ಸ್ವಿಟ್ಝರ್ಲ್ಯಾಂಡ್
ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ (ಸ್ವಿಟ್ಝರ್'ಲ್ಯಾಂಡ್, ಸ್ವಿಸರ್ ಲ್ಯಾಂಡ್, ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ ಲ್ಯಾಂಡ್, ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್',Switzerland, Confederatio Helevtica, CH, ) ಯುರೋಪ್ ಖಂಡೊದ ಪಡ್ಡಾಯಿ- ಕೇಂದ್ರೊ ಭಾಗೊಡು[೧], ಗಿರಿ ಪರ್ವತೊಲು, ಸುದೆಕುಲು, ಮಲ್ಲ ಮಲ್ಲ ಕೆದುಕುಲು ಕೂಡ್ದಿನ, ಪಚ್ಚೆ ಪರಿಸರೊತ ನಡುಟು ಉಪ್ಪುನ, ಅಂಚನೆ ಪ್ರಪಂಚೊದ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ವಲಯೊಗು ಸೇರ್ದಿನ, ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ದೇಸೊ. ಪ್ರಬಲವಾದ್ ಬುಳೆತಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ಕಾರಣವಾದ್ ಅಂಚನೆ ಸ್ವಛ್ಚವಾಯಿನ ಆರ್ಥಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಡ್ ಜಗತ್ತ್ಡ್ ಮುಂಚೂಣಿಡ್ ಉಪ್ಪುನ ದೇಶ.
ಅಂಚನೆ, ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶ ಊಂಚಿದ ಕೈಗಡಿಯಾರ (ವಾಚ್) ಬೊಕ ಚಾಕಲೇಟ್ ಉದ್ಯಮೊಲೆಗ್ ಜಾಗತಿಕ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೊವೊಂದುಂಡು.
ಕಾನ್ಫೆಡೊರೇಶಿಯೊ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಪರ್ಯಾಯ ನಾಮ “ಕಾನ್ಫೆಡೊರೇಶಿಯೊ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ”(Confederatio Helevtica) ಇನ್ನಗ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ ಒಕ್ಕೂಟೊಲು ಇಂದ್ ಅರ್ಥ. “ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ” ಇನ್ಪಿನವು ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಲ್ಯಾಟೀನ್ ಭಾಷೆದ ಪುರಾತನ ಪುದರ್. ಕಾನ್ಫೆಡೊರೇಶಿಯೊ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ (CH) ಇನ್ಪಿನೆನೆ ದೇಶದ ಅಧಿಕೃತ ಪುದರಾದ್ ಬಳಕೆ ಮಲ್ತೊಂದು ಉಲ್ಲೆರ್. ಆಯಿನೆಡ್ದಾವರಾ, ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಅಂಚೆ ಸಂಕೇತ ಅಂಚನೆ ಅಂತರಜಾಲದ ದೇಶ ಸಂಕೇತ .ch ಆದುಂಡು.
ರಾಜಧಾನಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆರ್ನ್ (Bern, Berne) .
ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜ ಕೆಂಪು ಮೆಯಿಟ್ ಬೊಲ್ದುದ ಕತ್ತೆರಿ (ಕ್ರಾಸ್, ) ಚಿಹ್ನೆ ಆದುಂಡು.
ರಾಷ್ಟ್ರ ಭಾಷೆಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್’ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ ಜರ್ಮನ್. ಆಂಡಲಾ ಈ ದೇಶೊಡು ನಾಲ್ ಭಾಷೆಲೆನ್ ರಾಷ್ಟ್ರ ಭಾಷೆಲು ಇಂದ್ ಪರಿಗಣನೆ ಮಲ್ತೊಂದೆರ್: (೧) ಜರ್ಮನ್ (೨) ಫ್ರೆಂಚ್ (೩) ಇಟಾಲಿಯನ್ ಬೊಕ (೪) ರೋಮಾಂಶ್. ಸ್ವಿಟ್ಸರ್’ಲ್ಯಾಂಡ್ ದ ಬಡಕಾಯಿಡ್ ಜರ್ಮನಿ, ಪಡ್ಡಾಯಿಡ್ ಫ್ರಾನ್ಸ್, ತೆಂಕಾಯಿಡ್ ಇಟಲಿ ಬೊಕ ನೈಋತ್ಯೊಡು ರೋಮ್ (ಗ್ರೀಸ್) ದೇಶೊಲು ಉಪ್ಪುನ ಕಾರಣ ಈ ದೇಶೊಲೆನ ಭಾಷೆಲು ಸ್ವಿಟ್ಸರ್’ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊಡು ದುಂಬುಡು ದಿಂಚಿ ಬುಳೆವೊಂದು ಬೈದಾ. ಈ ದೇಶೊಡು ಜರ್ಮನ್ ಭಾಷೆಡ್ ವ್ಯವಹಾರ ಮಲ್ಪುನಕುಲು ೭೪% ಆಂಡಾ ಒರಿದಿನಕುಲು ಫ್ರೆಂಚ್ (೨೧%), ಇಟಾಲಿಯನ್ (೪%) ಬೊಕ ರೋಮಾಂಶ್ (೧%) ಭಾಷೆಲೆಡ್ ಬೇರ ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಇಂದ್ ತೆರಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಈ ನಾಲ್ ರಾಷ್ಟ್ರ ಭಾಷೆಲು ಅತ್ತಾಂದೆ, ಎಲ್ಯ ಪ್ರಮಾಣೊಡು ಸ್ಪಾನಿಷ್, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್, ಟರ್ಕಿಶ್, ಅಲ್ಬಾನಿಶ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಭಾಷೆದ ಜನಕುಲುಲಾ ಉಲ್ಲೆರ್.
ಪಣವು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಪಣವು ಸ್ವಿಸ್ ಫ್ರಾಂಕ್. ಅಯಿತ ಸಂಕೇತ ಕೂಡಾ: CHF. ಅತ್ತಾಂದೆ ಯೂರೋಪ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಯುರೊ (Euro) ಪಣವುಲಾ ಈ ದೇಶೊಡು ನಡಪುಂಡು.
ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೂರವಾಣಿ ಸಂಕೇತ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೂರವಾಣಿ ಕರೆ ಸಂಕೇತ (ಡಯಲಿಂಗ್ ಕೋಡ್) +೪೧ ಆದುಂಡು
ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಬೊಕ ಜನಸಂಖ್ಯೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೪೧,೨೮೫ ಚದರ ಕಿಲೊಮೀಟರುಲು. ಅಯಿಟ್ ಸುದೆ-ಕೆದು-ಗಿರಿಕುಲೆನ್ ಬುಡುಂಡ ನೆಲ ಭಾಗದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೩೯,೫೧೬ ಚದರ ಕಿಲೊಮೀಟರುಲು.
ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ೨೦೧೮ನೆ ಇಸವಿದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಅಂದಾಜಿ ೮೫.೪ ಲಕ್ಷೊಲು (೮.೫೪ ಮಿಲಿಯನ್).
ಕಾಲಮಾನ ವಲಯ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊಡು ವರ್ಷೊಡು ರಡ್ಡ್ ರೀತಿದ ಕಾಲಮಾನವಲಯೊಲೆನ್[೨] ಬಳಕೆ ಮಲ್ತೊಣುವೆರ್.
- ಅರೆಬೇಶೊಡು (Summer , ಬೇಸಿಕೆ ಕಾಲ - ಮಾರ್ಚಿ ತಿಂಗೊಲುರ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಕಡೆ ಮುಟ್ಟ) ಕೇಂದ್ರ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಅರೆಬೇಶ ಕಾಲಮಾನ (Central European Summer Time- CEST). UTC+2 ಇನ್ನಗ ಗ್ರೀನ್ವಿಚ್ ಸರಾಸರಿ ಸಮಯೊರ್ದು (GMT) ೨ ಗಂಟೆ ದುಂಬು ಉಪ್ಪುನ ಕಾಲಮಾನ.(UTC ಇನ್ನಗ Coordinated Universal Time.)
