ಆಟಿ ಅಮಾಸೆ
ಆಟಿ ಅಮಾಸೆ ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲುಡ್ ಬರ್ಪಿ ಆಮಾಸೆ. ಉಂದು ತುಳುವ ಜನೊಕುಲೆಗ್ ವಿಸೇಸವಾಯಿನ ದಿನ ಆದ್ ಉಂಡು. ಈ ದಿನತ್ತಾನಿ ತುಳುವೆರ್ ಪಾಲೆ ಮರ ಪನ್ಪಿ ಮರತ್ತ ಕೆತ್ತೆ ಕೆತ್ತ್‌ದ್ ಕಷಾಯ/ಮರ್ದ್ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಪರ್ಪೆರ್. ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಆಟಿ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಪುದರ್. ಆಟಿನ್ ಒಂಜಿ ಅನಿಸ್ಟೊ ತಿಂಗೊಲುಂದು ಪನ್ಪೆರ್. ದಾಯೆ ಪಂಡ ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲುಡು ಕ್ರಿಮಿಕೀಟೊಲೆದ ಕಾಟ ಜಾಸ್ತಿ. ಅತ್ತಂದೆ ಕೀರಿ ಕುಟುದು ಬರ್ಸ. ಅಯಿರ್ದ್ ಅದ್ ಇಲ್ಲ್ ಬುಡುದು ಪಿದಯಿ ಪೋಯೆರೆ ಆಪುಜಿ.
ಅಂಚಾದ್ ಆಟಿನ್ ಅಂಚ ಪನ್ಪೆರ್. ಅನಿಸ್ಟೊನು ಕಲೆಯರೆ ಆಟಿ[೧] ತಿಂಗೊಲುಡು ಆಟಿಕಳೆಂಜೆ ಬರ್ಪೆ. ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಅಮಾಸೆ ಇಡೀ ತುಳುವೆರೆಗ್ ವಿಸೇಸೊವಾಯಿನ ದಿನೊ.[೨]
ಆಟಿ ಪೆಲಕಾಯಿ ನಂಜಿ ಜೋರುಗೆ ಗಾಳಿ ಬರ್ಸಗ್ ಇಲ್ ತೋರುಗೆ ನಮ್ಮ್ ಹಿರಿಯಕುಲು ಪಂತಿನ ಗಾದೆದ ಪ್ರಕಾರ ತುಳುವೆರೆಗ್ ಬಡವುದ ತಿಂಗೋಲೆ ಈ ಆಟಿ. ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲ್ಡ್ ತುಳುವೆರೆಗ್ ಬಾರಿ ಬಂಗದ ದಿನ ಗಾಳಿ ಬರ್ಸ ಗ್ ತರೆ ಪಿದಾಯಿ ಪಡೆರೆ ಆವಂದಿನ ಪೊರ್ತುಡು ಇಲ್ಲಡ್ ಕುಲ್ಲುದು ಕಿರೆಂಗ್, ಸಾಂತಾನಿ, ತಪ್ಪು ತಾಜಾಕ್ಲೆನ್ ತಿಂದ್ ಬದುಕೊಂದುದಿತ್ತೆರ್. ಆಯಿಟ್ಲಾ ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದ ದಿನ ಕಷಾಯ ಪರ್ಪಿನ ಗತ್ತೆ ಬೇತೆ.[೩]
ಪಾಲೆ ಮರತ್ತ ಕೆತ್ತೆದ ಮರ್ದ್
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಪಾಲೆ ಮರ ಉಂದು ಒಂಜಿ ಜಾತಿದ ಪೇರ್ ಬರ್ಪಿನ ಮರ, ನೆನ್ನ್ ಬಲಿಯೇಂದ್ರ ಮರ ಪಂದ್‍ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ಆಟಿ ಅಮಾಸೆ ದಿನತ್ತಾನಿ ಪಾಲೆಮರಕ್ಕ್ ಮರ್ದಾಯಿನ ಮರ್ದ್ ಸೇರುಂಡುಂದು ಪಂದ್ ತುಳುವೆರೆನ ನಂಬೊಲಿಗೆ. ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಮಾತ ಪಕ್ಕಿಲುಲಾ ಈ ಮರಕ್ಕ್ ಸೇರುವ. ಅಂಚನೆ ಉಚ್ಚುಲು ಬತ್ತ್‌ದ್ ತನ್ನ ವಿಸೊನು ಮರತ್ತ ಬೇರ್‌ಗ್ ಬುಡುಪ್ಪ ಅಂಚಾದ್ ಮರಕ್ಕ್ ವಿಸೇಸೊ ಶಕ್ತಿ ಬರ್ಪುಂಡು ಪನ್ಪುನವು ನಂಬೊಲಿಗೆ. ಈ ಮರ್ದ್ ಕೈಪೆದ ಕಾಲೆ. ಆಂಡ ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಈ ಮರ್ದ್ ಪರ್ಂಡ ಇಡೀ ಒರ್ಸೊಗು ಬೇತೆ ಮರ್ದ್ ಬೊಡ್ಚಿಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ಮರ್ದ್ ಜೀವೊಗು ಉಷ್ಣ ಅವೆಕ್ಕಾದ್ ಮೆತ್ತೆದ ಗಂಜಿ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಉನ್ಪೆರ್.[೪]
ಪಾಲೆಮರಡ್ದ್ ಕೆತ್ತೆ ದೆಪ್ಪುನ ಕ್ರಮೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಇಲ್ಲದ ಯಜಮಾನೆ ಅಮಾಸೆದ ದುಂಬುನಾನಿ ಕಾಡ್‍ಗ್ ಪೋದು ಪಾಲೆಮರನ್ ನಾಡ್‍ಪತ್ತ್‌ದ್ ಮರತ್ತ ಗುರ್ತೊ ದೀದ್ ಬರ್ಪೆ. ಮನದಾನಿ ಪುಲ್ಯಕ್ಕೆಲ್‍ಗ್ ಲಕ್ಕ್‌ದ್ ಮರತ್ತ ಮುದೆಲ್‍ಗ್ ಪೋಪೆ. ನಂಬಿಕೆದ ಪ್ರಕಾರೊಡು ಆಯೆ ಅತ್ತಂಡ ಆಳ್ ಉರ್ಬುಲಿ(ಮೆಯಿಟ್ ಕುಂಟುದಾಂತೆ) ಪೋವೊಡುಂದು ನಂಬಿಕೆ ಉಂಡು. ಕೈಟೊಂಜಿ ಮಯ್ಪುಸೂಡಿ ಪತೊಂದು ಮರಕ್ಕ್ ಸುತ್ತ್‌ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಮಯ್ಪುಡು ಮೂಜಿ ಪೆಟ್ಟ್ ಕೊರ್ಪುನೆಗೆ. ಬೊಕ್ಕ ಕೆತ್ತೆನ್ ಕಲ್ಲ್‌ಡ್ ಗುದ್ದ್‌ದ್ ಲಕ್ಕಾದ್ ಕನವೊಡು. ಪಾಲೆಮರಟ ಪೇರ್ ಬರ್ಪುನ ಮರ. ಮರನ್ ಕಲ್ಲ್‌ಡ್ ಗುದ್ದುದು ಪಾಲೆ ಲಕ್ಕಾನಗ ಪೇರ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಅಯಿನ್ ಗುದ್ದುನಗ ಮೈ ಇಡೀಕ ಮರತ್ತ ಮರೆಪೇರ್ ರಟ್ಟ್‌ದ್ ಅಂಗಿಕುಂಟು ಹಾಳಾಪುಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಉರ್ಬುಲಿ ಪೋಪುನ ಆದಿಪ್ಪು. ಮರತ್ತ ಬುಡೊಕ್ಕು ಪೋದು ತೆನ್ಕಾಯಿದ ಮೈಟ್ಟ್ ಮರತ್ತ ಬುಡೊಟ್ಟು ಉಂತುದು ಕಲ್ಲ್‌ಡ್ ಮರನ್ ಗುದ್ದುವೆರ್. ಅಂಚ ಗುದ್ದುನಗ ಮೈಕೈ ನಿಲೀಕೆ ಮರೆಪೇರ್ ಅರಿಪ್ಪುಂಡು. ಗುದ್ದುನಗ ಮರತ್ತ ಚೋಲಿ ಪಾಲೆಪಾಲೆ ಲಕ್ಕುಂಡು. ಪಾಲೆ ಲಕ್ಕಾವುನಯ್ಡ್ ದಾವರ ಈ ಮರನ್ ಪಾಲೆಮರಂದ್ ಪನ್ಪೆರಾದಿಪ್ಪು.
ಪಾಲೆಮರಡ್ದ್ ಮರ್ದ್ ಮಲ್ಪುನ ಕ್ರಮೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ
ಪುಲ್ಯ ಸೂರ್ಯೆ ಮೂಡೊಡ್ ದುಂಬು ಮೈ ಟ್ ಕುಂಟು ದಾಂತೆ ಬೊರ್ಗಲ್ಲ್ ಡ್ ಪಾಲೆ ಮರತ್ತ ಕೆತ್ತೆನ್ ಕೆತ್ತ್ ದ್ ಪತೊಂದು ಬರೊಡು. ಅಂಚೆನೆ ಕೆತ್ತುನ ಪೊರ್ತುಡು ಕರ್ಬೊನು ತಾಗಾವರೆ ಬಲ್ಲಿ, ಕಂತಿ ಪಾಲೆದ ಮೈ ಭಾಗೊನು ಪೊರ್ಲುಡು ಪೆರೆಸ್ ದ್ ಕಡೆಪಿ ಕಲ್ಲ್ ಅತ್ತ್ಂಡ ಇತರೆ ಕಲ್ಲ್ ಡ್ ಓಮ, ಎಡ್ಡೆಮುಂಚಿ, ಉಳ್ಳಿದರಿದ ಒಟ್ಟುಗು ಸನ್ನ ಗುದ್ದೊಡು, ಗುದ್ದುದು ಬತ್ತಿನ ಪೇರ್ ನ್ ಒಂಜಿ ಬಾಜನೊಗು ಪಾಡ್ದ್ ದೀವೊಡು, ಬೊಕ್ಕ ಬೊರ್ಗಲ್ಲ್ ನ್ ಕೆಂಡೊಗು ಪಾಡ್ಡ್ ಅವ್ವು ಬೆಚ್ಚ ಆನಗ ಸೌಟುಡು ಒಂತೆ ಎಣ್ಣೆ ಪಾಡೊಂದು ಕಲ್ಲ್ ನ್ ಪಾಲೆದ ಪೇರ್ ಗ್ ಪಾಡ್ ದ್ ಬಾಯಿ ಮುಚ್ಚಳ ದೀವೊಡು, ಪರಿಯರೆ ಕೈಪೆ ಆಂಡಲಾ ಕಾಂಡೆ ಬಜಿ ಬಂಜಿಗ್ ಪಾಲೆದ ಮರ್ದ್ ಪರ್ಂಡ ಜೀವೊಗು ಬಾರೀ ಎಡ್ಡೆ, ಒಟ್ಟುಗು ಮೆತ್ತೆದ ಗಂಜಿ ಮಲ್ತ್ ತಿನ್ಪೆರ್ ಉಂದು ತಂಪು ಪನ್ಪಿ ನಂಬಿಕೆಡ್.
ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ದಾನೊ ಬುಡ್ಪುನೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಬೊಲ್ಪೊಲ್ಪುಗು ಮರ್ದ್ ಕೊನತ್ತ್ ದ್ ದಾನೊ ಬುಡಿಯರ ಪೋಪುನೆ. ೫ ಬಗೆತ ಪೂ, ೩ ಬಗೆತ ದಾನ್ಯೊ, ಒಂಜಿ ತಾರಾಯಿ, ೫ ಪೈಸೆ, ಒಂಜಿ ಬಚ್ಚಿರೆ, ಒಂಜಿ ಬಜ್ಜೆಯಿ, ಗಂಧೊ, ಊದುಬತ್ತಿ ಉಂದೆನ್ ಪೂರ ಜೋಡಿತ್ತ್‌ದ್ ಅಯಿನ್ ಕದೊಲಿ ಬಾರೆದ ಇರೆಟ್ ಪಾಡ್ದ್ ತೋಡುಬರಿಕ್ಕ್, ಅತ್ತಂಡ ಸುದೆತ ಬರಿಕ್ಕ್ ಪತೊಂದ್ ಪೋಪೆರ್. ಅಲ್ಪ ಪೋಯಿನಕುಲು ಮಾತೆರ್‍ಲಾ ಮೀಪೆರ್. ಕೊನೊಯ್ನ ಮಾತ ಸಾಮಾನ್‍ನ್‍ಲಾ ಮಾತೆರ್ ನ ತರೆಕ್ಕ್ ೩ ಸುತ್ತು ಕೊನತ್ತ್ ದ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವೆರ್ಗ್ ಕೈಮುಗಿದ್ದ್ ದಾನೊ ಬುಡ್ಪೆರ್. ದಾನೊ ಬುಡ್‍ದ್ ಸೀದ ಇಲ್ಲಡೆ ಬರ್ಪೆರ್. ಬನ್ನಗ ಪಿರ ತಿರ್ಗ್‌ದ್ ತೂಯರ ಆವಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್.
ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಕಂಡೊಗು ಕಳ್ಳಿ ನಡ್ಪುನ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಪ್ರತಿಯೊರಿ ಬೆನ್ನಿಬೆನ್ಪುನಾಯೆಲಾ ಕಂಡೊಗು ಕಳ್ಳಿ ಕಟ್ಟುನ ಕ್ರಮ ಉಂಡು. ಒಂಜಿ ಗೂಂಟೊದ ಕೊಡಿಕ್ಕ್ ಒಂಜಿ ಕಳ್ಳಿದ ಗೆಲ್ಲ್‌ನ್ ಮುಳಿ ಅತ್ತಂಡ ಬಯಿಟ್ಟ್ ಸುತ್ತ್‌ದ್ ಕಟ್ಟುವೆರ್. ಎನೆಲ್‌ದ ಬೆನ್ನಿದ ಕಂಡೊ ನೇಜಿ ನಡ್ನಗ ಪಜ್ಜಿಪಜ್ಜಿ ತೋಜುಂಡು. ಆ ಕಂಡೊಗು ಕಣ್ಣ್ ಮುಟ್ಟುದು ಬೇಸಾಯಗಾರಗ್ ಪೋಡಿಗೆ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಅಂಚಾದ್ ಬೇತೆಕ್ಲೆ ನ ಕಣ್ಣ್ ಬೂರ್ಯರ ಬಲ್ಲಿಂದ್ ಕಳ್ಳಿ ನಡ್ಪುನ. ಕಳ್ಳಿ ಪೇರ್ ಬರ್ಪುನ ಒಂಜಿ ಬೇಲಿಡ್ ನಡ್ಪುನ ದೈ. ಅಯಿತ ಪೇರ್ ಕಣ್ಣ್‌ಗ್ ರಟ್ಟ್ಂಡ ಕಣ್ಣ್ ಪುಡಾವುಂಡು ಪನ್ಪೆರ್. ಅಯಕ್ಕ್ ಕಳ್ಳಿದ ದೈ ನಡ್ಪೆರ್.
ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಕಾಯೇರ್ದ ಗೆಲ್ಲ್ ನಡ್ಪುನ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಆಡಿ ತಿಂಗೊಳ್ದ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಸೂರ್ಯ ದೇವೆರ್ ಉದಿಪೆರೆಗ್ ದುಂಬೆ ಬೆನ್ನಿ ಬೆನ್ಪಿ ರೈತೆರ್ ಕಾಯೇರ್ ಮರತ ಗೆಲ್ಲ್ ಲೆನ್ ಕಡ್ತ್ ಕನತ್ ದ್ ಅಕುಲು ಬೆನ್ಪಿ ಮಾತಾ ಕಂಡೊಲೆದ ನಡುಟ್ಟು ಊರ್ಬೆರ್. ಭೂಮಿ ಅಪ್ಪೆಲಾ ಕೈಪೆ ತಿನೊಡು ಪನ್ಪಿ ನಂಬೊಲಿಗೆಡ್ ಇಂಚ ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅಂಚೆನೆ ಕಂಡೊಡ್ ನೇಜಿ ನಡ್ದ್ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಳಾಯಿ ಬೊಕ್ಕ 'ಕಂಡ ದೊಂಕುನಿ' ಪನ್ಪಿ ಕಜ್ಜೊ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಇಂಚ ಮಲ್ತ್ಂಡ ನಡ್ತಿಂಚಿ ನೇಜಿದ ಬೇರ್ ಎಡ್ಡೆ ರೀತಿಡ್ ಪರಡೆರೆ ಅನುಕೂಲ ಆಪುಂಡು.
