ಮಾರಿ ಆರಾಧನೆ
ಜಾನಪದ ಆಚರಣೆಲೆಡ್ ಮಾರಿ ಆರಾಧನೆಲಾ ಒಂಜಿ.
ಪುಟ್ಟು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಜಾನಪದೀಯೆರೆನ ಇಸೇಸೊ ನಂಬಿಕೆದ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಆಚರಣೆನ್ ನಡಪವೆರ್‌. ಬಂಜಿನಾಲ್ ಆಪುನ, ಬೊಕ್ಕ ಜೋಕುಲೆಗ್ ಜನ್ಮ ಕೊರ್ಪುನ ಶಕ್ತಿ ಪಡೆಯಿನ ಪೊಣ್ಣು ಫಲವಂತಿಕೆದ ಪ್ರತೀಕವಾದ್ ಮಾತೆರೆನಲಾ ಮಾನತಿಗೆಗ್‍/ಗೌರವೊಗು ಪಾತ್ರಲಾದ್ ಉಲ್ಲಲ್. ನರಮಾನಿನ ಪುಟ್ಟುಗು ಕಾರಣಲಾಯಿನ ಪೊಣ್ಣನ್ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪುನ ಪರಿಪಾಠ ಸುರುಟು ಮಾತ ಜಾಗೆಲೆಡ್‌ ಸುರು ಆದ್ ಪರಡ್‍ದ್‍ ಇತ್ಂಡ್. ಗರ್ಭಧಾರಕ ಶಕ್ತಿ ಪಡೆಯಿನ ಭೂಮಿ, ಅಯಿಟ್ಟ್ ಬುಲೆಪುನ ಸಮೃದ್ಧವಾಯಿನ ಫಸಲ್ ಬೊಕ್ಕ ಆ ಫಸಲ್‍ನ್ ಜವಾಬ್ದಾರಿಡ್ ಕಾತೊಂದು ಬರ್ಪುನ ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆಲೆನ ಉಗಮೊಗು ಕಾರಣವಾದ್ ಉಪ್ಪೆರೆ ಯಾವು. ಮಾರಿ ಪರ್ಬದ ಹಲವು ಆಚರಣೆಲೆನ್ ತೂನಗ ಮಾರಿ ಪೂಜೆದ ಮೂಲ ಇಂಚಿನ ಫಲ ಸಮೃದ್ದಿದ ಸಂಕೇತನೇ ಆಂಡಲಾ, ಅಯಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕದ ಘಟ್ಟಡ್ ಸೃಷ್ಟಿ ಆಯಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಶ್ರೇಣೀಕರಣ, ಮಾರಿದ ಆಶಯೊನು ನನೊಂಜಿ ದಿಕ್ಕ್‌ಗ್ ದೆತೊಂದು ಪೋಪುಂಡು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಟ್ಟ್ ಮಾರಿನ ಬಗೆಟ್ ಪುಟ್ಟಿನ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಬಗೆತ್ತ ಪುರಾಣೊಲೆನ್ ನಮ ತೂವೊಡಪುಂಡು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಾತ ಕಡೆಟ್ಟ್‌‍ಲಾ ಮಸ್ತ್ ತಿರ್ತ ವರ್ಗೊಲೆರ್ದ್‌ ಪೂಜೆ ಅವೊಂದು ಉಪ್ಪುನ ಮಾರಿದೇವತೆದ ಈ ಪುರಾಣೊಲು ಹಲವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸತ್ಯೊಲೆನ ಕಡೆಕ್ ನಮನ್ ಲೆತೊಂದು ಪೋಪುಂಡು. ಮಾರಿ ಪರ್ಬೊಡು ನಮ ತೂಪುನ ಗೋಣನ ಬಲಿ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ದಾಶಯಲೆನ್ ಪನೊಂದು ನಮನ್ ವಿಚಲಿತೆರಾದ್‍ ಮಲ್ಪುಂಡು.
ಮಾರಿನ ಬಗೆತ ಪುರಾಣದ ಕತೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಪುರಾಣ ಒಂಜಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಅಲೆನ ಪುದರ್ ಶ್ರೀಬಾಲಗೌರಿ. ಪುಟ್ಟ್‌ನ ಬ್ರಾಣೆರೆನ ಇಲ್ಲಲ್. ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮೆನ ಮೋಕೆದ ಮಗಲ್. ಅಣ್‍ ಜೋಕುಲು ಇಜ್ಜಿ. ವರ ಅಕುಲೆನ ಇಲ್ಲಗ್ ಮಾದಿಗೆರೆ ಆಣ್ ಆಯಿನ ಕರಿಯೆ ಇಲ್ಲ್ ಬುಡುದು ಬತ್ತ್‌ದ್ ಬ್ರಾಣೆ ಪಂಡ್ದ್ ನಂಬಾದ್ ಇಲ್ಲ್ ಸೇರೊಂಡೆ. ಅಕುಲೆಗ್ ಓವ್ವೇ ರೀತಿದಲಾ ಸಂಸಯ ಬರಂದಿಲೆಕೊ ಬಾಕೊಂದು ಉಪ್ಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆ. ಆಣನ ಗುಣ ನಡತೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾದ್ ಆಣ್ ಪೊಣ್ಣು ಪ್ರೀತಿ ಮಲ್ಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆರ್; ಮದಿಮೆಲಾ ಆಯೆರ್. ಮಸ್ತ್ ದಿನೊಕುಲು ಕರಿನೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಕರಿಯಂಭಟ್ಟನ ಅಪ್ಪೆ ಮಗನ್ ನಾಡೊಂದು ಅವ್ವೇ ಗ್ರಾಮದ ಪಿದಯಿದ ಪುಡೆಕ್ಕ್ ಬತ್ತಲ್. ಅಲ್ ನಾಡೊಂದು ಉಪ್ಪುನ ಮಗನ ವಿಚಾರೊನು ಕರಿಯಂಭಟ್ಟನ ಒಟ್ಟುಗು ಪನ್ನಗ ಯಾನೇ ಆಯೆ ಪಂಡ್ದ್ ಪಂಡೆ. ಆಲ್ ಬುಡ್ದ್ ಪೋಯಿನ ಮಗನ್ ಸೇರೊಂದು ಖುಸಿತ್ತ ಕಣ್ಣ ನೀರ್ ಜಪ್ಪವಾಲ್. ಮಗೆ ಆಯನ ಅಪ್ಪೆನ್ ಅಯನ ಇಲ್ಲಗ್ ಲೆತೊಂದು ಪೋನಗ ದುಂಬೇ ಈ ಬ್ರಾಂದಿನಂಚನೇ ಉಪ್ಪೊಡು ಪಂದ್ ಬುದ್ಧಿ ಪನ್ಪೆ. ವೇಷ ಬದಲ್ ಮಲ್ತ್ದ್ ಲೆತೊಂದು ಪೋದ್, ವನಸ್ಸ್‌ ಮಲ್ಪುನಗ ವನಸ್ಸ್‌ ರುಚಿ ಎಂಚ ಉಂಡು ಪಂಡ್ದ್ ಆಯೆ ಅಪ್ಪೆಡ ಕೇನ್ನಗ, ಆಲ್ ನಮ್ಮವೊ ಮದು ಗೋಣನ ಕಂಜಿದ ಕಾರ್‌ದ ಬಿಲೆಲಾ ಇಜ್ಜಿ ಪಂಡ್ದ್ ಬುಡಿಯಲ್. ಅಪರೂಪವಾದ್ ಬತ್ತ್ನ ಮಾಮಿಗ್ ಒನಸ್ಸ್ ಬಲಸೊಂದು ಇತ್ತ್‌ನ ಶ್ರೀಬಾಲಗೌರಿಗ್ ಈ ಪಾತೆರೊನು ಕೇಂಡ್‌ದ್ ಸೂನು ತೊರ್ತಿಲೆಕ ಅಂಡ್. ಸೀದ ಆಲ್ ಅಪ್ಪೆ, ಅಮ್ಮನಡೆ ಪೋದ್ 'ನಾಯಿ ಮುಟ್ಟ್‌ನ ಬಿಸಲೆನ್ ದಾದ ಮಲ್ಪೊಡು?' ಕೇನ್ನಗ ನಾಯಿದ ಕೆಕ್ಕಿಲ್‌ಗ್ ಕಟ್ಟೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಪಂಡೆರ್. ಆಯೆ ವಂಚನೆ, ಮೋಸ ಮಲ್ತ್ನ ತಪ್ಪುಗಾದ್ ಶ್ರೀಬಾಲಗೌರಿ ಸೂಕ್ಕು ಬೂರುದು ಪೊತ್ತುದು ಪೋಪಲ್. ತೀರಿಯರ ದುಂಬು ಕಂಡನಿಗ್ ಯಾನ್ ಮಾರಿಯಾದ್ ಪುಟ್ಟುವೆ. ಈ ಪಟ್ಟದ ಗೋಣೆ ಆದ್ ಪುಟ್ಟ್‌ಲಾ, ಮಟ್ಟ ಅಂಗಾರೆ ಸರಿ ರಾತ್ರೆಗ್ ನಿನ್ನ ಬಲಿನ್ ಯಾನ್ ದೆತೊನುವೆ. ಪಂಡ್ದ್ ಕೆಂಡಮಂಡಲ ಆಯಲ್. ಶ್ರೀಬಾಲಗೌರಿ ಮಾರಮ್ಮ ಆದ್ ಪುಟ್ಟಿಯಲ್. ಕರಿಯಂಭಟ್ಟೆ ಅಲೆನ ಶಾಪೊರ್ದು ಕೊಣವೇಗೌಡನ ಇಲ್ಲಲ್ ಪಟ್ಟದ ಗೋಣೆ ಆದ್ ಪುಟ್ಟಿಯೆ. ಗೋಣೆ ಪೊರ್ಲುಡೆ ಮಲ್ಲೆ ಆದ್ ಪರು ಪಾಡ್ಂಡ್. ಮಾರಿನ ಕಣ್ಣ್ ಗೋಣನ ಮಿತ್ತ್ ಬೂರ್ಂಡ್. ಮಾರಿ ಗೌಡಡ ಗೋಣನ್ ಕೊರ್ ಪಂಡ್‍ ಪೀಡೆ ಕೊರಿಯಲ್. ಗೌಡೆ ಅಯಿಕ್ಕ್ ಲಕ್ಷ್ಯ ಕೊರಂದೆ ಅಲೆಗ್ ಏಳ್ ಜೊತೆ ಸೀರೆ ತುತ್ತಾದ್, ಊರುದ ಎದುರುದ ಕಂಬೊಗು ಕಟ್ಟಾದ್, ಎಣ್ಣೆ ಮೈಪಾದ್ ಸೂ ಕೊರ್ಂಡಲಾ ಬೇಯಿತ್‌ಜಿ. ಗೌಡಗೇ ಸೂ ಪೊತ್ತ್‌ನಂಚ ಆಂಡ್. ವಿವೇಕ ಮೂಡ್‌ದ್ ಗೋಣನ್ ಕೊರ್ಪೆ ಪಂಡ್ದ್ ಒತ್ತೊಂಡೆ. ಅಂಗಾರೆ ಮಾರಮ್ಮ ಗದ್ದುಗೆದ ಮಿತ್ತ್‌‍ಗ್ ಬತ್ತಲ್. ಕಂಡನಿಯೇ ಗೋಣೆ ಅಂಡ ತಮ್ಮಲೆ ಗೋರುಗಂಬ ಗೋಣನ್ ಕಡ್ಪೆರೆ ಕಟ್ಟುನ ಕಂಬ ಆಯೆ. ಮಾಮಿ ಫಟಗಡಿಗೆ ಆಯಲ್. ಸರಿ ರಾತ್ರೆಗ್ ಸರಿಯಾದ್ ಗೋಣನ್ ಬಲಿ ದೆತೊಂಡಲ್. ಆಲೆಗ್ ಮಾರಿ ಅಪುನೆಕ್ ದುಂಬು ಜೋಕುಲು ಆದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಕಣ್ಣು ಜರಸಲು ಮರಿ, ಧೂಳುಮರಿ, ಎಲ್ಲೆಮರಿಕುಲೆನ ರೂಪೊಡು ಆ ಜೋಕುಲೆನ್‌ಲಾ ಬಲಿ ದೆತೊಂಡಲ್."
ಪುರಾಣ ರಡ್ಡ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಭಟ್ಕಳದ ಮಾರಿನ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಪ್ರಚಲಿತವಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ಪುರಾಣೊನು ತೂಂಡ ಉಂದು ಬೇತೆ ಕಡೆಟ್ಟ್ ತಿಕ್ಕುನ ಕತೆಡ್ದ್ ಒಂತೆ ಬೇತೆ ರೀತಿ ಉಂಡು.
ಒಂಜಿ ದಿನ ಮರತ್ತ ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುನ ಆಚಾರಿನ ಇಲ್ಲದ ಎದುರು ಆಜಿ ವರ್ಸೊದ ಪೊಣ್ಣು ಒರ್ತಿ ಕುಲ್ಲುದು ಇತ್ತಲ್. ಆಚಾರಿನ ಇಲ್ಲದಕುಲು ಕಾಂಡೆ ಲಕ್ಕ್ದ್ ಇಲ್ಲದ ಬಾಕಿಲ್ ದೆಪ್ಪುನಗ ಆ ಪೊಣ್ಣನ್ ತೂಯೆರ್. ಅಪಗ ಅಕುಲು ಅಲೆಡ 'ಏರ್ ಈ?' ಪಂಡ್ದ್ ಕೇಂಡೆರ್. ಅಯಿಕ್ ಆಲ್ 'ಯಾನ್ ಬ್ರಾಣೆರೆ ಪೊಣ್ಣು, ಎಂಕ್ ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮೆ ಏರ್‌ಲಾ ಇಜ್ಜಿ' ಪಂಡ್ದ್ ಪಂಡಲ್. ಆಚಾರಿನ ಇಲ್ಲದಕ್‌ಲೆಗ್ ಆಲೆನ ಮಿತ್ತ್ ಕರುಣೆ ಮೂಡ್‌ದ್ ಆಲೆನ್ ಇಲ್ಲದ ಉಲಯಿ ಲೆತೊಂದು ಪೋಪೆರ್. ಅಯಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಆ ಪೊಣ್ಣು ಅಕುಲೆನ ಇಲ್ಲಲ್ ಬಲಪೆರೆ ಸುರು ಆಯಲ್. ಆಲ್ ಇಲ್ಲದ ಪಿದಯಿ ಅಂಚಿಂಚಿ ಪೋದ್ ಬರೊಂದು ಉಪ್ಪುನಗ ಸಾದಿದ ನಡುಟ್ಟು ಪ್ರತಿದಿನ ಒರಿ ಆಣ್ ಆಲೆನ್ ತೂದ್ ದಿನೊಲ ತೆಲಿತೊಂದು ಪೋವೊಂದು ಇತ್ತೆ. ಸುರುತ ಇಂಜಿರಡ್ಡ್ ದಿನ ಆ ಆಣನ ತೆಲಿಕೆಗ್ ದಾಲ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಕೊರಂದೆ ತರೆ ತಗ್ಗವೊಂದು ಪಿದಡ್ದ್ ಪೋಯಲ್. ಅಯಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಆಯನ ತೆಲಿಕೆಗ್ ನಂತರ ಪ್ರತಿತೆಲಿಕೆ ತೆಲಿಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತ್ದ್ ಪೋವೊಂದು ಇತ್ತಲ್. ಇಂಚನೇ ಕಾಲಕರಿನಂಚನೆ ಆಲ್ ಆ ಆಣಡ ಪ್ರೀತಿಡ್ ಬೂರಿಯಲ್. ಅಕುಲು ರಡ್ಡ್ ಜನ ಸಾದಿಡ್ ತಿಕ್ಕ್‌ನಪಗ ಪಾತೆರೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ಅಯಿನ್ ತೂಯಿನ ಜನಕುಲು ಆ ವಿಸಯೊನು ಇಲ್ಲದಕುಲೆಗ್ ತೆರಿಪಾಯೆರ್. ಆಚಾರಿನ ಇಲ್ಲದಕುಲು, ಅಕುಲು ರಡ್ಡ್ ಜನ ಪಾತೆರೊಂದು ಉಪ್ಪುನೆನ್ ಕಣ್ಣಾರೆ ತೂಯೆರ್. ಅಲೆನ್ ಲೆತ್ತ್ದ್ ಆ ಆಣನೊಟ್ಟುಗು ಪಾತೆರುನೆನ್ ಉಂತಾವೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ನಗ, ಆಲ್ 'ಅಪುಜಿ, ಯಾನ್ ಆಯನೇ ಮದಿಮೆ ಆಪೆ' ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪಲ್. ಇಲ್ಲದಕುಲು ನನ ಹಟ ಮಲ್ಪುನವು ಸರಿ ಅತ್ತ್ ಪಂಡ್ದ್ ತೆರಿಯೊಂದು ಅಕ್‌ಲ್ ರಡ್ಡ್ ಜನತ್ತ ಮದಿಮೆ ನಿಶ್ಚಯ ಮಲ್ಪೆರೆ ಆ ಹುಡುಗನ್ ಇಲ್ಲಗ್ ಲೆತ್ತ್ದ್ ಅಯನ ಜಾತಿ ಮತ ಓವ್ವು ಪಂಡ್ದ್ ಕೇಂಡೆರ್.ಆಯೆ 'ಯಾನ್ ಬ್ರಾಣೆ' ಪಂಡ್ದ್ ಪಂಡೆ. ಅಪಗ ಇಲ್ಲದಕುಲು ರಡ್ಡ್ ಜನತ್ತಲಾ ಜಾತಿ ಒಂಜೇ ಆದ್ ಉಪ್ಪುನೆರ್ದ್ ಮದಿಮೆ ಆಪುನೆಕ್ ದಾಲಾ ಅಡ್ಡಿ ಇಜ್ಜಿ ಪಂಡ್ದ್ ಮದಿಮೆ ಮಲ್ತ್ದ್ ಕೊರಿಯೆರ್.
ಮದಿಮೆ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಆಲ್ ಕಂಡನಿನ ಇಲ್ಲಗ್ ಪೋಯಲ್. ಅಲ್ಪದ ಪರಿಸರೊನು ಅಂಚಿಂಚಿ ಪೋದ್ ಬರೊಂದು ಉಪ್ಪುನಗನೇ ತೂವೊಂದು ಇತ್ತಲ್. ಆ ಇಲ್ಲದ ಒಂಜಿ ಕೋಣೆಗ್ ಏಪಲಾ ಬೀಗ ಪಾಡ್ದೇ ಇತ್ತ್ಂಡ್. 'ಅವುದಾಯೆ ಈ ಕೋಣೆಗ್ ಏಪಲಾ ಬೀಗ ಪಾಡ್ದೇ ಉಪ್ಪುವೆರ್?' ಪಂಡ್ದ್ ಆಲೋಚನೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತಲ್. ಒಂಜಿ ದಿನ ಕಂಡನಿ ಇಲ್ಲರ್ದ್ ಪಿದಯಿ ಪೋನಗ 'ಯಾನ್ ಬಯ್ಯಗ್ ವಾಪಸ್ ಬರ್ಪುನಿ ಪಂಡ್ದ್ ಪೋಪೆ. ಉಂದುವೇ ಸರಿ ಆಯಿನ ಪೋರ್ತು ಪಂಡ್ದ್ ಆಲ್ ಕೋಣೆದ ಬೀಗೊನು ಪುಡತ್ತ್‌‍ದ್ ಉಲಯಿ ಪೋಯಲ್. ಅಲ್ಪ ಗೋಡೆದ ಮಿತ್ತ್ ಒಂಜಿರಡ್ಡ್ ಪೆತ್ತದ ಚರ್ಮನ್ ಅಕ್‌ಡಾದ್ ಪಾಡ್‌ದ್ ಇತ್ತೆರ್. ನನೊಂಜಿ ಬರಿಟ್ ಡೋಲುದ ಸಾಮಾನುಲೆನ್ ಅಕ್‌ಡಾದ್ ಪಾಡ್‌ದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಆಲೆಗ್ ಉಂದೆನ್ ಪೂರ ತೂದ್ ಅಚಿರ ಅಂಡ್. ಆ ಚರ್ಮದ ಸಾಮಾನ್‌ಲೆನ್ ಪೂರ ಇಲ್ಲದ ಗುಂಡಿಡ್ ದಿಡೊಂದು ಉಪ್ಪೆರೆ ಕಾರಣ ದಾದ? ಅಲೆನ ಕಂಡನಿ ಬ್ರಾಣೆ ಆದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ ಚರ್ಮನ್ ದಾಯೆ ದೀವೊಂದು ಇತ್ತುದುವೆ? ಪಂಡ್ದ್ ಆಲೋಚನೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತಲ್. ಎಂಚಲಾ ಕಂಡನಿ ಬಯ್ಯಗ್ ಬರ್ಪೆ ಅತ್ತ, ಅಪಗ ಅಯಿತ್ತ ಬಗೆಟ್ಟ್ ವಿಚಾರ ಮಲ್ಪೊಲಿ ಪಂಡ್ದ್ ನಿಶ್ಚಯ ಮಲ್ತೊಂಡಲ್. ಕೋಣೆದ ಬಾಕಿಲ್‌ನ್ ಗಟ್ಟಿಡೇ ಪಾಡ್ಯಲ್. ಬಯ್ಯಗ್ ಕಂಡನಿ ಇಲ್ಲಗ್ ಬತ್ತೆ. ಬುಡೆದಿ ಪಾತೆರಂದೆ ಮೋನೆ ಗಂಟ್ ಪಾಡೊಂದು ಅಂಚಿಂಚಿ ಪೋಪುನೆನ್‍ ಗಮನಿಸಾಯೆ. ಆಯೆ 'ದಾಯೆ ಇಂಚ ಪಾತೆರಂದೆ ಕುಲ್ಲುದುಲ್ಲ?' ಪಂಡ್ದ್ ಕೇಂಡೆ? ಅಯಿಕ್ ಆಲ್ ಕಂಡನಿನ ಕೈ ಪತೊಂದು ಕೋಣೆಗ್ ಲೆತೊಂದು ಪೋದ್ ನೇಲ್ತ್‌‍ದ್ ಪಾಡ್‌ದ್‌ನ ಪೆತ್ತದ ಚೋಲಿನ್ ತೋಜಾದ್ 'ಉಂದು ಪೂರ ದಾದ? ಸತ್ಯ ಪನ್ಲ, ಈ ವಾ ಜಾತಿ ದಾಯೆ?' ಪಂಡ್ದ್ ಕೇಂಡಲ್. ದಿಕ್ಕ್ ತೋಜಂದೆ ಆಯೆ ಪೇಚ್‌‍ಗ್ ತಿಕ್‌ದ್ ಬೂರಿಯೆ, ಕಾರಣ ಸುಳ್ಳು ಪನಿಯೆರೆ ಆವಂದೆ 'ಯಾನ್ ಕೊರಗ ಜಾತಿದಾಯೆ' ಪಂದ್ ಪಂಡೆ. ಅಪಗನೇ ಆಲ್ ಅಲೆನ ಕಂಡನಿನ ಇಲ್ಲ್ ಬುಡ್ದ್ ಅಲೆನ ಸಾಂಕನದ ಅಮ್ಮೆರೆನ ಇಲ್ಲಗ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಅಲೆನ ಅಮ್ಮೆರೆಡ,'ಅಮ್ಮೆರೆ ನಾಯಿ ಮುಟ್ಟ್‌ನ ಕರನ್‍ ಎಂಚ ಸುದ್ಧ ಮಲ್ಪೊಲಿ?' ಪಂದ್ ಕೇಂಡಲ್. ಅಯಿಕ್ಕ್ ಆಯೆ 'ಕರನ್‍ ಸೂಟು ಪೊತ್ತದ್,ಅಯಿಕ್ಕ್ ಪಂಚಗವ್ಯ ಪಾಡ್ಂಡ ಅವು ಸುದ್ದ ಅಪುಂಡು' ಪಂದ್ ಪಂಡೆ. ಅಯಿನ್ ಕೇಂಡಿ ಕೂಡ್ಲೆ ಆಲ್ ಕೋಣೆದ ಉಲಯಿ ಪೋದ್ ಸೂ ಪೊತ್ತವೊಂಡಲ್. ಮೇಲ್‌ನ್ ಪೊತ್ತವೊಂದು ಉಪ್ಪುನ ಸೂತ ದಗೆನ್ ತಾಲೊನಿಯೆರೆ ಆವಂದೆ ಪಿದಯಿ ಬಲಿತೊಂದು ಬತ್ತಲ್. ಕಡೆಕ್ಕ್ 'ಮುಸ್ಟಜಾಲಿ' ಪನ್ಪುನವುಲು ಸಮುದ್ರೊಗು ಬೂರುದು ಪ್ರಾಣ ಬುಡಿಯಲ್. ಇನಿಕ್ಕ್‌ಲಾ ಆ ಜಾಗೆನ್ 'ಮಾರಿ' ಪಂಡ್ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಪ್ರತಿವರ್ಸೊಲಾ ಮಾರಿಜಾತ್ರೆ ಮುಗಿನೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಮಾರಿನ್ ದೆತೊಂದು ಪೋದ್ ಮಾರಿಗುಂಡಿಡ್ ಪಾಡ್‌ದ್ ಬರ್ಪೆರ್.
ಭಟ್ಕಳದ ಮಾರಿನ ಪುರಾಣ ಬೇತೆ ಕಡೆಟ್ಟ್ ತಿಕ್ಕುನ ಪುರಾಣೊರ್ದು ಭಿನ್ನವಾದ್ ಉಂಡು. ಆಂಡ ಮಾರಿ ಜಾತ್ರೆದ ಆಚರಣೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಒರಿನ ಕಡೆಟ್ಟ್ ನಡಪುನಂಚನೇ ನಡಪುಂಡು.
ಪುರಾಣ ಮೂಜಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಶೂದ್ರೆ ಪಂಡ್ದ್ ತೆರಿಯಂದೆ ಮದಿಮೆ ಆದ್ ಜೋಕುಲು ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಬ್ರಾಂದಿ ಒರ ಬಿತ್ತ್‌ಲ್‌ಡ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಬಾರೆದ ಪಾಲೆಡ್ ಜೋಡು ಪೊಲ್ಲೊಂದು ಉಪ್ಪುನ ಮಗನ್ ತೂಪಲ್. ಆಚಿರ, ಅನುಮಾನ, ಜಿಗುಪ್ಸೆಲೆಡ್ ಮಗನ್ ವಿಚಾರ ಮಲ್ಪುನಗ, 'ಅಮ್ಮೆ ದಿನೊಲಾ ಮಲ್ಪುನೆ ಉಂದುವೇ ಬೇಲೆ, ಯಾನ್ ಅಯಿನ್ ಕಲ್ತೊಂದು ಉಲ್ಲೆ' ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆ. ಅಂಚಾಂಡ ಎನ್ನ ಕಂಡನಿ ಬ್ರಾಣೆ ಅತ್ತ್. ಜೋಡು ಪೊಲ್ಲುನ ಕಸುಬುಗು ಸೇರ್‌ನ ಜಾತಿದಾಯೆ ಪಂಡ್ದ್ ತೆರಿಯುಂಡು. ಮೋಸೊರ್ದು ಯಾನ್ ಜಾತಿ ಭ್ರಷ್ಟಲಾಯಿನ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಕೋಪ ಬತ್ತ್ನ ಅಪ್ಪೆ ಮಗನ್ ಪತೊಂದು ಹಾಕಿಯೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವಲ್. ಅಪ್ಪೆನ ರೌದ್ರಾವತಾರೊಗು ಪೋಡಿನ ಹುಡುಗೆ ತಪ್ಪವೊಂದು ಬಲಿಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವೆ. ಅಪಗ ಒಂಜಿ ಕಲ್ಲ್‌ನ್ ದೆತೊಂದು ಆಯನಡೆಗ್ ಬಲೊಟ್ಟು ಬೀಜ್‌ದ್ ದಕ್ಕುವಲ್, ಆ ಕಲ್ಲ್ ಆ ಆಣನ ತರೆಕ್ಕ್ ಬೂರುಂಡು. ತರೆ ಪುಡಾದ್ ನೆತ್ತೆರ್ ಅರಿಯೆರೆ ಸುರು ಆಂಡ್. ನೆತ್ತೆರ್ ಅರಿಯೊಂದು ಉಪ್ಪುನಗನೇ ಪೋಡಿದ್ ಎಂಚಾಂಡಲಾ ಪ್ರಾಣೊನು ಒರಿಪವೊನೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಬಲಿತ್‌ದ್ ತರೆ ತಪ್ಪವಪನುಬೆ. ಮಗೆ ತೂಯೆರೆ ತಿಕ್ಕಂದೆ ಉಪ್ಪುನಗ ಆಲ್ ಅವ್ವೇ ಆವೇಶೊಡು ಕಂಡನಿಯನ್ ನಾಡೊಂದು ಪೋಪಲ್. ಮೊಲೆನ ಬರ್ಪಾಟಿಕೆನ್ ತೂದ್ ಪೋಡಿದ್ ಆಯೆ ತಪ್ಪವೊನಿಯೆರೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಲ್ಪುವೆ. ಕೆದರ್‌ನ ತರೆ, ಉರಿಕಣ್ಣ್ - ಇಂಚ ಭಯಂಕರವಾದ್ ತೋಜೊಂದು ಇತ್ತ್‌ನ ಆಲ್ ಆಯೆ ಓಲೇ ಪೋಂಡಲಾ ಬುಡುಪುನಂಚ ತೋಜುಜಿ ಪಂಡ್ದ್ ಬೇತೆ ಸಾದಿ ತೋಜಂದೆ ಆಯೆ ಗೋಣನ ಬಂಜಿದುಲಯಿ ಪೋದ್ ಸೇರೊಂದು ಬುಡುಪೆ. ಅವಮಾನ, ನಿರಾಸೆ, ದುಃಖೊಲೆರ್ದ್‌ ಆದ್ ಆಲ್ ಊರಿಗು ಪಿರ ತಿರ್ಗ್ದ್ ಬರ್ಪುಜಲ್. ಕಂಡನಿ ಜೋಕುಲೆನ್ ಕಳೆವೊಂದ್‌ನೆ ಅತ್ತಂದೆ ಅಪ್ಪೆ ಇಲ್ಲ್‌‍ನ್‌ಲಾ ಮರತ್‌‍ದ್ ಎಂಚನೋ ಒಂಜಿ ಜಾಗೆಡ್ ಕಾಲ ಕಳೆವೊಂದು ಉಪ್ಪುವಲ್. ಇಂಚ ಉಪ್ಪುನಗ ಒಂಜಿ ದಿನ ಅಪಗನೇ ಬಯ್ಯ ಆದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್; ಮುತ್ತು ರತ್ನೊಲೆನ್ ಮಾರೊಂದು ಏರೋ ಒರಿ ಜವ್ವನೆ ಮೊಲೆನ ಇಲ್ಲದಂಚಿ ಬರ್ಪೆ. ಆ ಜವ್ವನನ್ ತೂಯಿ ಕೂಡ್ಲೆ ಮೊಲೆನ ಮನಸ್ಸ್ ಚಂಚಲ ಆಪುಂಡು. ಸುಮಾರ್ ವರ್ಸೊಲೆರ್ದ್ ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ದೀವೊಂದು ಇತ್ತ್‌ನ ಆಸೆ-ಆಕಾಂಕ್ಷೆಲು ಓರೊನೆ ಕೆರಲ್‌ದ್ ಪಿದಯಿ ಬರ್ಪುಂಡು. ದಾಯೆನೋ ದಾನ್ನೊ ಕ್ಷಣಾರ್ದೊಡು ಆ ಜವ್ವನಡ ಆಕರ್ಷನೆಗ್ ಬೂರುವಲ್. ಆಯನೊಟ್ಟು ದಾದನೋ ಸಂಬಂಧ ಬಲವಾದ್ ಕಾಡ್‌ನಂಚ ಅಪುಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಬೇರ ಮಲ್ಪುನ ನೆಪೊಟ್ಟು ಅಯಾನ್ ಲೆತ್ತ್ದ್ ಪಾತೆರುವಲ್. ಕಡೆಕ್ಕ್ ಬಯ್ಯದ ನೆವ ಪಂಡ್ದ್ ಅಲೆನ ಇಲ್ಲಲ್ ಆ ರಾತ್ರೆ ಆಯೆ ಒರಿಪುನಂಚ ಮಲ್ಪುವಲ್. ಅಲೆನ ಸುಮಾರ್ ವರ್ಸೊದ ಕಾಮದಾಹ ಈ ಜವ್ವನರ್ದ್ ಆ ರಾತ್ರೆ ತೀರುಂಡು. ಬೊಲ್ಪುಗು ಲಕ್ಕ್ದ್ ಮೀನಗ ಅಯನ ಬೆರಿ, ತಲೆನ್ ಪೂರ ಉರ್ದ್‌ದ್ ದೆಕ್ಕುವಲ್. ಆಯನ ತರೆತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ದಾದನೋ ಗಾಯೊರ್ದು ಆದ್ ಕುಜಲ್ ಬುಲೆವಂದೆ ಉಪ್ಪುನೆನ್ ತೂಪಲ್. ತಟ್ಟ ಅಲೆನ ಮಗನ ನೆನೆಪು ಅಪುಂಡು. ಕುತೂಹಲೊಟ್ಟು ಈ ಗಾಯ ಎಂಚ ಆಂಡ್? ದಾಯೆ ಆಂಡ್? ಪಂಡ್ದ್ ವಿಚಾರಿಪುವಲ್. ಆಯೆ ದುಂಬುದ ವಿಸಯೊನು ಪೂರ ವಿವರವಾದ್ ಪನ್ಪೆ. ಅಪಗ ಇಂಬ್ಯೆನೇ ಎನ್ನ ಮಗೆ ಪಂಡ್ದ್ ತೆರಿಯೊನುವಲ್. ಜಾತಿಭ್ರಷ್ಟೆ ಆಯಿನೆ ಅತ್ತಂದೆ ಎನ್ನ ಮಗನೇ ಯಾನ್ ಕೂಡ್‌ನ ಪಾಪಿಯಾದ್ ಪೋಯೆ ಅತ್ತ ಪನ್ಪುನ ಜಿಗುಪ್ಸೆರ್ದ್ ಕೆಂಡಕೊಂಡ ಆಯೆರೆ ನಿರ್ಧಾರ ಮಲ್ಪುವಲ್. ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆಗ್ ದುಂಬು ಈತೆಗ್ ಪೂರ ಕಾರಣ ಆಯಿನ ಗೋಣನ ರೂಪದ ಆ ಕಂಡನಿನ್ ಮಾರಿಯಾದ್ ಜನ್ಮ ಪಡೆದ್ ಬಲಿ ದೆತೊನೆವೆ ಪಂಡ್ದ್ ಶಪಥ ಮಲ್ತ್ದ್ ಸೂಕು ಲಾಗಿವುವಲ್. ಬೊಕ್ಕ ಮಾರಿ ದೇವತೆಯಾದ್ ಪುಟ್ಟ್‌‍ದ್ ಗೋಣನ್ ಬಲಿದೆತೊನುವಲ್."
ಪರ್ಬದ ಆಚರಣೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಈ ಪುರಾಣೊಲೆನ್ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾದ್ ದೀವೊಂದು ಇನಿ ನಡಪುನ ಆಚರಣೆಲೆನ್ ಗಮನಿಸವೊಡಪುಂಡು. ಮಾರಮ್ಮನ ಆಚರಣೆಲೆಡ್ ನೂದು ಬಗೆಕುಲೆನ್ ನಮ ಗುರುತಿಸವೊಲಿ ಅಂಡಲಾ ಉದಾಹರಣೆಗಾದ್ ಒಂಜಿ ಪರ್ಬನ್ ಮೂಲು ಗಮನಿಸವೊಲಿ. "ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲೊಡು ಸ್ಪಷ್ಟ ಆಕಾರ ಇಜ್ಜಂದಿನ ಶಿಲೆಕಲ್ಲ್‌ನ್ ಪೂಜೆ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ಇಂಚಿನ ಕಪ್ಪು ಶಿಲೆ ಒಂಜಿ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆದ ಹೊನ್ನಾಳಿ ತಾಲೂಕುದ ಒಡೆಯರಹತ್ತೂರು ಗ್ರಾಮೊಡು ಮಾರಮ್ಮ ಪಂಡ್ದ್ ಪೂಜೆ ಆವೊಂದು ಉಂಡು. ಈ ಊರಿದ ಮಾರಿ ಪರ್ಬ ಮೂಜಿ ವರ್ಸೊಗೊರ ನಡಪುಂಡು. ಪರ್ಬೊಗು ಮೂಜಿ ದಿನ ದುಂಬೇ 'ಸಾರಾಕುವೆರ್'. ಸಾರಾಕ್‌ನೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಪಿದಯಿರ್ದ್ ಬರ್ಪುನಕ್‍ಲೆನ್ ಏರೆನ್‌ಲಾ ಊರುದ ಉಲಯಿ ಬುಡುಪುಜೆರ್. ಅಯಿಕ್ಕ್ ಬೋಡಾದ್ ಅಗಸೆದ ಕೈತಲ್‌ಡೇ ಕಾವಲ್ ಕಾತೊಂದು ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಊರುದ ಉಲಯಿ ಬರಿಯೆರೆ ಉಪ್ಪುನ ಬೇತೆ ಸಾದಿಲೆನ್ ಅಪಗನೇ ಮುಳ್ಳು ನಡ್‌ದ್ ಮುಚ್ಚಿದ್ ಬುಡ್‌ಪೆರ್. ಗೋಣನ್ ಕಡ್ತ್‌ದ್ ನೆತ್ತೆರ್ ಗುಪ್ಪುನಡೇ ಮುಟ್ಟ ಏರೇ ಬತ್ತ್ಂಡಲಾ ಉಲಯಿ ಬುಡಂದೆ ಅಗಸೆದ ಕೈತಲ್ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಯಿನ ಕಾವಲ್ ಕಾಪುವೆರ್. ಸಾರಾಕ್‍ದ ದಿನ ಬಲಿಕ್ಕ್ ಸಿದ್ಧವಾಯಿನ ಪಟ್ಟದ ಗೋಣನ್ ಮಾರಮ್ಮನ ಗದ್ದಿಗೆ ಅತ್ತ್ಂಡ ತಟ್ಟೆದ ಬರಿಕ್ಕ್ ಪತೊಂದು ಪೋದ್ ಕಂಕಣ ಕಟ್ಟುವೆರ್. ಅನ್ಯಮತತ್ತ ಜೋಡಿ ತಮಟೆ ಬೊಟ್ಟೊಂದು ಊರುದ ಪಿದಯಿದ ಸುತ್ತುಡು ಸುತ್ತೊಂದು ಉಪ್ಪುವೆರ್.
ಹುಲುಸು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸಾರಾಕ್ದ ರಡ್ಡನೇ ದಿನ ಪಟ್ಟದ ಗೋಣನ್ ಪತೊಂದು ಊರುದ ಪ್ರತಿ ಇಲ್ಲಗ್‌ಲಾ ಪೋಪೆರ್. ಇಲ್ಲದಕುಲು ಅಯಿಕ್ಕ್ ಊದುಬತ್ತಿ ಪೊತ್ತದ್ ಆರತಿ ಮಲ್ತ್ದ್ ಅಕುಲೆನ ಇಲ್ಲಲ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಅರಿತ್ತ ನುಚ್ಚನು, ಜೋಳನ್ ಕೊರ್ಪೆರ್. ಇಂಚ ಕೊರ್ಪುನೆರ್ದ್ ಅಕುಲು ಬುಲೆಯಿನ ಬುಲೆಕುಲು ಪೊರ್ಲುಡೆ ಬುಲೆದ್ ಎಡ್ಡೆ ಪಸಲ್ ಕೊರ್ಪುಂಡು ಪಂಡ್ದ್ ನಂಬುವೆರ್. ಮನದಾನಿ ಪಂಡ್ಂಡ ಅಂಗಾರೆ ಬಯ್ಯಗ್ ಮಾರಮ್ಮನ ಗದ್ದಿಗೆರ್ದ್ ಪಿದಡ್ದ್ ಸುರುಕು ಗೌಡೆರ್, ಬುದ್ದಿವಂತೆರ್, ಸ್ವಾಮಿಲು, ಮಡಿವಾಳೆರ್ ಇಂಚಿನ ಐನ್ ಜನ ಹಿರಿಯೆರೆನ ಇಲ್ಲದ ಬಾಕಿಲ್‍ಗ್ ಗೋಣನ್ ಪತೊಂದು ಪೋಪೆರ್.
ಬೇವುಡೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಬೇವುಡುನೆ ಪೊಣ್ಜೊವುನಕುಲು. ಆಂಡ ಮುಲ್ಪ ಮೂಜಿ ಜನ ಅನ್ಜೊವುನಕುಲು ಬೇವುಡುನೆ ನಡತ್‍ದ್ ಬತ್ತ್ನ ಆಚಾರ. ಬತ್ತಲೆ ದೇಹೊಗು ಬೇವುದಸಪ್ಪು ಸುತ್ತೊಂದು ತರೆತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಕೇಲು ತುಂಬೊಂದು ವಾದ್ಯದೊಟ್ಟುಗು ಅಮ್ಮನ ಗದ್ದಿಗೆದ ಕೈತಲ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಕೇಲು ಸಲ್ಲಿಸಾದ್, ಅಮ್ಮಗ್ ಅಡ್ಡಬೂರ್ದ್ ಬೇವು ಸಪ್ಪುನು ದೆತ್ತ್‌‍ದ್ ಪೊಸ ಕುಂಟು ತುತ್ತುವೆರ್. ಮೊಕುಲು ಅತ್ತಂದೆ ಪರಕೆ ಪಂಡೊಂದುನ ಪೊಂಜೊವುನಕುಲುಲಾ ಬೇವುಡುಪೆರ್. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಮೂಜಿ ವರ್ಸೊದ ಬಾಲೆರ್ದ್ ಮಲ್ಲಕ್‌ಲೆನ ಮುಟ್ಟಲಾ ಬೇವುದ ಸಪ್ಪು ಕಟ್ಟೊನೊಲಿ (ಮಗುವಿನಿಂದ ದೊಡ್ಡವರವರೆಗೆ ಬೇವುಡುವುದಿದೆ). ಆಂಡ ಪೊಂಜೆನಕುಲೆಡ್ ಮುತ್ತೈದೆನಕುಲು ಮಾತ್ರ ಬೇವುದ ಸಪ್ಪು ತುತ್ತೊಲಿಗೆ.