- ಚಳಿಗಾಲೊಡು (ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಕಡೆರ್ದು ಮಾರ್ಚಿ ಆರಂಭ ಮುಟ್ಟ ) ಕೇಂದ್ರ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಕಾಲಮಾನ (Central European Time- CST). UTC+1. ಇನ್ನಗ ಗ್ರೀನ್ವಿಚ್ ಸರಾಸರಿ ಸಮಯೊರ್ದು(GMT) 1 ಗಂಟೆ ದುಂಬು ಉಪ್ಪುನ ಕಾಲಮಾನ
ಕಾಲಮಾನ ಬದಲಾಪಿನ ದಿನಾಂಕೊಲೆನ್ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ದುಂಬತಿಗೆ ಘೋಷಣೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಭಾರತೀಯ ಕಾಲಮಾನ UTC+5.30 ಆದುಂಡು. ಇನ್ನಗ ಸಂಯೋಜಿತ ವಿಶ್ವ ಸಮಯ (Coordinated Universal Time) ಅತ್ತಾಂಡ ಗ್ರೀನ್ವಿಚ್ ಸರಾಸರಿ ಸಮಯೊರ್ದು (GMT- Greenwich Mean Time) 5.30 ಗಂಟೆ ದುಂಬು ಉಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರವಾಸಿಲು ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಗ್ ಪೋನಗ ಅಕಲೆನ ಕಾಲಮಾನೊಗು ಅನುಗುಣವಾದಿಪ್ಪರೆ, ಕೈಗಡಿಯಾರೊಲೆನ್ ಅರೆಬೇಶೊಡು (ಮಾರ್ಚಿ-ಅಕ್ಟೋಬರ್) 3.30 ಗಂಟೆ , ಚಳಿಗಾಲೊಡು 4.30 ಗಂಟೆ ಪಿರ ದೀವೊಡಾಪುಂಡು. ಇನ್ನಗಾ, ನಮ್ಮ ದೇಶೊಡು ನಡುಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12.00ಗಂಟೆ ಆನಗ, ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಡ್ (ಅರೆಬೇಶೊಡು ಮಾರ್ಚಿ-ಅಕ್ಟೋಬರ್) ಕಾಂಡೆ 8.30 ಗಂಟೆ ಆದಿಪ್ಪುಂಡು.
ನನೊಂಜಿ ವಿಶೇಷ ಇನ್ನಗ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಬೊಕ ಅಯಿತ ಕೈತಲ್ದ ಯೂರೋಪ್ ದೇಶೊಲೆಡ್ ಸೂರ್ಯೆ ಮುರ್ಕುದು ಕತ್ತಲೆ ಆಪಿನಿ ರಾತ್ರೆದ 8.30/ 9.30 ಗಂಟೆದ ಸಮಯೊಡು. ಅದಮುಟ್ಟಲಾ ಬಯ್ಯದ ಬೊಲ್ಪು ಉಪ್ಪುಂಡು.
ಹವಾಗುಣ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ವಲಯೊಡು ಬರ್ಪಿನ ಕೇಂದ್ರ ಯೂರೋಪುದ ದೇಶ. ಸೂರ್ಯೋದಯ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಪುಲ್ಯಕಾಂಡೆ ೫.೩೦ ಗ್ ಆಂಡಾ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಬಯ್ಯಡ್ ಸುಮಾರಾದ್ ೯.೦೦ ಗಂಟೆ ಇಜಿಂಡ ನನಲಾ ತಡಾದ್ ಆಪಿನ ಉಂಡು. ನಮ್ಮ ದೇಶೊಡು ರಾತ್ರೆ ಆನಗಲಾ (ಅಂದಾಜಿ ೧೦.೦೦ ಗಂಟೆ ರಾತ್ರೆ) ಆ ದೇಶೊಡು ಬಯ್ಯದ ಬೊಲ್ಪು ತೋಜುನಲಾ ಉಂಡು. ಅರೆಬೇಶೊಡು ಅವುಲು ದಿನತ ೧೫ - ೧೬ ಗಂಟೆದಾತ್ ಪೊರ್ತು ಪಗೆಲ್ದ ಬೊಲ್ಪು ತೋಜುನಲಾ ಉಂಡು.
ಸರಾಸರಿ ಉಷ್ಣಮಾನ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆವರ್ಷೊಡು ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗೊಲು ಎಚ್ಚ ಅರೆಬೇಶದ ಕಾಲ: ಅದಗ ಗರಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣಮಾನ ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ 21 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಂಟಿಗ್ರೇಡ್, ಕನಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣಮಾನ ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ 12 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಂಟಿಗ್ರೇಡ್ ಉಪ್ಪುನ ವಾಡಿಕೆ ಉಂಡು. ವರ್ಷೊಡು ಜನವರಿ ತಿಂಗೊಲು ದಿಂಜ ಚಳಿತ ಕಾಲ:ಅದಗ ಗರಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣಮಾನ ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ 1 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಂಟಿಗ್ರೇಡ್, ಕನಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣಮಾನ ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ -2 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಂಟಿಗ್ರೇಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಉಂಡು. ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶೊಲೆಡ್ ಪಗೆಲ್ದ ಉಷ್ಣಮಾನ - 5 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಂಟಿಗ್ರೇಡ್ ಇಜಿಂಡ ಅಯಿಡ್ದ್'ಲಾ ಕಮ್ಮಿ ಉಪ್ಪುಂಡು.
ಬರ್ಸದ ಪ್ರಮಾಣ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊಡು ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಬರ್ಸ ಬೂರುನ ಪ್ರಮಾಣ 1101 ಮಿಲಿಮೀಟರುಲು. ವರ್ಷದ ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗೊಲುಡು 120 ರ್ದು 132 ಮಿಲಿಮೀಟರ್ ಬರ್ಸ ಬೂರುನ ಉಂಡು.
ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿಶೇಷೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಪರ್ವತಶಿಖರೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ದ ತೆಂಕಾಯಿ ಭಾಗೊಡು ಆಲ್ಫ್ಸ್ ಪರ್ವತೊ ಶ್ರೇಣಿಲು ಬೊಕ ಬಡಕಾಯಿ-ಪಡ್ಡಾಯಿ ಮರ್ಗಿಲುಡು ಜೂರಾ (Jura) ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಲು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವಾದ್ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪಾ. ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊಡು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೩೦೦ ಮೀಟರುರ್ದು ಎಚ್ಚ ಎತ್ತರ ಉಪ್ಪುನ ಪರ್ವತೊಲು ಅಂದಾಜಿ ೪೧೫ ಉಲ್ಲಾ ಇಂದ್ ಲೆಕ್ಕ ಪಾಡ್ದೆರ್. ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತೊಲೆನ ಕೊಡಿಟ್ ಹಿಮ ಮುಚಿದ್ ಇತ್ತ್ದ್ ತಂಡಿ ವಾತಾವರಣ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಇಂಚಿನ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತೊಲೆನ ಮಿತ್ತ್ ಹಿಮ ಮಿಶ್ರಿತ ಬರ್ಸ ಬೂರುನ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದುಂಡು. ಗಿರಿಶಿಖರೊಲೆನ ಮೇಲ್ದ ಹಿಮ ವಂತೆ ವಂತೆ ಕರಾದ್ ಹಿಮನದಿ (ಗ್ಲೇಶಿಯರ್-glacier) ಯಾದ್ ಪರಪುನೆನ್ ತೂವೊಲಿ.
ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ೨೦% ಭಾಗ ಆಲ್ಪ್’ಸ್ (Alps) ಇನ್ಪಿನ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಡ್ ಮುಚ್ಚಿದ್ ಪೋತುಂಡು. ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿದ ಪಡ್ಡಾಯಿ ದಿಕ್ಕ್ಡ್ ದುಂಬರಿಯಿನ ಭಾಗೊ. ಈ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಡ್ ಸರಾಸರಿ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೪,೦೦೦ ಮೀಟರುರ್ದು ಎಚ್ಚ ಎತ್ತರ ಉಪ್ಪುನ ಕನಿಷ್ಟ ೨೪ ಪರ್ವತ ಶಿಖರೊಲು ಉಲ್ಲಾ. ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತೊಲೆರ್ದ್ ಪ್ರಸ್ಥ ಭೂಮಿಗ್ ಪರತೊಂದು ಬರ್ಪಿನ ಸುದೆಕುಲು ಅಲ್ಪಲ್ಪ ಕಟ್ದ್ ಪಾಡ್ದಿಲೆಕ್ಕ ಆದಿತ್ತದ್ ಪೊರ್ಲುದ ಕೆದುಕುಲಾದ್ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಅಮೂಲ್ಯ ಜಲಮೂಲೊಲಾದ್ ಉಲ್ಲಾ.
ಜೂರಾ ಪರ್ವತೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿ ಅತ್ತಾಂದೆ, ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಪಡ್ಡಾಯಿ - ವಾಯುವ್ಯೊದ ಭಾಗೊಲೆಡ್ ಜೂರಾ (Jura) ಪರ್ವತೊಲುಲಾ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪಾ.
ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾಯಿನ ಬಿಂದು ಮಾಂಟೆ ರೋಸಾ (Monte Rosa) ಪರ್ವತ ಶಿಖರ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೪,೬೩೪ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು. ಅಂಚನೆ ಅತಿ ತಗ್ಗ್ಡ್ ಬಿಂದು ಮೆಗ್ಗಿಯೋರೆ ಕೆದು (Lake Maggiore) ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೧೯೩ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು.
ಪ್ರಮುಖವಾಯಿನ ಕೆಲವು ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದ ಪರ್ವತೊ ಶಿಖರೊಲೆನ ವಿವರ ಈ ತಿರ್ತ್'ದ ಪಟ್ಟಿಡ್ ತೋಜಾದುಂಡು:
ಸಂಖ್ಯೆ | ಶಿಖರದ ಪುದರ್ | ಇಂಗ್ಲೀಷಿಡ್ | ಎತ್ತರ (ಮೀಟರುಲೆಡ್) |
---|---|---|---|
1 | ಮೋಂಟೆ ರೋಸಾ | Monte Rosa | 4624 |
2 | ಡೋಮ್ | Dom | 4545 |
3 | ಲೈಸ್'ಕಾಂ | Lyskamm | 4527 |
4 | ವೈಸ್'ಹಾರ್ನ್ | Weisshorn | 4506 |
5 | ಮೇಟರ್'ಹೋರ್ನ್ | Matterhorn | 4478 |
6 | ಡೆಂಟ್ ಬ್ಲಾಂಶೆ | Dent Blanche | 4327 |
7 | ಗ್ರಾಂಡ್ ಕೊಂಬಿನ್ | Grand Combin | 4314 |
8 | ಫಿನ್ಸ್'ಟೆರಾಹೋರ್ನ್ | Finsteraahorn | 4274 |
9 | ಝೀನಾಲ್'ರೊತೋರ್ನ್ | Zinalrothorn | 4221 |
10 | ಆಲ್ಪೂಬೆಲ್ | Alphubel | 4206 |
ಟಿಟ್ಲಿಸ್ ಬೊಕ ಯುಂಗ್'ಫ್ರೋ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಪ್ರವಾಸಿಲೆನ ದೃಷ್ಟಿಡ್ ಟಿಟ್ಲಿಸ್ (Titlis) ಬೊಕ ಯುಂಗ್'ಫ್ರೋ (Jungfrau) ಇನ್ಪಿನ ಗಿರಿ ಶಿಖರೊಲು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾತುಂಡು. ಯುಂಗ್'ಫ್ರೋ ಗಿರಿ ಶಿಖರೊಗು ಜ್ಯೂರಿಕ್ ನಗರೊರ್ದು ಪ್ರವಾಸಿಲು ರೈಲ್ ಡ್ ಪೋವಾರೆ ಆಪುಂಡು. ಯುಂಗ್'ಫ್ರೋ ಶಿಖರ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೪೧೫೪ ಮೀಟರು ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು. ಜರ್ಮನ್ ಭಾಷೆಡ್ "ಯುಂಗ್'ಫ್ರೋ" ಇನ್ನಗ ಜವಂದಿ ಪೊಣ್ಣು (ಕುಮಾರಿ, ಕನ್ಯೆ) ಇನ್ಪಿನ ಅರ್ಥ ಉಂಡು. ಟಿಟ್ಲಿಸ್ ಗಿರಿಶಿಖರೊಡು ವಿಹಾರೊಗು ಕೇಬಲ್ ಕಾರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಲ್ತ್ದೆರ್. ಟಿಟ್ಲಿಸ್ ಶಿಖರ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೩,೨೩೮ ಮೀಟರು ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು.
ಸುದೆಕುಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊಡು ರೈನ್ (Rhine ), ಆರೆ (Aare ), ರೋನ್ (Rhone ), ಅಡಿಗೆ (Adige ), ರೌಸ್ (Reuss ), ತೂರ್ (Thur ), ಲಿಂತ್ -ಲಿಮ್ಮತ್ (Linth und Limmat ) ಇತ್ಯಾದಿ ಸುದೆಕುಲು ಪರಪುವಾ.
ಸುದೆ | ಉದ್ದ- ಕಿಲೊಮೀಟರುಲೆಡ್ | ಜಲಾನಯನದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ- ಚದರ ಕಿಲೊಮೀಟರುಲು |
---|---|---|
ರೈನ್ | ೩೭೫ | ೩೬,೪೯೪ |
ಆರೆ | ೨೯೫ | ೧೭,೭೭೯ |
ರೋನ್ | ೨೬೪ | ೧೦,೪೦೩ |
ರೌಸ್ | ೧೫೮ | ೩,೪೨೫ |
ತೂರ್ | ೧೨೫ | - |
ಲಿಂತ್-ಲಿಮ್ಮತ್ | ೧೪೦ | ೨,೪೧೬ |
ಕೆದುಕುಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್'ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪೊರ್ಲುದ ಅಂಚನೆ ಸ್ವಚ್ಛವಾದಿಪ್ಪುನ ಕೆದುಕುಲೆಗ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿನ ದೇಶ. ಈ ದೇಶೊಡು ಸುಮಾರಾದ್ ೭೦೦೦ ದಾತ್ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಯಿನ ಎಲ್ಯ-ಮಲ್ಲಾ ಕೆದುಲುಲು ಉಲ್ಲಾ ಇಂದ್ ಪಣ್ಪೆರ್. ಅಯಿಕುಲೆಡ್, ೩೦ ಹೆಕ್ಟೇರುರ್ದು ಮಲ್ಲ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಇಪ್ಪುನ ಕೆದುಕುಲೆನ ಸಂಖ್ಯೆ ೧೦೩. ಉಂದೆಟ್ ವಿಶೇಷವಾದ್ ಪ್ರಸಿದ್ದಿ ಫೋತಿನ ಕೆಲವು ಕೆದುಕುಲೆನ ಪಟ್ಟಿನ್ ಈ ತಿರ್ತ್ ಕೊರ್ತುಂಡು:
ಕೆದು | ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿಮೀ) |
---|---|
ಜಿನೇವಾ ಕೆದು | ೫೮೦ |
ಕಾನ್'ಸ್ಟಾನ್ಸ್ ಕೆದು | ೫೩೬ |
ನೊವ್ಚಾಟೆಲ್ ಕೆದು | ೨೧೮.೩ |
ಮಗ್ಗಿಯೋರ್ ಕೆದು | ೨೧೨.೫ |
ಕೋಮೊ ಕೆದು | ೧೪೬ |
ಲೂಸರ್ನ್ ಕೆದು | ೧೧೩.೬ |
ಜ್ಯೂರಿಕ್ ಕೆದು | ೮೮.೬೬ |
ಲೂಗಾನೊ ಕೆದು | ೪೮.೭ |
ತೂರ್ ಕೆದು | ೪೮.೩ |
ಬಿಯೆಲ್ ಕೆದು | ೩೯.೩ |
ಜ್ಯೂಗ್ ಕೆದು | ೩೮.೩ |
ಬ್ರಿಯೆಂಜ್ ಕೆದು | ೨೯.೮ |
ಕೇಂಟೋನುಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆನಮ ದೇಸೊಡು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ರಾಜ್ಯೊ ಬುಕ್ಕ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶೊಲು ಇಪ್ಪಿಲೆಕ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಒಕ್ಕೂಟೊಡು ಒಟ್ಟುಗು ೨೬ ಎಲ್ಯ ಮಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಲು ಉಲ್ಲ. ಈ ರಾಜ್ಯೊಲೆಗ್ ಅಕುಲು ಕ್ಯಾಂಟನ್ಸ್ (Cantons) ಇಂದ್ ಪಣ್ಪೆರ್. ಕೇಂಟೋನುಲೆಗ್ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಡಳಿತ ಉಂಡು, ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಯಿನ ರಾಜಧಾನಿಲು ಉಂಡು, ಅಂಚನೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೇಂಟೋನು ಧ್ವಜಕುಲುಲಾ ಉಂಡು. ಮಹತ್ವದ ವಿಚಾರೊಲು ಬನ್ನಗ ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಡ್ ಸಮಸ್ಯೆಲೆಗ್ ಪರಿಹಾರ ಮಲ್ತೊನುವೆರ್.
ಕ್ಯಾಂಟನ್ಲೆನ ಪುದರ್ | ಇಂಗ್ಲೀಷಿಡ್ | ಸಂಕೇತ | ರಾಜಧಾನಿ |
---|---|---|---|
ಜ್ಯೂರಿಕ್ | Zurich | ZU | ಜ್ಯೂರಿಕ್ |
ಬೆರ್ನ್ | Berne | BE | ಬೆರ್ನ್ |
ಲೂಝರ್ನ್ | Luzerne | LU | ಲೂಝರ್ನ್ |
ಉರಿ | Uri | UR | ಉರಿ |
ಶ್ವಿಝ್ | Schwyz | SZ | ಶ್ವಿಝ್ |
ಒಬ್ವಲ್ಡೆನ್ | Obwalden | OW | ಸಾಮೆನ್ |
ನಿಡ್ವಾಲ್ಡೆನ್ | Nidwalden | NW | ಸ್ಟಾನ್ಸ್ |
ಗ್ಲಾರಸ್ | Glarus | GL | ಗ್ಲಾರಸ್ |
ಜೂಗ್ | Zug | ZG | ಜೂಗ್ |
ಪ್ರೈಬುರ್ಗ್ | Fribourg | FR | ಪ್ರೈಬುರ್ಗ್ |
ಸೋಲೊತುರ್ನ್ | Solothurn | SO | ಸೋಲೊತುರ್ನ್ |
ಬಾಸೆಲ್-ಸ್ಟಡ್ | Basel-Stadt | BS | ಬಾಸೆಲ್ |
ಬಾಸೆಲ್ ಲಂಡ್ಶ್ಚಾಫ್ಟ್ | Basel-Landschaft | BL | ಲೀಸ್ಟಲ್ |
ಚಾಫ್’ಹೌಸೆನ್ | Schaffhausen | SH | ಚಾಫ್’ಹೌಸೆನ್ |
ಅಪೆಂಜಲ್ ಔಸರ್ಹೊ(ಡೆನ್) | Appenzall Ausserhoden | AR | ಹೆರಿಸೌ |
ಅಪೆಜಲ್-ಇನ್ನರ್ಹೊ(ಡೆನ್) | Appenzall Innerhoden | AI | ಅಪೆಜಲ್ |
ಸೇಂಟ್ ಗ್ಯಾಲೆನ್ | St Gallen | SG | ಸೇಂಟ್ ಗ್ಯಾಲೆನ್ |
ಗ್ರಾವ್’ಬುಂಡೆನ್ ( ಗ್ರೀಸನ್ಸ್) | Graubuenden / Grissons | GR | ಚೂರ್ |
ಆರ್‘ಗೌ | Aargau | AG | ಆರ್‘ಗೌ |
ಥೂರ್ಗಾವ್ | Thurgau | TG | ಫ್ರಾಯೆನ್'ಫೆಲ್ಡ್ |
ತೆಸೀನ್ | Tessin/ Ticino | TI | ಬೆಲ್ಲಿನ್ಜೋನಾ |
ವಾಡ್ಟ್ | Waadt/Vaud | VD | ಲೌಸಾನೆ |
