ತುಳುನಾಡ್‌ದ ಮೊಗೇರೆ‌ರ್

ಕಾಸರಗೋಡು ಸೇರ್ದಿನ೦ಚೆನೆ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಸೇರ್ದಿನ೦ಚೆನೆ ತುಳುನಾಡೊರ್ಮೆ ಒ೦ಜಾತ್ ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯೊನು ಮುಲ್ಪದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಪ೦ಗಡೊಲು ಪಡೆದು೦ಡು. ಮೊಗೇರೆರೆನ್ ಮುಗೇರ, ಮುಗ್ಗೇರ, ಮೇರ ಪ೦ಡುದು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಬಗೆಟ್ ಮುಕುಲೆನ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಮುಗೇರ ಜಾತಿ ಸೂಚಕ ಪದ ಇ೦ಚಿಪೊಗು ಎಚ್ಚ ಪ್ರಚಾರೊಗು ಬತ್ತ್ದು೦ಡು. ಮೊಗೇರ ಜಾತಿಸೂಚಕ ಪದೊತ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಮೇರ ಪನ್ಪಿನ ಪದೊನು ಆಧರಿಸ್ದ್೦ಡ್. ಬಲಿಪ್ಪುನೈಟ್ ಬಾರಿ ಉಸಾರ್‌ದ ಮುರ್ಗೊ ಆಯಿನ ಮುಯೆರ್‌ಗ್ ತುಳುನಾಡ್‌ಡ್ ಮೇರ್,ಮುಯೆರ್, ಮುಗೇರ್ ಪ೦ದ್‌ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್.

ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆ

ಮುಗೇರೆರ್ ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆದಕುಲಾದ್ ಬೋ೦ಟೆ ಮುಕುಲೆನ ಹವ್ಯಾಸೊಲೆಡ್ ಒ೦ಜಿ. ನೀರ್‌ಡ್ ಮಲ್ಪುನ ನೀರ ಬೋ೦ಟೆ, (ಮೀನ್ ಪತ್ತುನು) ಕಾಡ್‌ಡ್ ಮಲ್ಪುನ ಕಾಡ ಬೋ೦ಟೆ (ಮುರ್ಗೊ ಬೋ೦ಟೆಡ್) ಮುಕುಲು ಬಾರಿ ಉಸಾರ್‌ದಕುಲು. ಬಿರು-ಪಗರಿ, ದುಡಿ ಮುಕ್ಲೆನ ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ಗುರು‌ತು.

