ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್
ಗುತ್ತು ಪನ್ಪುನ ಪದ ಊರ್‍ದ ಇತಿಹಾಸೊನು ಪನ್ಪುಂಡು. ಊರುದ ಅತ್ತ್ಂಡ ಆ ಗ್ರಾಮೊದ ಸುರುತ ಮರ್ಯಾದಿದ ಇಲ್ಲ್ ಪಂಡಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್.
ಇತಿಹಾಸೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಒಂಜಿ ಗುತ್ತು ದೈವದ ಸಾನಿಧ‍್ಯದ ಜಾಗೆ. ದಾಯೆ ಪಂಡ ನೆಟ್ಟ್ ದೈವೊಲೆನದ ತೂಂಕುಜ್ಜಾಲು ಇಪ್ಪು, ಅತ್ತ್ಂಡ ಮಣೆ ಮಂಚವು ಇಪ್ಪು. ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಊರುದ ನ್ಯಾಯೊ ತೀರ್ಪುನ ಜಾಗ್ "ಕೋರ್ಟ್" ಪಂಡ್‍ದ್ ಪುದರ್ ಪೋಯಿನ ಇಲ್ಲ್ ಪಂಡ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್. ಗುತ್ತುದಾಯೆ ಪಂಡ ಆ ಊರುದ ನ್ಯಾಯ-ನೀತಿನ್ ಪನೊಂದಿತ್ತಿನ/ಕಾತೊಂದು ಇತ್ತ್‌ನ ಯಜಮಾನೆ. ಆಯಿರ್ದ್‌ ಆದ್‍ ಗುತ್ತು ಒಂಜಿ ಮರ್ಯಾದಿದ ಇಲ್ಲ್. ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್ ತುಳುನಾಡ್ ಯಿಂದು ಯಿಪ್ಪುನು ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣಡ್. ಯಿಂದು ಮಸ್ತ್ ಕಡೆಟ್ ಸ್ಕ೦ಸತಿದ ಬಿಡ್. ಯಿನ್ದೆನೆ ಕರಾವಳಿ ಪಂದೆ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಯಿನ್ದು ಅರಭಿ ಕಡಲ ದ ಕೈತ್ಹಲ್ ಡ್ ಉಂಡು .ಯಿಂದು ಮಸ್ತ್ ಶೋಕುದ ನಾಡ್ ಪಂಡ್ ಪುದರ್ ಪೊತ್ ಡ್.ಮುಲ್ಪ್ ಪುರಾ ಜನಕುಲೆಗ್ ತುಳು ಬರ್ಪುಂಡು. ಈ ತುಳುನಡ್ ಡ್ ಮಸ್ತ್ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ ಉಂಡು. ಇಂದು ಮುಕ್ಯವಾದ್ ಜೈನ ಬೊಕ್ಕ ಬಂಟ್ಸ್ ನಕುಲೆನ.ಅವೆಟ್ ಕೆಲವು ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ ಉಧ್ಯವರ ಗುತ್ತು ,ಕೊಡಿಯಲ್ಬಿಲ್ ಗುತ್ತು,ಕೊಡ್ಲೆಮುಗರ್ ಗುತ್ತು,ಬಡಿಲ ಗುತ್ತು,ಪವೂರ್ ಗುತ್ತು,ನೈಮುಗೆರ್ ಗುತ್ತು,ಈ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲದಕುಳು ರಾಜೆ ನಕುಲೆನ ಲೆಕ್ಕ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಅಕುಳು ಅಲ್ಪ ದಾದಾ ಸಮಷ್ಯೇ ಬತ್ತ್ಹೆಂದಲ ಪರಿಹಾರ ಮಲ್ಪುವೆರ್.
ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲದ ರಚನೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್ ಡ್ ಪ್ರಧಾನವಾದ್ ಒಂಜಿ ಚಾವಡಿ.ಈ ಚಾವಡಿಡ್ ಮಣೆ ಮಂಚವು ಅತ್ತ್ಂಡ ತೂಂಕುಜ್ಜಾಲು ಇಪ್ಪುಂಡು. ಈ ಚಾವಡಿಡ್ ವಿಶೇಷ ಕೆತ್ತನೆದ ರಾಜ ಕಂಬೊಲು,ಈ ಚಾವಡಿರ್ದ್ ಒಳಮುಂದಿಲ್‍ಗ್ ಪೋನಗ ವಿಶೇಷ ಕೆತ್ತನೆದ ಬಾಕಿಲ್,ಗುತ್ತುದ ಮರತ ಕೆತ್ತನೆಲು ಇಲ್ಲ್ ದ ವಿಶೇಷ ಆಕ‍ರ್ಷಣೆ.ಈ ಒಳಮುದಿಲ್ದ ಮಿತ್ತ್ ಮಾಳಿಗೆಗ್ ಪೋಯರೆ ಮುಟ್ಟು ಇಪ್ಪುಂಡ್.ಇಂಚ ಭಾರೀ ಆಕರ್ಷಕ ರೀತಿಡ್ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್ ದ ರಚನೆ ಆತ್ಂಡ್.
ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್‌ದ ಬಾಗೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್ ಮಸ್ತ್ ಉಂಡು. ಅವೆಟ್ ಒಂಜಿ ಕೇರಳದ ಹೊಸಂಗಡಿದ ಬಾಕ್ರಬೈಲ್ಡ್ ಸುರ್ಯೇಶ್ವರ್ ಬೊಕ್ಕ ಗುವೆದ ಪಡ್ಪುದ ಒಂಜಿ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲ್ . ಅವು ಇಲ್ಲ್‌ಡ್ ಸುಮಾರ್ ೧೮ ಕೊನೆಲು ಉಂಡು. ಅವು ಇಲ್ಲದ ಉಲಯಿಡ್ ಮಸ್ತ್ ದೈವೊಲೆನ ನಂಬುನ ಅಂಚಿನ ಸಮನುಲು ಉಪ್ಪುಂಡು.
ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲಡ್ ಆಪಿಂಚಿತ್ತಿ ಪರ್ಬೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಬಿಸು(ವಿಷು): ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಸು(ಯುಗಾದಿ) ಪರ್ಬೊಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಹಿಂದೂಲೆಗ್ ಪೊಸ ವರ್ಷ. ಈ ಬಿಸು ಪರ್ಬೊ ಸಮಸ್ತ ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಭಾರೀ ವಿಶೇಷ ರೀತಿಡ್ ಆಚರಣೆ ಆಪುಂಡು. ಇಂಚ ಗುತ್ತುಡುಲಾ ವಿಶೇಷ ರೀತಿಡ್ ಆಚರಣೆ ಆಪುಂಡ್.
ಪತ್ತನಾಜೆ: ಈ ಪರ್ಬಗ್ "ಗೆಜ್ಜೆ ಗಿದುಪುನ ಪರ್ಬ" ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಉಂದು ಆ ಊರ್‍ದ ದೇವಸ್ಥಾನೊಡು ಆಪುಂಡು.
ಆಟಿದಗೆಲ್: ಉಂದು ಆಟಿ ತಿಂಗೊಳೂಡು ಬರ್ಪುಂಡು.ಈ ಆಟಿ ತಿಂಗಳೊಡು ಗುತ್ತುಡು ತೀರಿಪೊಯಿನ ಹಿರಿಯಕ್ಲೆಗ್ ಪದಿನಾಜಿ ಇರೆ ಪಾಡ್ದ್ ಬಲಸುನ ಕ್ರಮ ಉಂಡು. ಉಂಡು ಮೂಢನಂಬಿಕೆ ಪಂದ್ ತೋಜಿಂಡಲಾ, ಆಪಿನ ಕಟ್ಟ್ ಕಟ್ಟಳೆ.
ಇಲ್ಲ್ ದಿಂಜಾವುನೆ: ಉಂದು ಸೋನ ತಿಂಗೊಳ‍್ದ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಬರ್ಪಿನೆಡ್ದ್ ದುಂಬು ಬರ್ಪಿನ ಪರ್ಬ. ಈ ಪರ್ಬ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಗುತ್ತುಡು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ರೀತಿಡ್ ಆಚರಣೆ ಆಪುಂಡು.
ದೀಪಾವಳಿ(ಪರ್ಬ): ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ವಿಶೇಷ ಪರ್ಬೊಡ್ ದೀಪಾವಳಿಲಾ ಒಂಜಿ. ಉಂದು ಮೂಜಿದಿನತ ಪರ್ಬ ಸುರುತಾನಿ ಮೀಪಿನ ಪರ್ಬ, ನಡುತಾನಿ ಲಕ್ಷೀಪೂಜೆ ಬೊಕ್ಕ ಅಕೇರಿದಾನಿ ಬಲೀಂದ್ರಪೂಜೆ,ಗೋಪೂಜೆ ನಡಪುಂಡು. ಈ ದೀಪಾವಳಿ ಗುತ್ತು ಗುತ್ತುಡ್ ವಿಶೇಷ ರೀತಿಡ್ ಆಚರಣೆ ಆಪುಂಡು.
ಗುತ್ತುದ ಇಲ್‍ದ ದೈವೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಪಂಜುರ್ಲಿ
- ಜುಮಾದಿ
- ಕೋಟಿ ಚೆನ್ನಯ್ಯ
- ಬೊಬ್ಬರ್ಯ
ಜಾತ್ರೆಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲಡ್ ಸುಮಾರ್ ೧೫೦ ದೈವೊಲೆದ್ ಜಾಸ್ತಿ ಉಂಡು. ಅವೆಟ್ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಾನಪದೆದಿನವು ಪಿಲಿಚಾಮುಂಡಿ ,ಮಲರಾಯ ದೈವ ,ಕಾಳೀ ಚಾಮುಂಡಿ, ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ .ಜಾತ್ರೆ ದ ಸಮಯಡ್ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಲದ ಅಕುಳು ಯೆಧುರು ಉಂತುನ ಕ್ರಮ ಉ೦ಡು .ದಾದನೆ ಅವಡ್ ತುಳುನಡೆದ ಗುತ್ತುದ ಇಲ್ಗ್ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಉಂಡು .