ಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿ
ಮಂಗಳೂರು (ಕುಡಲ) ಪೇಂಟೆದ ಉರ್ವಾ - ಬೋಳೂರು ಇನ್ಪಿನ ಪ್ರದೇಶೊಡು ಗುರುಪುರ ತುದೆ ಪಡ್ಡಾಯಿಡ್ದ್ ತೆಂಕಾಯಿ ದಿಕ್ಕ್‌ಗ್‌ ತಿರ್ಗುನ ಕೋಂಟುದ ಎಲ್ಯ ಕೋಟೆದಂಚಿನ ಒಂಜಿ ಚರಿತ್ರೆ ಪನ್ಪಿನ ಸ ಉಂಡು. ಉಂದು ಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿ ಪಂಡ್ದ್‌ ಪುದರ್‌ಡ್‌ ಇತ್ತಿನ ಕಾರಣ ಕುಡಲ-ಉರ್ವದ ಈ ಭಾಗೊಗು ಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿ ಪಂಡ್ದ್‌ ಜನಕುಲು ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿನ್ ಮೈಸೂರು/ಶ್ರೀರಂಗ ಪಟ್ಟಣದ ಅರಸು/ಸುಲ್ತಾನೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಕಟ್‌ದೆ ಪನ್ಪಿನ ಚರಿತ್ರೆ ಉಂಡು.
ಪುದರ್‌ದ ಅರ್ಥೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ"ಬತ್ತೇರಿ" ಇನ್ಪಿನವು ಇಂಗ್ಲಿಷಿದ ಬ್ಯಾಟರಿ (Battery) ಪನ್ಪಿನ ಶಬ್ಧದ ಅನುಕರಣೆ. ಅಂಚಾದ್ ಬ್ಯಾಟರಿ ಇಜಿಂಡ ಬತ್ತೆರಿ ಪನ್ನಗ ಯುದ್ದೊಗು ಬೋಡಾಯಿನ ಮರ್ದ್ ಗುಂಡುಲೆನ್‌ ಫಿರಂಗಿಲೆನ್ ಸಂಗ್ರಹ ಮಲ್ತ್ ದೀಪಿನ ಕೋಟೆ/ಜಾಗೆ.
ಬತ್ತೇರಿ ಉಪ್ಪುನ ಜಾಗ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸುಲ್ತಾನ್ ಬತೇರಿ ಉಂದು ಕುಡ್ಲ್ ಪೇಂಟೆಡ್ದ್‌ ೪ ಕಿಮಿ ದೂರ ಉಪ್ಪುನ ಬೋಳೂರು ಪನ್ಪಿ ಜಾಗೆಡ್ ಉಂಡು. ಕುಡ್ಲಡ್ ೧೬ ನಂಬ್ರದ ಬಸ್ ಈ ಜಾಗೆಗ್‌ ಪೋಪುಂಡು.[೧] ಬತ್ತೇರಿ ಪಂಡ ಪಿರಂಗಿ ದೀಪುನ ಜಾಗ್. ಉಂದು ಒಂಜಿ ಕಾಪು ಗೋಪುರಲಾ ಆದುಂಡು. ಗುರುಪುರ ಸುದೆ ಪರತ್‍ದ್ ಕಡಲ್ ಸೇರುನ ಸಾದಿಡ್ ಈ ಬತ್ತೇರಿ ಉಂಡು. ಕುಡ್ಲಡ್ ತೂಪಿನಂಚಿನ ಜಾಗೆಡ್ ಉಂದುಲಾ ಒಂಜಿ.