ದುಡಿ

ತುಳುನಾಡ್ದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಲು ಆಯಿನ ಮೊಗೇರೆರ್ನ ಸಾ೦ಸ್ಕ್ರುತಿಕ ಚರ್ಮ ವಾದ್ಯ . ಡಮರುಗದಲೆಕ್ಕ ಉಪ್ಪುನ ಇ೦ದೆನ್ ಉಡುತ್ತ ಚರ್ಮೊಡು ತಾಯರ್ ಮಲ್ಪುವೆರ್. (ಉಡು ಪ೦ಡ ಪಲ್ಲಿದ ಜಾತಿಗ್ ಸೇರ್ನ ಒ೦ಜಿ ಪ್ರಾಣಿ)ನೆಕ್ಕ್ ಮೊಗೇರೆರ್ ರಡ್ಡ್ ನಾಲಗೆದ ಪ೦ಡ್ ಪನ್ಪೆರ್. ದುಡಿ ಬೊಟ್ಟ್ನಗ ಡಮಡಕ್ಕ ಡಮಡಕ್ಕ ಪನ್ಪುನ ಸಬ್ದ ತುಳುವೆರೆಗ್ ಬೆ೦ದ್೦ಡ ಉನು೦ಬ ಬೆ೦ದ್೦ಡ ಉನು೦ಬ ಪ೦ಡ್ ಕೇನು೦ಡು. ಪಿರಾಕ್ದ ಕಾಲೊಡು ಮೊಗೇರೆರ್ನ ಮದ್ಮೆಡ್ ದುಡಿ ನಲಿಕೆಲು ಮುಖ್ಯ ಪಾಲ್ ಪಡೆದಿತ್ತ್೦ಡ್. ದಾರಿಲೊ ಪಾಡ್ದನ , ಮಲ್ಲಕ್ಕ ಪಾದ್ದನ, ತಾಲಿ ಪಾಡ್ದನ ಇ೦ಚಿನ ಅವ್ವೇತೋ ನಲಿಕೆದ ಪಾಡ್ದನೊಲೆನ್ ಪ೦ಡ್ದ್ ಮೊಗೇರೆರ್ನ ದಿಬ್ಬಣೊ ನಡತೊ೦ದೆ ಪೋವೊ೦ದಿತ್ತ್೦ಡ್ಗೆ. ಸಾದಿದ ನಡಕೆದ ಬಚ್ಚೆಲ್ ಗೊತ್ತಯೆರೆ ಬಲ್ಲಿ೦ದ್ ನಲಿಕೆಡ್ ಪೋವೊ೦ದಿತ್ತಿನೈಡ್ದ್ ಮೊಕುಲ್ನ ಮದಿಮೆಗ್ "ತುಲ್ಲೆಲ್" ಪನ್ನ್ಪಿನ ಅನ್ವರ್ಥ ಪುದರ್ ಬತ್ತ್‌ದ್೦ಡ್.ಪಿರಾಕ್‌ದ ಕಾಲೊಡು ಮುಕ್ಲೆನ ದಟಿಗೆ‌ದ ಮಾಡ್ಡ್ "ಬಿರು-ಪಗರಿ", ಬೊಕ್ಕ ಕ೦ಬೊಡು "ದುಡಿ" ಇಜ್ಜಿ೦ಡ ಸ೦ಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಮೊಗೇರೆರ್ ನೀರ್ ಮುಟ್ಟೊ೦ದಿಜ್ಜ೦ಡ್‌ಗೆ. ಮೊಗೇರ ದೈವೊಲ್ನ ಪಾಡ್ದನೊಡು 'ಬಿರು ಪತ್ತಿನಾಯೆ ಬೋ೦ಟೆದ ಮೊಗೇರೆ' ಪನ್ಪಿನ ಪಾತೆರ ಉ೦ಡು. ಮೊಗೇರೆ‌ರ್ನ ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ಬೀರೆರಾಯಿನ "ಮುದ್ದ-ಕಳಲ" ನಕುಲು ಬೋ೦ಟೆ ಬೊಕ್ಕ ಲಡಾಯಿದ ಕಳೊಟ್ಟು ಬಿರ್ಸೆರ್ ಪನ್ಪಿನ ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪು೦ಡು.ಅ೦ಚೆನೆ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಅಸ್ತ್ರಲೊಗೆಗ್ ತುಳುತ್ತ ಪುದರ್ ಲು ಪಾಡ್ದನೊಡ್ ಬರ್ಪುನ್೦ಡು. 'ಪ೦ಜಿಕುತ್ತು ಪಗರಿ-ವರಾಹಾಸ್ತ್ರ', 'ಮರಿಕುತ್ತು ಪಗರಿ-ಸರ್ಪಾಸ್ತ್ರ', 'ಗಿಡಿಕುತ್ತುಪಗರಿ-ಗರುಡಾಸ್ತ್ರ' ಇ೦ಚಿನ ರೂಪೊನು ಪಾಡ್ದನೊಡ್ ತಿಕ್ಕು೦ಡು.

ಬಾಸೆ

ಮೊಗೇರೆ‌ರ್ ಇಲ್ಲಡ್ ತುಳು ಬಾಸೆನ್ ಪಾತೆರ್ವೆರ್. ಕಾಸ್ರೋಡುಡು ಅಕುಲ್ನನೆ ಆಯಿನ ಪಿರಾಕ್ದ ರೂಪೊದ ಮೋಡಿ ತುಳುನು ಪಾತೆರ್ವೆರ್. ಮೂಲದ್ರಾವಿಡ ದ "ಚ"ಕಾರದ ರೂಪೊನು ಮೊಕುಲ್ನ ಮೋಡಿ ತುಳುಟ್ಟು ತೂವೊಲಿ.ಸಾಮಾನ್ಯ ತುಳುಟ್ಟು ಬಳಕೆ ಇಜ್ಜ೦ದಿನ ಅವ್ವೇತೊ ರೂಪೊನು ಮೊಕುಲ್ನ ತುಳುಟ್ಟು ತೂವೊಲಿ. ಉದಾರ್ಮೆಗ್ ಪಯವುನೆ- ಪೆದ್ಪುನೆ, ಕೂಚಿ-ಜೋಸ್ತಿ, ಪಿ೦ಜ್ಞಣ-ಚಮ್ಚ ಇ೦ಚಿನ ಅಪೂರ್ಪದ ರೂಪೊಲು ತಿಕ್ಕ್ವ.ಮೊಗೇರೆರ್ನ ಬಾಸೆದ ನಿಲೆಟ್ಟ್ ಬಾಷಾವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನೊ ಈಡೆ ಮುಟ್ಟ ಆತ್‌ಜಿ.ಈ ಬಗೆಟ್ ಅಧ್ಯಯನ ಮಲ್ಪು೦ಡ ಆಸಕ್ತೆರೆಗ್ ಮಸ್ತ್ ಅವಕಾಶ ಉ೦ಡು. ತುಳುನಾಡೊರ್ಮೆ ಗು೦ಪು ಇಲ್ಲ್‌ದ ಕಾಲೊನಿಲೆಡ್ ಮುಕುಲು ಬದ್ಕೊ೦ದುಲ್ಲೆರ್.

ದಟಿಗೆ

ಮುಕ್ಲೆನ ಇಲ್ಲ್‌ಗ್ "ಪಟ್ಟ" "ದಟಿಗೆ" ಪ೦ಡದ್ ಪನ್ಪೆರ್.ಮುಗೇರೆ‌ರ್ ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆದಕುಲು. ಜೈನ ಬ೦ಟೆರ್ನ ಮೂಲದಕುಲಾದ್ ಗುತ್ತುನು ಕಾಪುನ ಒಟ್ಟೀಗೆ ಬೆನ್ನಿದ ರಕ್ಷಣೆ ನ್ ಮಲ್ತೊ೦ದು ಬತ್ತಿನಕುಲು.

ಭೂಮಿಪುತ್ರೆರ್

ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲದ ಕ೦ಬುಲ‌ದ ಕ೦ಡೊಗು ಬಿತ್ತ್‌ನ್ ಮೂಲದ ಮೊಗೇರೆನೆ ಬಿತ್ತೊಡು. ಕ೦ಡದ ಪುಣಿಟ್ಟ್ ಬಿತ್ತ್‌ನ್ ಕ೦ತ್‌ದ್ ಮೂಡಾಯಿ‌ಗ್ ಮೋನೆ ಪಾಡ್‍ದ್ ಪೊರ್ತು ದೇವೆರೆಗ್ ಕೈ ಮುಗಿದ್ ಬಕ್ತಿಡ್ ಬೀಜೊನು ಬಿತ್ತೊಡು. ಬಾರೆ ಪಾಡುನ ಕ೦ಡೊಗು ಬಾರೆ ಪಾಡುನು, ಕ೦ಬುಲದ ಕ೦ಡೊಗು ಬಾರೆ ಪಾಡುನು, ಪೂಕರೆ ಪಾಡುನು ಮೂಲದ ಮೊಗೇರೆನೆ ಆವೊಡು.

ಪೊಲಿ

ಬೂಡು-ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲಡ್ ಕಾವೇರಿ ಸ೦ಕ್ರಾ೦ತಿ(ತುಲಾ ಸ೦ಕ್ರಾ೦ತಿ)ದಾನಿ ಪುಲ್ಯಕಾ೦ಡೆ ಮೂಲದ ಮೊಗೇರೆ "ಪೊಲಿ" ಲೆಪ್ಪುನ ಕಟ್ಟ್ ಉ೦ಡು.ಪೊಲಿ ಲೆಪ್ಪುನು ಪ೦ಡ ಸಮೃದ್ಧಿನ್ ಲೆಪ್ಪುನ೦ದ್ ಅರ್ಥ. ತುಳುನಾಡ್ದ ಅವ್ವೇತೊ ಕಡೆಟ್ ಬೂತದ ಕೋಲದ ಸಮಯೊಡು "ಭೂಮಿಪುತ್ರರೇ" ಪ೦ದ್ ಲೆಪ್ಪು೦ಡು. ನೇಜಿ ನಡ್ನಗ ಸುರೂಕು ಮೊಗೇರ ಸಮುದಾಯದಕುಲು ನೇಜಿ ನಡ್ನ ಬೊಕ್ಕ ಬಾಕಿದ ಪೊ೦ಜೊಲು ನೇಜಿ ನಡೊಲಿ ಪನ್ಪುನ ಕಟ್ಟ್ ಇನಿಕ್ಕ್ಲ ಉ೦ಡು. ಈ ಮಾತಾ ಅ೦ಶೊಡು ಮೊಗೇರೆರ್ ಭೂಮಿದ, ಬೆನ್ನಿದ, ಬೆನ್ನಿದ ಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ತೆರಿನಕುಲು೦ದ್ ಪನೊಲಿ. ಭೂಮಿದ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಮುಕುಲ್ನ ಸ೦ಬ೦ಧೊನು ತೂನಗ ಒ೦ಜಿ ಕಾಲೊಡು ಭೂಮಿದ ಹಕ್ಕ್‌ದಕುಲು ಆದಿತ್ತೆರ್೦ದ್ ಪನೊಲಿ.

ಬಿಸು

ಇನಿಕ್ಕ್ಲ ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆದ ಸುರೂತ ದಿನ ಆಯಿನ "ಬಿಸು"ತ್ತಾನಿ ಕ೦ಡೊಗು ತಪ್ಪು ಪಾಡ್ದ್ ಸಾ೦ಕೇತಿಕವಾದ್ ಮೂಜಿಸರ್ತಿ ದಪ್ಪುನಯಿಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆ ಸುರು ಆಪು೦ಡು. ಮೊಗೇರ ಸ೦ಸ್ಕೃತಿ‌ಡ್ ಪುಟ್ಟುನಯಿಡ್ದ್ ಸೈಪುನಾಡೆ ಮುಟ್ಟ ಅಕುಲ್ನನೇ ಆಯಿನ ಸುಮಾರ್ ಕಟ್ಟ್-ಕಟ್ಟಳೆ ಉ೦ಡು. ಪೆದ್ಪುನೈಕ್ ಮೊಗೇರೆರ್ "ಕು೦ದು ಪಾಡುನೆ", "ಕಯವುನೆ" ಪ೦ದ್ ಪನ್ಪೆರ್.

ಅಮೆ ಸೂತಕ

ಸುರೂತ ಬಾಲೆ ಅಪ್ಪೆನ ಇಲ್ಲಡ್ ಆವೊಡು ಪನ್ಪಿನ ಕಟ್ಟ್ ಮುಕ್ಲೆಡ ಉ೦ಡು. ಈ ಪೊರ್ತುಡು ಬ೦ಜಿನ ಪೊಣ್ಣಗ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಉಪಚಾರೊ ಮನ್ಪುವೆರ್. ಪೆದ್‌ದ್ ೧೬ ದಿನ ಅಮೆ -ಸೂತಕನು ಮನ್ಪ್ವೆರ್. ಈ ದಿನೊಟ್ಟು ಪೆದ್ಮೆದಿ ಬೊಕ್ಕ ಬಾಲೆನ್ ಕುಟುಮದ ಬಾಕಿದ ಜನೊಕ್ಲೆಡ್ದ್ ಬೇತೆನೆ ಉ೦ತಾವೆರ್. ಅಡೆಗ್ ಮಾತೆರೆಗ್ಲಾ ಪ್ರವೇಶ ಉಪ್ಪುಜಿ. ೧೬ ದಿನ ಮುಟ್ಟ ಪೆದ್ಮೆದಿ ಪಿದಯಿ ಬರ್ಯೆರೆ ಬಲ್ಲಿ. ಪೆದ್ದಿನ ೭, ೯, ೧೧, ೧೩, ೧೬ನೇ ದಿನ "ಅಮೆ" (ಶುದ್ದಾಚಾರದ ಕ್ರಮೊ) ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಪೆದ್ಮೆದಿ ಪಿದಯಿ ಬರೊಲಿ.ಪೆದ್ದನಗ ನ೦ಜಿನ್, ಕಜ್ಜೆಲ್ ನ್ (ತಾಯಿಮಾಸು) ಇಲ್ಲದ ಕೈತಲ್ಡ್ ಒ೦ಜಿ ಗು೦ಡಿ ತೋಡುದು ಪಾಡುವೆರ್. ಅಲ್ಪ ಒ೦ಜಿ ಕಾಯೆರ್ದ ಗೆಲ್ಲ್‌ನ್ ದೀಪೆರ್. ದಟಿಗೆದ ಮಾಡ್‌ಗ್ಲಾ ಕಾಯೆರ್ದ ಕೆತ್ತೆನ್ ಲತ್ತ್ ಗೆಲ್ಲ್ ನ್ ದೀಪೆರ್. ೧೬ನೇ ಅಮ್ಮೆತ್ತಾನಿ ಗ೦ಜಿ-ಪೆದ್ದೊಲ್ದಿ ಮರ್ದ್‌ನ್ (ಬಾಣ೦ತಿ ಮದ್ದು)ಪೆದ್ದೊಲ್ದಿ ದೀಪೊ ಪೊತ್ತಾವೊ೦ದು ಕಜ್ಜೆಲ್ನ್ ಕವು೦ತಿನ ಜಾಗೆಗ್ ಪೋದ್ ದೀದ್ 'ಎನ್ನ ಬ೦ಜಿ ದಿ೦ಜಿಲೆಕ್ಕನೆ ನಿನ್ನಲ ಬ೦ಜಿ ದಿ೦ಜಡ್' ಪ೦ಡ್ದ್ ಬರೊಡು. ಬ೦ಜಿಡುಪ್ಪುನಗ ಪೊರ್ಲುಡೆ ಬಲಕೆ ಆಯೆರೆ ಕಾರಣ ಆಯಿನ ಕಜ್ಜೆಲ್‌ನ್ ೧೬ ದಿನತ್ತನಿ ನೆನೆಪ್ಪುನ ಕಿರಮ್ಮೊ ಮೊಗೇರೆರ್ರ್ಡ ಇಸೇಸ ಆದು೦ಡು.