ವಾಲೀಸ್ | Wallis Valais | VS | ಸೀಯೊನ್ |
ನೌಚಾಟೆಲ್ | Neuchatel | NE | ನೌಚಾಟೆಲ್ |
ಜಿನೇವಾ | Geneva | GE | ಜಿನೇವಾ |
ಜ್ಯೂರಾ | Jura | JU | ಡೆಲಮೋಂಟ್ |
ಮುಖ್ಯನಗರೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಜ್ಯೂರಿಕ್, ಜಿನೇವಾ, ಬೆರ್ನ್,ಬಾಸೆಲ್, ಲ್ಯೂಸರ್ನ್ ಇತ್ಯಾದಿ.
ಜ್ಯೂರಿಕ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಜ್ಯೂರಿಕ್ (ಜ್ಯೂರಿಚ್ ಇಂದ್ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್) (Zürich) ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊದ ಪ್ರಮುಖ ನಗರ. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ವಿಮೆ ಉದ್ದಿಮೆಲೆಡ್ ದುಂಬು ಉಪ್ಪುನ ನಗರ. ಜ್ಯೂರಿಕ್ ಕೆದು (ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೪.೧ ಚದರ ಕಿಲೊಮೀ.)ತ ತಿರ್ತ ಮೆಯಿಟ್ ಪರಪುನ ಲಿಮ್ಮತ್ ಸುದೆತ ಸುತ್ತ ಬುಳೆತಿನ ಊರು ಜ್ಯೂರಿಕ್. ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ಸರಾಸರಿ ೪೦೮ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು. ಜ್ಯೂರಿಕ್ ಮುನಿಸಿಪಾಲಿಟಿದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೯೧.೮೮ ಚದರ ಕಿಲೊಮೀ.(ಜ್ಯೂರಿಕ್ ಕೆದು ಸೇರ್ದ್).
ಜಿನೇವಾ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಜಿನೇವಾ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಸೊದ ರಡ್ಡನೆತ ಪ್ರಮುಖ ನಗರ. ದಿಂಜ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಪ್ಪಂದೊಲೆಗ್ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿನ ಮಹಾನಗರ. ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘೊ(ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಶನ್ಸ್- United Nations)ಲೆನ ಯುರೊಪ್ ಕೇಂದ್ರ, ಬೊಕ ರೆಡ್ಕ್ರಾಸ್ (Red Cross)ದ ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿಲು ಜಿನೇವಾ ನಗರೊಡು ಉಲ್ಲಾ. ಜಿನೇವಾ ಕೆದುತ ಕೈತಲ್ ಬುಳೆತಿನ ನಗರ. ನಗರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೧೫.೯೩ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀ. ನಗರದ ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೩೭೫ ಮೀಟರು.
ಬೆರ್ನ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಬೆರ್ನ್ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಸೊದ ರಾಜಧಾನಿ. ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಉಪ್ಪುನ ನಗರ. ಬೆರ್ನ್ ನಗರದ ನಡುಟು ಉಪ್ಪುನ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಭವನದ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದ ಮಿತ್ತ್ "ಕಾನ್ಫಿಡರೇಶಿಯೋ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ" ಇನ್ಪಿನ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊದ ವಿಶಿಷ್ಟ ನಾಮ ದಾಖಲಾತುಂಡು.
ಬಾಸೆಲ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಜನಸಂಖ್ಯೆದ ಲೆಕ್ಕೊಡು ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಸೊದ ಮೂಜನೆತ ಮಲ್ಲ ನಗರ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯೊದ ಕುಡ್ಲಗ್ ಬತ್ತ್ದ್ ನಿಲೆ ಆದ್ ಕನ್ನಡ ತುಳು ನಿಘಂಟು- ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಂಚನೆ ಕುಡಲದ ಓಡುದ ಉದ್ದಿಮೆದ ವಿಕಾಸೊಗು ಮಲ್ಲ ಕೊಡುಗೆ ಕೊರ್ತಿನ ಸಂಸ್ಥೆ ಆಯಿನ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ ಪುಟ್ಟುದಿನಿ ಉಂದೇ ಪೇಂಟೆಡ್. ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ (೧೮೧೫-೨೦೦೧) ಮೂಲವಾದ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸಿದ್ದಾಂತೊಲೆನ ಪ್ರಚಾರೊಗಾದ್ ಸುರುವಾಯಿನ ಜರ್ಮನ್-ಸ್ವಿಸ್ ಮೂಲದ ಸಂಸ್ಥೆ. ೨೦೦೧ನೆ ಇಸವಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಈ ಸಂಸ್ಥೆದ ಕಾರ್ಯೊಲು ಮಿಶನ್ ೨೧ ಇನ್ಪಿನ ಸಂಸ್ಥೆಗ್ ವರ್ಗಾವಣೆ ಆತುಂಡು.
ಲ್ಯೂಸರ್ನ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಲ್ಯೂಸರ್ನ್ ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಸೊದ ಅವೇ ಪುದರುದ ಕೆದುತ ಬರಿಟ್ ಅವೇ (ಲ್ಯೂಸರ್ನ್) ಪುದರುದ ಕೇಂಟೋನುದ ಮುಖ್ಯನಗರ ಆದುಂಡು.
ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರೀತಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಸೊ ರಾಜಕೀಯವಾದ್ ತಟಸ್ಥ ರಾಜನೀತಿದ ದೇಶೊ. ೧೮೧೫ನೆ ಇಸವಿದ ಪ್ಯಾರೀಸ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಬೊಕ್ಕ ತಟಸ್ಥ ರಾಜನೀಯ ನೀತಿನ್ ಅನುಪಾಲನೆ ಮಲ್ತಿನ ಈ ದೇಶೊ ಒವ್ವೇ ದೇಶೊದ ಮಿತ್ತ್ ಯುದ್ದೋಗು ಪೋತಿಜಿ.
ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶೊಡು ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಚಾಲ್ತಿಡ್ ಉಂಡು. ಪ್ರಜೆಕುಲೆಗ್ ಸಾರ್ವಭೌಮಾಧಿಕಾರ (sovereignty) ಉಂಡು. ೧೮ ವರ್ಸೊ ದಾಂಟ್ದಿನ ಮಾತಾ ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರೀಕೆರೆಗ್ ಮತದಾನದ ಅಧಿಕಾರ ಉಂಡು. ಪ್ರತಿಯೊಂಜಿ ಪ್ರಮುಖ ವಿಚಾರೊಗುಲಾ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಜೆಕುಲೆಗ್ ಅಂಚೆ ಮುಖೇನ ಮತದಾನ ಪತ್ರ ಕಡಪುಡುದು ಸರಕಾರ ನೇರ ಜನಾಭಿಮತ ಸಂಗ್ರಹ ಮಲ್ತುದ್ ದುಂಬರಿಪುಂಡು. ಅತಿ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ವಿಷಯೊಲೆನ ಮಿತ್ತ್ ಕಡ್ಡಾಯ ಜನಾಭಿಮತ ಸಂಗ್ರಹ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರೀಕೆರ್ ನಿಯತ ಜನಾಭಿಮತೊನು (೧) ಅಂಚೆ ಮೂಲಕ (೨) ಮತಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಮೂಲಕ ಇಜಿಂಡ ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್/ಅಂತರಜಾಲ ವ್ಯವಸ್ಥೆದ ಮೂಲಕ ಸರಕಾರೊಗು ತೆರಿಪಾವೊಲಿ. ವಿದೇಶೊಲೆಡ್ ನಿಲೆಯಾತಿನ ನೋಂದಾಯಿತ ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರೀಕೆರೆಗ್ಲಾ ಮತದಾನ ಅಧಿಕಾರ ಉಂಡು.