ಚರಿತ್ರೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿ ಮೈಸೂರ್ದ ರಾಜೆ ಆದಿತ್ತಿನ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನೆರ್ ೧೭೮೪ ಕುಡ್ಲಡ್ ಕಟ್ಟಾದಿನ ಕೋಟೆ. ಉಂದೆನ್‌ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನೆರ್ ಸೈಪಿನ ೧೫ ವರ್ಸೊರ್ದ್ ದುಂಬು ಕಟ್ಟಾದಿತ್ತೆರ್. ಉಂದು ಒಂಜಿ ತೂಪಿ ಗೋಪುರಲ ಅಂದ್ ನೆತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಉಂತುಂದು ತೂಂಡ ಒಂಜಿ ಬರಿಟ್ಟ್‌ ಕುಡ್ಲ ಊರುದ ಪೊರ್ಲು ತೂಂಡ ಕುಡೊಂಜಿ ಪುಡೆಟ್ ಕಡಲ್ ತೂಜುಂಡು.
ಈ ಕೋಟೆನ್ ಮಲ್ಲ ಮಲ್ಲ ಕಪ್ಪು ಕಲ್ಲ್‌ಡ್ ಕಟ್ಟ್‌ದೆರ್. ಕುಡ್ಲಗ್ ಕಡಲ್ದ ಮಾರ್ಗ ಆದ್ ಬರ್ಪಿನ ಅಳಿವೆದ ಜಾಗೆ ಉಂದು. ಈ ಕೋಟೆನ್ ಕಟ್ಟಾವರೆ ಕಾರಣ ಯುದ್ಧ ಕಪಲ್ನ್ ತಡೆ ಕಟ್ಟರೆ. ಈ ಕೋಟೆದ ತಿರ್ತ್ ೧ ಸುರಂಗ ಉಂಡು. ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ ಕಡಲ್ ಸಾದಿ ಆದ್ ಬನ್ನಗ ಸೈನಿಕೆರ್ ಈ ಕೋಟೆದ ಉಲೈ ಕುಲ್ದ್ ಬೊಂಬ್ ಪಾಡ್ದ್‌ ಅಕ್ಲೆನ್‌ ತಡೆ ಕಟ್ಟೊಂದು ಇತ್ತೆರ್.ಈ ಕೋಟೆದ ಮಿತ್ತ್ ಉಂತುಂಡ ನಂಕ್ ಅರಬಿ ಸಮುದ್ರದ ಬಾರಿ ಪೊರ್ಲುದ ನೋಟ ತಿಕ್ಕುಂಡು.
ಪೋಪಿನ ಸಾದಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಕುಡ್ಲ್ (ಮಂಗಳೂರು) ಪೊಪುನ ಎಂಚಂದ್ ಯೋಚನೆ ಮಲ್ಪುವರಾ?.ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ರ್ದ್ ಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿಗ್ ಬಸ್ಸು ಪೊಪೊಂಡು. ಲಾಲಭಾಗ್ಡ್ತ್ ಉಂತ್ತ್ಂಟಾ ೩೧ ನಂಬರ್ತ್ತಾ ಬಸ್ಸು ಉರ್ವ ಮಾರ್ಕೇಟ್ ರೂಟ್ ಆದ್ ಪೊಪುಂಡು. ಇಜ್ಜಂಡ ಉರ್ವ ಮಾರ್ಕೇಟ್‌ಡ್ ಜತ್ತ್‌ದ್ ರಿಕ್ಷ ಮಲ್ತ್ ಪೊವೊಲಿ.
ಕಾರು,ಬೈಕ್ ವಾಹನೊಲೆಡ್, ಸ್ವಂತ ವಾಹನೊಲೆಡ್ ಪೋಪಿನಕಲು, ಕುಡಲದ ಮಂಗಳಾ ಸ್ಟೇಡಿಯಂ ಕೈತಲ್ದ ಲೇಡಿ ಹಿಲ್ ವೃತ್ತೊಡು ಪಡ್ಡಾಯಿಗ್ ಉರ್ವಾ ಮಾರುಕಟ್ಟೆದ ರಸ್ತೆಗ್ ವಾಹನ ತಿರುಗಾಲೆ. ಆ ರಸ್ತೆ ಉರ್ವಾ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಡ್ ಸೀದಾ ದುಂಬು ಪಡ್ಡಾಯಿದ ರಸ್ತೆಡ್ ಪೋಯರ್ಡ ತುದೆ ಬರಿಕ್ ಪೋದ್ ಮುಟ್ಟುಂಡು. ತುದೆ ಬರಿಟ್ ವಾಯುವ್ಯ ಮೂಲೆಡ್ ಸುಲ್ತಾನ್ ಬತ್ತೇರಿದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಾಸ್ತು ತೋಜುಂಡು.