ಗದ್ದಿಗೆ ಮರಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಗೋಣೆ ಊರುಡು ಇಡೀ ತಿರ್ಗ್ದ್ ಬರ್ಪುನಡೇ ಮುಟ್ಟ ಅಮ್ಮನ ದುಂಬು ತೆರೆ ಪಾಡ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಕೇಕೆ ಪಾಡೊಂದೇ ಗೋಣನ್ ಪಾತೊದು ಬತ್ತ್‌ ಜನಕುಲು ಗದ್ದಿಗೆದ ಸುತ್ತ ಮೂಜಿ ಸುತ್ತು ಪಾಡವೆರ್. ಅಯಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಅಮ್ಮನ ದುಂಬುದ ತೆರೆತ್ತ ಅಂಚಿ ಒಂಜಿ ಕುರಿನ್ ಕಡ್ಪುವೆರ್. ಉಂದೆನ್ ಗದ್ದಿಗೆ ಮರಿ ಪಂಡ್ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಅತ್ತಂದೆ ಉಂದೆನ್ ಕಸರುಮರಿ ಪಂಡ್‌ದ್‌ಲಾ ಪೆಪ್ಪುವೆರ್. ಈ ಗದ್ದಿಗೆ ಮರಿ ಅಮ್ಮನ ಮಗೆಗೆ. ಈ ಕುರಿನ್ ಕಡ್ತಿ ಬೊಕ್ಕನೇ ಅಮ್ಮನ ಎದುರುದ ತೆರೆನ್ ದೆಪ್ಪುವೆರ್.[೧]
ಪಟ್ಟದ ಕೋಣ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಗದ್ದಿಗೆ ಮರಿ ಬೂರಿ ಬೊಕ್ಕ ಕೇಕೆ ಬೊಕ್ಕ ತಮಟೆ ಬಡಿತೊಲು ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಗ್ ಮುಟ್ಟುವ. ಅಪಗ ಗೋಣನ್ ಬಲಿಕ್ಕ್ ಸಿದ್ದ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ದುಂಬು ಪಿರವು, ಅಂಚಿ ಇಂಚಿ ಜನಕುಲು ಪತೊಂದು ಚೂರೇ ಚೂರು ಪಂದಂದಿ ಲೆಕೊ ತೂವೊನುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಅಮ್ಮನ ಭಂಡಾರ ಕೊನತ್ತ್‌ದ್‌ ಅಯಿತ್ತ ಮುಂಡೊಗು ಪಾಡುವೆರ್. ಹಿರಿಯಕುಲು ಗೋಣನ್ ಕಡ್ಪೆರೆ ಅಪ್ಪಣೆನಾ? ಪಂದ್ ಕೇನುವೆರ್. ಅಪಗ ಗೋಣನ್ ಕಡ್ಪೆರೆ ಬೋಡಾದೇ ಜೋಗಯ್ಯರ್ದ್ ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತವಾದ್ ಮುತ್ತು ಕಟ್ಟವೊಂದ್‌ನಾಯೆ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕಾರೊದ ಗಂಡುಗೊಡಲಿನ್ ಪತೊಂದು ಅಮ್ಮಗ್ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಲ್ತ್ದ್ ರಡ್ಡ್ ಸರ್ತಿ ಅಯಿತ್ತ ಕೆಕ್ಕಿಲ್‌ಗ್ ಮುಟ್ಟಾದ್ ಮೂಜನೇ ಸರ್ತಿ ದೆರ್ತ್‌ದ್ ಜೋರಾದ್ ಹಾಕ್‌ದ್ ಕಡ್ಪುವೆ. ಮೂಜಿನೇ ಪೆಟ್ಟ್‌ಗ್ ಪೂರ ತುಂಡು ಆಯಿಜಿಂಡ ಗರ್ಗಾಸ್‌ದಂಚ ಕೊಯಿಪೆರ್ ಅತ್ತಂದೆ ನಲನೇ ಪೆಟ್ಟ್ ಹಾಕುನ ಕ್ರಮ ಇಜ್ಜಿ. ಇಂಚ ಕಡ್ಪುನಗ ಗೋನೆ ಅರೆದೆರೆ ಬಲ್ಲಿಗೆ; ಅರೆದ್ಂಡ ಕೇಡ್ ಪಂಡ್ದ್ ಎನ್ನಿವೆರ್.[೨]
ಚರಗ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಆ ಪೊರ್ತುಗಾನಗನೇ ಗೌಡೆರೆನ ಇಲ್ಲಲ್‌‍ರ್ದ್ 'ಚರಗದ ನುಪ್ಪು' ಬುಟ್ಟಿಗಟ್ಟಲೆ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಅಯಿಕ್ಕ್ ಗೋಣನ ನೆತ್ತೆರ್ ಬೆರಕೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಅಯಿನೇ 'ಚರಗ' ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಆ ಚರಗದ ಬಟ್ಟಿನ್ ಕೆಲವೆರ್ ಬೆರಿತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ತುಂಬುಂಡ ಬೊಕ್ಕ ಕೆಲವೆರ್ ಪಿರವುರ್ದು ಬಿರ್ಕೊಂದು ಅಮ್ಮನ ಗದ್ದಿಗೆದ ಸುತ್ತ ಮೂಜಿ ಸುತ್ತು ಬರ್ಪೆರ್.
ಕೊಲ್ಲಾರಿ ಬಂಡಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಜೂಲ, ಕೊಂಬಣಸು, ಹಣೆಗನ್ನಡಿ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಸಾಮಾನುಲೆಡ್ ಸಿಂಗಾರ ಆಯಿನ ಬೋರಿಲೆನ್ ಬಣ್ಣದ ಸೀರೆ, ಕುಕ್ಕುದ ಸಪ್ಪು, ಬಾಳೆಕಂದುಲೆಡ್ ಅಲಂಕಾರ ಆಯಿನ ಕಮಾನು ಗಾಡಿಗ್ ಕಟ್ಟ್‌ದ್, ಮಲ್ಲ ಮಲ್ಲ ಪಾನಕದ, ಅಲೆತ್ತ ಅಂಡೆಲೆನ್‍ ದೀವೊಂದು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಪೊರ್ತುಗು ಅಮ್ಮನ ಗದ್ದಿಗೆದ ಕೈತಲ್ ಬರ್ಪೆರ್. ಜಾತ್ರೆಗ್ ಬತ್ತ್‌ನಕ್‌ಲೆಗ್ ಪೂರ ಪಾನಕ-ಅಲೆನ್ ಪಟ್ಟುವೆರ್.
ಮೋಚುನೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಬಯ್ಯ ಅವೊಂದು ಇತ್ತ್‌ನಂಚನೆ ಅಮ್ಮನ್ ಬೊಕ್ಕ ಗೋಣನ ತರೆ, ಕಾರ್ ಬೊಕ್ಕ ತಿಬಿಲೆ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಸಾಮಾನ್‌ಲೆನ್ ದೆತೊಂದು ಸುರುಕು ಗೊತ್ತು ಮಲ್ತ್ದ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಊರುದ ಅಂಚಿದ ಒಂಜಿ ಜಾಗೆದ ಭಾಗೊಗು ಪೋಪೆರ್. ಸುಮಾರು ರಡ್ಡ್ ಅಡಿ ಅಗೆಲ ಮೂಜರೆ ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಗುರಿ ದೆತ್ತ್‌‍ದ್ ಅಮ್ಮನ್ ಪೂಜಿಸವೆರ್. ಕಂಡನಿ ಪಂಡ್ದ್ ಉಪ್ಪುನ ಗೋಣನ ಬಲಿ ಆಯಿನೆರ್ದಶವರ ಅಲ್ಪ ಅಮ್ಮನ ಮೂಂಕುತ್ತಿ ದೆತ್ತ್‌‍ದ್, ಕಾಜಿನ್/ಬಳೆ ಪುಡತ್ತ್‌‍ದ್, ತಾಳಿನ್ ಕಡಿತ್‍ದ್ ಮುಂಡೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಆ ಗುರಿಟ್ಟ್ ಪೂ, ಪರ್ಂದ್, ತಾರಾಯಿ, ಕರ್ಪೂರ, ಬಸವಂಗಟ್ಟು (ವಿಭೂತಿದ ಕಟ್ಟ್) ದೀದ್ ಐನ್ ಜನ ಐದು ಪುಂಡಿ ಮಣ್ಣ್ ಪಾಡ್‌ದ್ ಮುಚ್ಚುವೆರ್.
ತಿಥಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಮೋಚದ ಮೂಜಿ ದಿನೊಕ್ಕು ಮಡಿವಾಳೆರೆನ ಇಲ್ಲಲ್ ಕೇಲು ದೀದ್ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಹೋಳಿಗೆ, ಕರಿಗಡಬು ಇಂಚಿತ್ತ್‌ನ ಪೂರ ಅಟಿಲ್‍ ಮಲ್ತ್ದ್ ತಿಥಿ ಮಲ್ಪುವೆರ್.
ಗೋಣನ್ ಬುಡುಪುನೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಅಯಿರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಬರ್ಪುನ ಅಂಗಾರೆ ಪಿರ ಕಂಡನಿನ್ ಬುಡೊಡು (ಮತ್ತೆ ಗಂಡನನ್ನು ಬಿಡಬೇಕು), ಪಂಡ್ಂಡ ಗೋಣನ್ ಬುಡುಪುನೆ. ಗೋಣ ಕಂಜಿ ಒಂಜೆನ್‍ ಕನತ್ತ್‌ದ್‍ ಅಪ್ಪೆನ ದುಂಬು ಕಂಕಣ ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ಊರುಡೆ ಬುಡುಪೆರ್‌. ಇಂಚ ಬುಡ್‌ನ ಗೋಣೆ ಓಲು, ಏರೆನ ಕಂಡ, ತೋಟ, ಗುಡ್ಡೆಡೇ ಪೋದ್ ಮೇಂಡಲಾ ಏರ್‌ಲಾ ಕೇನುನಂಚ ಇಜ್ಜಿ.
ಮಾರಿ ನಲಿಕೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಮಾರಿ ಪರ್ಬದ ಸಂದರ್ಬೊಡು ಪ್ರದರ್ಸನ ಮಲ್ಪುನ ಈ ನಲಿಕೆ ರಡ್ಡ್ ರೀತಿಡ್ ಉಪ್ಪುಂಡು.
- ಬಲಿ ಕೊರ್ನ ಗೋಣನ ತರೆನ್ ತುಂಬುದು ನಲಿತೊಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜಾಗೆರ್ದ್‍ ನನೊಂಜಿ ಜಾಗೆಗ್ ಸೇರುನವು ಒಂಜಿ ಬಗೆ. ಉಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ್ ಆಚರಣೆದ ಒಂಜಿ ಭಾಗ. ಮಾರಿ ಪರ್ಬದ ಸಂದರ್ಬೊಡು ದೆತೊಂಡ,
- ಬಂಡಿ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಆಚರಣೆಲು ಮುಗಿನೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಮಾರಿದ ಪ್ರತೀಕೊನು ತುಂಬೊಂದು ನಲಿಪುನವು ನನೊಂಜಿ ಬಗೆ.
ಗೋಣನ ತಲೆನ್ ತುಂಬೊಂದು ಮೆರವಣಿಗೆ ಪಿದಡುನ ಆಚರಣೆದ ಭಾಗವಾದ್ ಬರ್ಪುನ ನಲಿಕೆ ಮಾತೆರೆಗ್‌ಲಾ ಸಂಬಂಧಿಸದ್ ಇಜ್ಜಿ. ಈ ಆಚರಣೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ್ ದಲಿತೆರೆಗ್ ಸೇರ್‌ನವು. ದಲಿತೆರೆಡ್‌ಲಾ ಮಾರಿದ ಪೂಜಾರಿ ಮಾತ್ರ ಆ ತರೆನ್ ತುಂಬೊಡು.
ಮಾರಿ ನಲಿಕೆದ ಪದ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ಗಲ್ಲುಗಲ್ಲು ಪನ್ಪಲ್ ಮಾರಮ್ಮ
- ಉಂತ್ ಪಂಡ್‍ಂಡಲಾ ಪೋಪಲ್
- ಹೋಂಬಾರೆಗ್ ಬಗ್ಗುವಲ್
- ಬಂಗಾರ್‌ಡ್ ತೂಂಕುವಲ್
- ಹೋಂಬಾರೆ ಮೆನ್ಕುನ ತೂಲ
- ಮಾರಮ್ಮನ ಕೆಪ್ಪಟೆದ ತೆಳವುನು ತೂಲ
- ಅಲೆನ್ ಕೆಣಕ್‌ಂಡ ಸೂತಕಿಡಿ ಮಾರಮ್ಮ
- ಮರತ್‍ನಕ್‌ಲೆನ ಆಹಂಕಾರೊನು ಪೊಲಿಪುವಲ್
ಸಂಪ್ರದಾಯ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಮಾರಮ್ಮನ ಪೂಜಾರಿನಕುಲು ಹೆಚ್ಚಿನಕುಲು ಹೊಲೆಯೆರ್. ಕೆಲವು ಗ್ರಾಮೊಲೆಡ್ ಬೆಸ್ತೆರ್, ಪರಿವಾರದಕುಲು, ಕುರುಬೆರ್, ಒಕ್ಕಲಿಗೆರ್ ಇಂಚಿತ್ತ್‌ನ ಇತರೆ ಶೂದ್ರ ಸಮುದಾಯದಕುಲು ಪೂಜಾರಿನಕುಲು ಆದ್ ಉಪ್ಪುನೆಂದ್ ಉಂಡು. ಇಂಚಿತ್ತಿ ನಲಿಕೆಲೆನ ಸಂದರ್ಭೊಡು ಪೂಜಾರಿ ತುಂಬೊಂದಿನ ಕಳಸೊಗು ಅತ್ತ್ಂಡ ಗುಡ್ಡ ತುಂಬೊಂದಿನ ದೇವೆರೆಗ್ ಜೋಕುಲೆನ್ ಮುಟ್ಟವುನ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಉಂಡು. ಉಂದೆರ್ದ್ ಜೋಕುಲೆಗ್ ಎಡ್ಡೆ ಅಪುಂಡು ಪನ್ಪುನ ನಂಬಿಕೆ ಉಂಡು. ಪುಗೆಲ್‌ದ ಮಿತ್ತ್ ಜೋಕುಲೆನ್ ಕುಲ್ಲವೊಂದು ನಲಿಪುನಕುಲೆನ ಒಟ್ಟುಗು ಸೇರೊಂದು ನಲಿಪುನಕುಲುಲಾ ಉಪ್ಪುವೆರ್. ಕ್ರಮೇಣವಾದ್ ಉಂದು ಒಂಜಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ನಲಿಕೆ ಆದ್ ರೂಪ ಪಡೆಂಡ್ ಪಂದ್ ಪನೊಲಿ.
ನಲಿಕೆದ ವಾದ್ಯೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆನಲಿಕೆಡ್ ಪ್ರಧಾನವಾದ್ ಚರ್ಮವಾದ್ಯೊಲಾಯಿನ ತಮಟೆ, ನಗಾರಿ, ಹಲಗೆ, ಡೋಲು, ಚಕ್ರಾದಿಬಳೆ, ಉರುಮೆ, ಅರೆ ಇಂಚಿತ್ತ್‌ನವು ಅತ್ತ್ಂದೆ ವಾಲಗ, ಶೃತಿ ಮೋರಿ, ಕೊಂಬು, ಕಹಳೆ ಇಂಚಿತ್ತ್‌ನ ಗಾಳಿವಾದ್ಯೊಲುನೆಲಾ ಗಲಸುವೆರ್.