ಆಟಿದ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಮೆತ್ತೆದ ಗಂಜಿದ ವಿಸೇಸತೆ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಆಟಿ ಅಮಾಸೆ ದಿನೊತ್ತಾನಿ ಪಾಲೆಮರಕ್ಕ್ ಮರ್ದಾಯಿನ ಮರ್ದ್ ಸೇರುಂಡುಂದು ಪಂದ್ ತುಳುವೆರೆನ ನಂಬೊಲಿಗೆ. ಉಂದೆರ್ದ್ ಕೆತ್ತೆ ದೆತ್ತ್ ದ್ ಅರತ್ತಿನ ಮರ್ದ್ ಕೈಪೆದ ಕಾಲೆ. ಆಂಡ ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಈ ಮರ್ದ್ ಪರ್ಂಡ ಇಡೀ ಒರ್ಸೊಗು ಬೇತೆ ಮರ್ದ್ ಬೊಡ್ಚಿಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ಮರ್ದ್ ಜೀವೊಗು ಉಷ್ಣ ಆತಿನೈರ್ದಾವರ ಜೀವೊಗು ತಂಪು ಮಲ್ಪುನ ಉದ್ದೇಸೊಡು ಮೆತ್ತೆದ ಗಂಜಿನ್ ಮಲ್ತ್ ದ್ ಉನ್ಪೆರ್.[೫]
ಆಟಿಡ್ ಆಟಿ ಕುಲ್ಲುನ ಕ್ರಮೊ
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆಮದಿಮೆ ಆದ್ ಕಂಡನಿಲ್ಲಡೆ ಬತ್ತಿನ ಪೊಣ್ಣು ಸುರುತ ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲುನು ಅಪ್ಪೆ ಇಲ್ಲಡ್ ಕರಿಪುನ ಒಂಜಿ ಪಿರಾಕ್‌ದ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಉಂದೆನ್ ಆಟಿ ಕುಲ್ಲುನು ಪಂಡ್‍ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.[೬]
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ- ↑ http://www.kanaja.in/ತುಳು-ಸಾಹಿತ್ಯ-ಚರಿತ್ರೆ-ಭಾಷ-37/[dead link]
- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2016-03-05. Retrieved 2014-06-06.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Templates, Borneo. "ಆಟಿ ಪೆಲಕಾಯಿ ನಂಜಿ ಜೋರುಗೆ ಗಾಳಿ ಬರ್ಸಗ್ ಇಲ್ ತೋರುಗೆ...ಆಟಿ ಪಂಡ ದಾದೆ ಒಂಜಾ ತ್ತ್ ವಿಷಯನ್ ತೆರಿಯೋನಗ". Retrieved 7 July 2024.
- ↑ "Aati Amavasya 2023: ತುಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಆಟಿ ಕಷಾಯ ಕುಡಿಯುವ ದಿನ, ಏನಿದು ಪಾಲೆದ ಕಷಾಯ?". Asianet News Network Pvt Ltd (in ಕನ್ನಡ). Retrieved 7 July 2024.
- ↑ Corner, Vanita's (5 August 2021). "Fenugreek and Rice Conjee | Menthe Ganji | Metheda Ganji - Vanita's Corner". vanitascorner.com. Retrieved 24 July 2022.
- ↑ https://web.archive.org/web/20160322135206/http://vijaykarnataka.indiatimes.com/home/languages/tulu/-/articleshow/38811914.cms