ಬತ್ತೇರಿದ ಚಾರಿತ್ರಿಕ - ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಹತ್ವೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ ಈ ಬತ್ತೇರಿನ್ ೧೭೮೪ ಇಸವಿಡು ಕಟಿದಿನಿ ಇಂಗ್ಲೀಷರೆನ ವಿರುದ್ಧ ಪೊರುಂಬರೆ, ಕಾದೆರೆ. ಅಂಚಾದ್, ಈ ಸುಲ್ತಾನ ಬತ್ತೇರಿ ಬ್ರಿಟಿಷೆರೆನ ಆಧಿಪತ್ಯ ಕುಡಲ ಬಂದರುಗು ಕಡಲ ಪೇಂಟೆಗ್ ಬರಿಯರೆ ಬಲ್ಲಿ ಇನ್ಪಿನ ಇರಾದೆಗ್ ಕಟಿದಿನ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ರಚನೆ ಆದ್ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು.[೨]
ಉಂದೆತ, ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಹತ್ವ ದಾನೆ ಇನ್ನಗ, ಈ ಬತ್ತೇರಿನ್ ಕಟಿಯಿನ ಕಾಲೊಡು, ಪದಿನೆಣ್ಮನೆ ಶತಮಾನದ ಕಡೆ (೧೭೮೪) ಮುಟ್ಟ, ಗುರುಪುರ ತುದೆ ಬೊಕ್ಕಪಟ್ಟಣದ ಎದುರು, ತಣ್ಣೀರುಬಾವಿದ ಕೈತಲ್ ಅರಬಿ ಕಡಲು ಸೇರೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್. ಅದಗದ ಕುಡಲದ ಬಂದರ್ ಬೊಕ ಪಟ್ಟಣದ ಕೈತಲ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಸುಲ್ತಾನೆರ್ ಕಟಿಯಿನ ಬತ್ತೇರಿದ ಉದ್ದೇಶ, ಫಿರಂಗಿ ಬಳಕೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಈ ಬಂದರುಗು ತುದೆ ಕಡಲ ಸೇರುನ ಅಳಿವೆ ಮಾರ್ಗೊಡು ಪ್ರವೇಶ ಮಲ್ಪುನ ಯುದ್ಧ ನೌಕೆ, ನಾವೆ, ಮಂಜಿಲೆನ್ ಪುಡಾತ್ ಪಾಡುನ ಆದಿತ್ತ್ಂಡ್.
ಅಂಚಾದ್, ಕುಡಲದ ತುದೆಕುಲು, ಅಳಿವೆಲು ಚರಿತ್ರೆದ ಸಾದಿಡ್ ಪಗರ್ದ್ ಭೌಗೋಳಿಕವಾದ್ ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಆತಿನೆಕ್ಕ್ ಈ ಬತ್ತೇರಿ ಒಂಜಿ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಮಹತ್ವದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದ್ ಒರಿದುಂಡು. ಪದಿನೆಣ್ಮನೆ ಶತಮಾನದ ಬೊಕ್ಕ, ಗುರುಪುರ ತುದೆ ಕಡಲು ಸೇರುನ ಅಳಿವೆ ಬೆಂಗರೆದ ತೆಂಕಾಯಿ ಕೋಂಟುಗು ಉಳ್ಳಾಲ ಕೋಟೆಪುರತಡೆ ನೇತ್ರಾವತಿ ಕಡಲಸೇರುನಡೆಗ್ ಪೋತುಂಡು.
ಪಿದಾಯಿ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