಪತಿ ದೇವಸ್ತಾನೊದ ಗೋಡೆಡ್ದ್ ಮೂಡ್ದು ಬತ್ತಿನ ಗಣಪತಿ, ಮದರುಗು ತಿಕ್ಕಿನ ಶಿವಲಿಂಗೊ,
- ಬೇಳ ಶೋಕಮಾತಾ ಇಗರ್ಜಿಡುಪ್ಪುನ ಗುಹೆ,
- ಮಂಜೇಶ್ವರೊದ ಜೈನಬಸದಿ,
- ಕಾಞಂಗಾಡ್‍ಡುಪ್ಪುನ ಆನಂದಾಶ್ರಮೊ ಬುಕ್ಕೊ ನಿತ್ಯಾನಂದಾಶ್ರಮೊಲು
ಉಂದು ಪೂರ - ಕಾಸರಗೋಡ್‍ದ ಪರಿಸರೊದ ಆರಾಧನೆದ ತಾನೊಲು.
- ಪೊಸಡಿಗುಂಪೆ ಬುಕ್ಕೊ ರಾಣಿಪುರಂ ಚಾರನಿಗೆರ್ ಅನುಕೂಲಕರವಾಯಿನ ಎತ್ತರೊದ ಗುಡ್ಡೆಲು.
- ನೀಲೇಶ್ವರೊದ ಕೈತಲ್‍ಡುಪ್ಪುನ 'ಪಿರನೀರ್‌ದ ಸರೋವರ’ ಮನಸ್ಸ್‌ಗ್ ಕುಸಿ ಕೊರ್ಪುಂಡು.
ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಸರಕಾರಿ ಕಾಲೇಜು ಕಾಸರಗೋಡು. ವಿದ್ಯಾನಗರ.
ಬೆನ್ನಿ ಬೇಸಾಯೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ತಾರಾಯಿದ ಬೆನ್ನಿದ ಬಗೆಟ್ ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಡ್ ತೊಡಗ್‍ನ ಕಾಸರಗೋಡ್‌ಡ್ ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಬುಲೆತ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರೊಡು ಬಿತ್ತ್‌ಲೆನ ವೈವಿದ್ಯೊತ ಬಗೆಟ್ ದಿಂಜದ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆವೊನೊಲಿ.
- ಪೇರ್‌ದ ಸಂಸ್ಕರಣೆದ ಇದಾನೊಲೆನ್ ಮಾವುಂಗಾಲ್‌ಡುಪ್ಪುನ ‘ಮಿಲ್ಮಾ ಡೈರಿ’ಡ್ ತೂವೊಲಿ.
ಆಚರಣೆಲು, ಕಲೆಕುಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಓಣಂ ಪರ್ಬೊದ ಸಂದರ್ಬೊಡು ರಚನೆ ಆಯಿನ ಪೂವುದ ರಂಗವಲ್ಲಿ ಮುಲ್ಪ ಉಂಡು.
- ಮುಸ್ಲಿಂ ಕಲಾಪ್ರಕಾರೊಲಾಯಿನ ಒಪ್ಪನ ಬುಕ್ಕೊ ದಫ್‌ಮುಟ್ಟು ಕಾಸರಗೋಡುಗು ಪಯನೊಡಿಪ್ಪುನ ಜನೊಕ್ಕುಲೆಗ್ ಮನರಂಜನೆ ಕೊರ್ಪುಂಡು.
- ಮುಲ್ಲಪದ ಜನೊಕ್ಲೆನ ಮುಕ್ಯೊ ತೆನಸ್ ಉರ್ಪೆಲ್ ಅರಿತ ಗಂಜಿ. 'ಪರೋಟಾ’ ಬುಕ್ಕೊ ‘ಪುಟ್ಟು’ ಇಸೇಸೊ ತೆನಸ್‍ಲು.
- ಕಡಲ್ದ ಕೈತಲ್ ಪೋಪುನ ಡಬಲ್ ಲೈನ್’ ರೈಲ್ ಮಾರ್ಗೊ ಬುಕ್ಕೊ ಸಮಾನಾಂತರವಾದ್ ಪೋಪಪುನ ಮಲ್ಲ ಮಾರ್ಗೊ ಕಾಸರಗೋಡುನು ಸಂಪರ್ಕಿಸವುನ ಸೌಕರ್ಯೊನು ಹೆಚ್ಚಿಸದ್ಂಡ್.